03.04.2013 Views

Lexicón de fauna y flora (conclusión)

Lexicón de fauna y flora (conclusión)

Lexicón de fauna y flora (conclusión)

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA<br />

¡i. alliacea: cutuquí;<br />

15. antisiphillitica: caroba;<br />

13. chica: chica; mashaste;<br />

B. chuca: chuca;<br />

B. leucoxylon: cedro blanco;<br />

B. quercus: encina;<br />

15. scan<strong>de</strong>ns: azucarito; barbasco;<br />

1!. similiatropea: perobá;<br />

H. unguiscati: Iacrancillo; uña <strong>de</strong><br />

gato;<br />

15. sp.: sachaguasca.<br />

15IHAI, Mili. Musáceas; herbáceas<br />

<strong>de</strong> bellas flores; algunas dan tubérculos<br />

y frutos comestibles. 29<br />

esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

B. bihai: plátano indio;<br />

15. (Heliconia) psittacorum: caliguate;<br />

murrapo.<br />

BITTNERIA cordata: araña.<br />

BIXA, L. Bixáceas; arbustillos.<br />

B. orellana: achiote; achote; acotillo;<br />

anate; bija; cacicuto; onoto;<br />

rocú; urucú; ururú.<br />

BLAKEA, P. Br. Melastomáceas;<br />

árboles o arbolillos. Unas 50 esps.<br />

<strong>de</strong> Amtropical.<br />

B. quadrangularis: chigua-chigua.<br />

BLECHUM, P. Br. Acantáceas.<br />

4 esps. <strong>de</strong> Méx., Colomb. y Antillas.<br />

15. brovvnei: brinca-brinca; mazorquilla;<br />

15. occi<strong>de</strong>ntale: doradilla.<br />

BLEPHARODON, Dene. As<strong>de</strong>piadáceas;<br />

arbustos lampiños. 20 esps.<br />

<strong>de</strong> Amtropical.<br />

B. mucronatum: chununa.<br />

BLIGHIA sápida: bienmesabe;<br />

huevo vegetal; seso vegetal.<br />

(Conclusión)<br />

BLONGIFOLIA. Rf.: Genipa.<br />

BOCAGEA laurifolia: jatía; purio.<br />

BOCCONIA, L. Papaveráceas que<br />

contienen un látex amarillo o rojo<br />

que les comunica propieda<strong>de</strong>s importantes.<br />

3 esps. <strong>de</strong> Antillas, Argent.<br />

y Méx.<br />

B. frutescens: palo amargo; palo<br />

amarillo; palo <strong>de</strong> pan cimarrón;<br />

curarador; guacamayo; guachichil;<br />

tabaquillo; trompeto; yagrumo macho;<br />

yanalí.<br />

BOCOA provacensis: duróte.<br />

BOERHAAVEA, L. Jalapáceas;<br />

herbáceas o sufrutescentes. 22 esps.<br />

<strong>de</strong> las regiones tropicales <strong>de</strong>l globo,<br />

pero las más <strong>de</strong> ellas originarias<br />

<strong>de</strong>l Perú, Antillas y Brasil. Sus raíces<br />

se emplean como purgantes y<br />

vomitivos.<br />

B. hirsuta: pegajosa;<br />

B. panícula ta: matapavo; rodilla<br />

<strong>de</strong> pollo;<br />

B. viscosa: tostón.<br />

BOLDUS, Juss. Sinón.: Peumus,<br />

Pers.<br />

B. fragrans: boldo.<br />

BOLETUS. Rf.: Agaricus.<br />

BOMAREA, Mirb. Nacisáceas;<br />

trepadoras; las raíces <strong>de</strong> la mayoría<br />

<strong>de</strong> ellas contienen algodón. 30 esps.<br />

(75 según algunos autores). Nativas<br />

<strong>de</strong> Amér. <strong>de</strong>l Sur y Méx.<br />

B. caldasii: cortapico; petaquita;<br />

B. ovata: ulubaya;<br />

B. sanguinea: pachanca.<br />

BOMBACOPSIS jaris: saquisaqui.<br />

BOMBAX, L. Bombacáceas; árboles<br />

generalmente gran<strong>de</strong>s y hermosos.


BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 187<br />

Unas 50 esps. <strong>de</strong> las regiones tropicales<br />

<strong>de</strong>l globo, pero principalmente<br />

<strong>de</strong> Amér. (pocas <strong>de</strong> la India, 1<br />

<strong>de</strong> África y otra <strong>de</strong> Australia).<br />

B. apeiba. Rf.: Heliocarpus americana;<br />

B. barrigón: barrigón;<br />

B. ceiba: bonga; ceiba;<br />

B. gossipifolia: botija;<br />

B. insignis: ceibón;<br />

B. orinocense: botuto;<br />

B. palmeri: cuajilote;<br />

B. pyramidale: balsa; balso; botija;<br />

borracho; cambómboro; carnestolendo;<br />

ceibo; ceibón; corcho;<br />

guano; huano; lana; lanero; saibó;<br />

tacariga; tacarigua; tacariguo; toboroche;<br />

tucuno; yuchán;<br />

B. Ruizii: pati;<br />

B. ventricosa: bitaca; palo borracho.<br />

BONDUC, Ludw. Sinón.: Caesalpinia,<br />

L.<br />

BONIATO aguacatillo: aguacatillo.<br />

BONPLANDIA, W. Rutáceas.<br />

Sinón.: Cusparía, Husub.<br />

B. trifoliata: angostura; cuspa;<br />

cuspare.<br />

BOQUILA, Done. Lardizabaliáceas.<br />

2 esps. <strong>de</strong> Chile.<br />

B. trifoliata: bóquil; cóguil.<br />

BOUGAINVILLEA, Juss. Jalapáceas;<br />

arbustos o árboles espinosos,<br />

frecuentemente trepadores. 7 esps.<br />

<strong>de</strong> Amér. austral (algunas <strong>de</strong> la<br />

Oceanía).<br />

B. peruviana: papelillo;<br />

I?, glabra: alfiler; veranera;<br />

B. spectabilis: trinitaria; Santa<br />

Rita;<br />

B. stipitata: coronillo.<br />

BOURRERIA callophylla: agalla;<br />

jagüilla; pi tajón i;<br />

B. latifolia: gallinazo;<br />

B. litoralis: esquijuche; esquisúchil;<br />

juche; sacuanjoche;<br />

B. loevis: botoncillo; chisacá; yuyo<br />

quemado.<br />

BOUSSINGAULTIA. HBK. Baseláceas.<br />

10 esps. <strong>de</strong> AmMerid.<br />

B. baselloi<strong>de</strong>s: arroz con coco;<br />

sinvergüenza;<br />

B. leptostachys: sacasile.<br />

BOUWARDIA, Sal. Aparináceas<br />

(rubiáceas); herbáceas o frutescentes,<br />

<strong>de</strong> flores hermosas. 30 esps. <strong>de</strong><br />

Méx. y Nueva Granada.<br />

B. Jacquini: flacoxochitl.<br />

BOWDICHIA, HPK. Leguminosas;<br />

árboles muy altos <strong>de</strong> ma<strong>de</strong>ra<br />

dura. 2 esps. <strong>de</strong> Amtropical y austral.<br />

Sinón.: Cebipira, Juss.<br />

BRAHEA, Mart. Palmáceas <strong>de</strong><br />

pequeño tamaño con las hojas en<br />

forma <strong>de</strong> abanico. 2 esps. <strong>de</strong> Méx.<br />

y Texas.<br />

B. dulcis: soyate; suyate.<br />

BRASSIA, R. Br. Orquí<strong>de</strong>as, afín<br />

al gen. Oncidium, Sw. 30 esps. <strong>de</strong><br />

Amtropical.<br />

B. caudata: jirafa.<br />

BRASSICA campestris: nabicol;<br />

B. napus: rabancá.<br />

BREZZIA multi<strong>flora</strong>: escorzonera.<br />

BRIDGESIA, Camb. Sapindáceas.<br />

1 esp. <strong>de</strong> Chile.<br />

B. incisifolia: rumpiata.<br />

BRIZA máxima: realidad;<br />

B. minor: ilusión.<br />

BROCCHINIA, Schult. Bromeliáceas<br />

<strong>de</strong> tallo corto y cuyo fruto<br />

contiene un número gran<strong>de</strong> <strong>de</strong> semillas.<br />

23 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

B. sp.: chigüichigüe; chiuechiue;<br />

curagua; curaguato.<br />

BROMEL1ACEAS, Juss. Familia<br />

<strong>de</strong> monocotiledóneas; herbáceas; arborícolas<br />

en gran parte. Compren<strong>de</strong><br />

unas 600 esps. que forman 46 géneros.<br />

Viven en Amtropical, principalmente<br />

en las Antillas, y la generalidad<br />

crece sobre árboles y rocas.<br />

BROMELIA, L. Bromeliáceas <strong>de</strong><br />

tallo corto y cuyo fruto contiene un<br />

número gran<strong>de</strong> <strong>de</strong> semillas. 23 esps.<br />

<strong>de</strong> Amtropical.<br />

B. ananas: anana; ananá; ananás;<br />

pina;<br />

0


188 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />

B. bicolor: poe;<br />

B. chrysantha: chigüichigüe; chiuechiue;<br />

B. ladbccki: ñocha;<br />

B. longifolia: envira; ibira;<br />

B. pinguin: jocuis<strong>de</strong>; maya; mótate;<br />

piñuela; timbiriche;<br />

B. sorra: Rf.: Tillandsia rubra;<br />

B. sphacelata: chupón;<br />

B. sp.: aguarongo; guaicundo;<br />

huicundo.<br />

BROM1S spinosus: Rf.: Canavalia<br />

cubensis.<br />

BROMUS mango: bromo;<br />

B. unioloi<strong>de</strong>s: tigrillo;<br />

13. stamincus: lanco;<br />

B. sp.: paja. Rf.: poa.<br />

BROSINUM, Sw. Artocarpáceas;<br />

árboles gran<strong>de</strong>s y lechosos. 8 esps.<br />

<strong>de</strong> Amtropical. Sinón.: Alicastrum,<br />

P. Br.<br />

B. alicastrum: ojite; palo Ramón;<br />

B. galacto<strong>de</strong>ndron: Rf.: Galacto<strong>de</strong>ndron;<br />

B. guayanensis: guáimaro;<br />

B. latifolium: tillo;<br />

B. sp.: marina.<br />

BROUSSONETIA tinctoria: Rf.:<br />

Chlorophora t.<br />

BROWALLIA, L. Solanáceas (escrofulariáceas);<br />

herbáceas, rara vez<br />

frutcscentes. 6 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

B. elongata: teresita;<br />

B. speciosa: sinrival.<br />

BROWNEA. Leguminosas; hermosos<br />

árboles o arbustos lampiños.<br />

8 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

B. ariza; grandiceps: arizá; montcrillo;<br />

palo <strong>de</strong> cruz; rosa <strong>de</strong> montaña;<br />

roso;<br />

B. guaraba: guaraba.<br />

BRUGNANSIA arbórea: borracho;<br />

B. bicolor: tonga;<br />

1!. sanguínea: bovocheco.<br />

BRUNELLIA, R. y P. Bromeliáceas<br />

leñosas <strong>de</strong> flores pequeñas. 10<br />

esps. <strong>de</strong> Bol., Méx., Jamaica y PRico.<br />

1!. comocladifolia: bobo.<br />

B. inermis: agracejo.<br />

BRUNFELSIOPSIS, Urb. Solanáceas,<br />

género que difiere <strong>de</strong>l Brunfclsia<br />

por tener los cuatro estambres<br />

iguales en longitud; dos fértiles<br />

y dos estériles. 1 esp. <strong>de</strong> PRico.<br />

BRUNFELSIA, L. Solanáceas (escrofulariáceas);<br />

arbolillos o arbustos<br />

<strong>de</strong> fruto que contiene numerosas<br />

semillas; por sus flores gran<strong>de</strong>s<br />

y olorosas se cultivan en los jardines<br />

<strong>de</strong> Europa. 22 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

B. americana: aguacero;<br />

B. nítida: galán <strong>de</strong> noche.<br />

BRUNNICHIA. Poliganáceas; arbustos<br />

trepadores. I esp. <strong>de</strong> Amér.<br />

boreal.<br />

B. cirhosa: coralillo.<br />

BRYA, Br. LegumiiKÍceas; arbolillos<br />

o arbustos. 3 esps. <strong>de</strong> Antillas<br />

y Nicaragua.<br />

B. ebenus: ébano; granadillo.<br />

BRYOPHYLLUM calycinum: bruja;<br />

Colombia; hoja <strong>de</strong>l aire; hoja<br />

santa; inmortal; víbora.<br />

BUCEPHALON, L. Artocarpáceas;<br />

árboles o arbustos. 5 o 6 esps.<br />

<strong>de</strong> las Antillas, Méx., Colomb. y los<br />

An<strong>de</strong>s.<br />

BUCHENAVIA capitata: granadillo.<br />

BUCIDA. Combretáceas; árboles<br />

<strong>de</strong> las Antillas. (Hay 1 esp. <strong>de</strong> islas<br />

Filipinas).<br />

B. buceras: búcaro; húcar; júcaro;<br />

B. capitata: granadillo.<br />

BUDDLEIA americana: tepezán;<br />

B. cordobensis: salvi<strong>flora</strong>;<br />

B. <strong>de</strong>ntata: hoja <strong>de</strong> queso;<br />

B. globosa: acerillo; mático; paguhín;<br />

palgüín; pañil;<br />

B. incana: quisuar; quishuara;<br />

15. variabilis: tripa <strong>de</strong> fraile;<br />

B. verbascifolia: hoja <strong>de</strong> sable.<br />

BUENA, Wed. Sinón.: Cascarilla,<br />

Endl.<br />

B. magnifolio: azuceno.<br />

BULBOSTYLUS vernousaefolia:<br />

gobernadora.


BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 189<br />

BULNESIA, C. Gay. Zigofiláceas<br />

<strong>de</strong> Chile y Argent.<br />

B. arbórea: palo sano; vera;<br />

B. sarmentii: palo santo;<br />

B. retamo: jarilla.<br />

BUMELIA. Sapotáceas; árboles o<br />

arbustos <strong>de</strong> Amér. equinoccial.<br />

B. buxifolia: pajuí; pauj!;<br />

B. cubensis: almendro;<br />

B. ferox: palo barba;<br />

B. nigra: ausubo; cocuyo; jequí;<br />

jiquí; quiebrahacha;<br />

B. obtusifolia: orcomolle;<br />

B. pálida: almendrón; caguán!;<br />

cuajan!;<br />

B. pallidum: Rf.: Si<strong>de</strong>roxylon p.<br />

B. salicifolia: jocuma.<br />

BUNCHOSIA, A. Juss. Malpigiáceas;<br />

árboles o arbustos. 30 esps.<br />

<strong>de</strong> Amtropica!.<br />

B. armeniaca: ciruelo;<br />

B. nitida: ciruelo; abrán-<strong>de</strong>-costa.<br />

BURSERA, L. Terebintáceas; árboles.<br />

De 40 a 50 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

Rf.: Hcdwigia.<br />

B. aloexylon: lináloe;<br />

B. balsamifera: Rf.: Hedwigia b.<br />

B. glauca: ayúa;<br />

B. gummifera: almacigo; caraña;<br />

cuajiote; jiñocuabe; jiote;<br />

B. mexicana: aceitillo; copal santo;<br />

B. simarouba: carate; caratero;<br />

gumbolimbo; mará; mararo;<br />

B. tomentosa: tacamaca; tacamacha;<br />

tacamajaca.<br />

BYRSONIMA, Juss. Malpigiáceas;<br />

árboles o arbustos erguidos, rara<br />

vez lianas. De 90 a 100 esps., la<br />

mayoría ricas en tanino y en una<br />

materia colorante rojiza. De Amtropical.<br />

B. coriácea: charo; guáimaro;<br />

B. crassifolia; chrysophylla: chaparro;<br />

B. crassifolia: Rf.: Malpighia punicifolia;<br />

B. cubensis: peralejo;<br />

B. portoricensis: carne <strong>de</strong> doncella;<br />

doncella; maricao;<br />

B. lucida; spicata: aimiqu!; jaimiquí;<br />

doncella.<br />

BYSTROPOGON mollis: poleo.<br />

CABRALEA, A. Juss. Meliáceas;<br />

árboles o arbustos. Unas 50 esps.<br />

<strong>de</strong>l Brasil y Perú.<br />

C. brachystachia: cedro.<br />

CACALIA cervarifolia: cacalia;<br />

C. discolor: almironcillo;<br />

C. porophyllum: anamú; namú.<br />

CACAO, L. Sección <strong>de</strong>l gen.<br />

Theobroma, L.<br />

CACTÁCEAS, Juss. Familia <strong>de</strong> dicotiledóneas;<br />

hierbas vivaces o plantas<br />

arborescentes. Más <strong>de</strong> 1000 esps.<br />

que fueron incluidas todas por Linneo<br />

en el gen. Cactus. Otros autores<br />

las agrupan en 13 géneros.<br />

CACTÁCEA lepismium: agarrapalo;<br />

bibosi.<br />

CACTUS, L. Cactáceas. Unas<br />

1000 esp. distribuidas en 22 Secciones.<br />

Para algunos botánicos son<br />

consi<strong>de</strong>radas estas Secciones como<br />

géneros in<strong>de</strong>pendientes.<br />

C. airampo: airampo;<br />

C. flageliformis: cardón; hecho;<br />

ulala;<br />

C. melocactus: melón <strong>de</strong> costa;<br />

C. sp.: espino; órgano; pitahaya;<br />

pitajaña; pitajaya; tetecho.<br />

CADIOSPERMUM grandiflorum:<br />

globito.<br />

CAESALPINIA aculeata: guarango;<br />

C. bijuga: brasilete; campecha;<br />

palo Brasil;<br />

C. brevifolia: bálsamocarpo;<br />

C. coriaria: ababan; cacalote; clavellina;<br />

cutapanare; dibidibi; dividive;<br />

dividivi; gnrobilla; garrobilla;<br />

guacamaya; guatapaná; guatapanar;<br />

guatapanare; lambelambe; libidibi;<br />

nacascolo; Rf.: Libidibia coriaria;<br />

C. gilliesii: barba <strong>de</strong> chivo; lagaña<br />

<strong>de</strong> perro;<br />

C. granadillo: granadillo;<br />

C. melanocarpa: algarrobilla; guayacán;


190 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />

C. precox: brea;<br />

C. pulcherrima: flor <strong>de</strong> ángel; jilinsuche;<br />

jilosúchil;<br />

C. sapan: sapán;<br />

C. sepiaria: ataja-negro;<br />

C. spiniscens: cuica;<br />

C. tara: tara;<br />

C. tinctoria: Rf.: Coulteria t.:<br />

taya.<br />

CAGUERAN: can<strong>de</strong>lón.<br />

CAINITO. Sapotáceas, consi<strong>de</strong>rado<br />

como una sección <strong>de</strong>l gen. Chrysophyllum,<br />

L.<br />

CAJANUS indicus: chimbolito;<br />

gandul; gandur; guandú; guandul;<br />

quimbolito.<br />

CAKILE marítima: berro <strong>de</strong> costa.<br />

CALADIUM, Vent. Arcí<strong>de</strong>as taraceas)<br />

; hierbas vivaces, tuberosas,<br />

<strong>de</strong> jugo lechoso. 30 esps. <strong>de</strong> Amér.<br />

<strong>de</strong>l Sur.<br />

C. arboreum: malanga; rasca<strong>de</strong>ra;<br />

tcgue;<br />

C. argyrites: tocador;<br />

C. bicolor: corazón <strong>de</strong> cabrito;<br />

oreja <strong>de</strong> perro; paleta <strong>de</strong> pintor;<br />

C. humboldtii: pavoncito;<br />

C. sagitaefolium: Rf.: Arum s.<br />

CALANDRINIA paniculata: Rf.:<br />

Claytonia p.<br />

CALATHEA, G. F. W. Mey.<br />

Zingiberáceas, hoy sección <strong>de</strong>l gen.<br />

Arundastrum, Rumf. Herbáceas <strong>de</strong><br />

Amtropical.<br />

C. lútea: casupo;<br />

C. ornata: mano <strong>de</strong> tigre;<br />

C. sp.: araruta.<br />

CALCEDONIA annindra: piedra<br />

<strong>de</strong> agua.<br />

CALCEOLARIA, Loefl. Violáceas<br />

(escrofulariáceas); hierbas, subarbustos<br />

o arbustos. 50 esps. <strong>de</strong> Am-<br />

Merid. (pocas <strong>de</strong> Nueva Zelanda).<br />

C. <strong>de</strong>flexa: poroporo; purupuru;<br />

C. perfoliata: carrielito;<br />

C. pinnata: poroporo; bolsilla;<br />

C. tencrioi<strong>de</strong>s: zapatilla;<br />

C. tribolata: patito;<br />

C. thyrsi<strong>flora</strong>: palpi;<br />

C. trifida: rumpa;<br />

C. sp.: mancapaqui; topatopa.<br />

CALDCLUVIA, D. Don. Cunoniáceas;<br />

arbolillos. 1 esp. <strong>de</strong> Chile.<br />

C. panniculata: quiaca; daca.<br />

CALEA, R. Br. Compuestas; hierbas<br />

vivaces o arbustos. Unas 66 esps.<br />

<strong>de</strong> Amtropical.<br />

C. áspera: carrasposa;<br />

C. axillaris: jalacate;<br />

C. integrifolia: caicán.<br />

CALÉNDULA officinalis: china;<br />

merca<strong>de</strong>la.<br />

CALLA auiopica: cartucho.<br />

CALLIANDRA, Benth. Leguminosas-mimosas:<br />

arbustos o matas o<br />

arbolillos, por lo común inermes.<br />

Más <strong>de</strong> 100 esps. <strong>de</strong> Amtropical y<br />

subtropical (pocas <strong>de</strong>l Indostán).<br />

C. bicolor: Plumerillo;<br />

C. grandi<strong>flora</strong>: Rf.: Inga g.: jilinsuche;<br />

jilosúchil;<br />

C. Houssoni: pambotano;<br />

C. portoricensis: acacia; moruro;<br />

C. saman: campano; cenicero; cenízaro;<br />

dormilón; guango; samán;<br />

urero;<br />

C. sp.: cabellos <strong>de</strong> ángel.<br />

CALLICARPA acuminnta: filigrana<br />

;<br />

C. ampia: capá rosa; palo guitarra;<br />

péndola.<br />

CALLIOPSIS. Sinantéreas; herbáceas<br />

<strong>de</strong> Amér. <strong>de</strong>l Norte.<br />

C. tinctoria: antojo <strong>de</strong> poeta.<br />

CALLISIA, Loefl. Efemeráceas<br />

(conmclíneas); hierbas. 4 esps. <strong>de</strong><br />

AmCentral y Antillas.<br />

C. monandra: cojitre.<br />

CALLOPISMA perfoliatum: cachanlagua;<br />

canchalagua; escoba.<br />

CALOPHYLLUM calaba: cachicama;<br />

calaba; calambuco; mará;<br />

palo María; ocuje;<br />

C. lucidum: barcino;<br />

C. madroño: madroño;<br />

C. marise: palo <strong>de</strong> aceite;<br />

C. rekoi: barrilla.<br />

CALOPHYSA pilosa: Rf.: Cli<strong>de</strong>mia<br />

p.


BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 191<br />

CALOPOGONIUM, Desv. Leguminosas;<br />

herbáceas o sufrutescentes.<br />

4 esps. <strong>de</strong> Amtropical. Sinón.: Stenolobium,<br />

Benth.<br />

CALOTROPIS procera: algodón<br />

<strong>de</strong> seda; palo <strong>de</strong> seda.<br />

CALYPTOCARPUS, Less. Compuestas.<br />

1 esp. <strong>de</strong> Méx y Texas.<br />

C. vialis: cuernecillo; chiquisá;<br />

mozote.<br />

CALYCOPHYLLUM. Rubiáceas;<br />

árboles. 3 esps. <strong>de</strong> Antillas y Amér.<br />

<strong>de</strong>l Sur hasta Argén t.<br />

C. candidissimum: araguato; betún;<br />

dagame; sálamo;<br />

C. multiflorum: palo blanco; dagame;<br />

C. spruceanum: capirona.<br />

CALYPLECTUS speciosus: guayacán<br />

amarillo.<br />

CALYPTRANTHES. Mirtáceas;<br />

arbolillos.<br />

C. paniculata: limón; limoncillo;<br />

C. Tonduzii: guayabillo.<br />

CALYPTROGYNA, Wend. Palmáceas.<br />

3 esps. <strong>de</strong> AmCentral.<br />

C. dulcis: manaca; manaco;<br />

C. sarapiquensis: coligallo; siuta.<br />

CALYSTEGIA sepium: carricillo;<br />

suspiro <strong>de</strong>l campo.<br />

CAMERARIA, L. Apocináceas;<br />

árboles. 2 esps. <strong>de</strong> Antillas.<br />

C. sp.: maboa.<br />

CAMPELIA zanonia: cojitre.<br />

CAMPOMANESIA, R. y P. Mirtáceas;<br />

árboles o arbustos. Más <strong>de</strong><br />

70 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

C. cornifolia: palillo;<br />

C. crenata: guabirá.<br />

CAMPSIANDRA, Benth. Legumináceas;<br />

árboles inermes. 3 esps.<br />

<strong>de</strong>l Brasil y Guayana.<br />

C. angustifolia: gapo;<br />

C. comosa: chigo.<br />

CANANGA, Aubl. Anoniáceas;<br />

árboles o arbustos. 50 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

Rf.: Guatteria, R. y P.<br />

CANA VALÍ A cubensis: cayabo;<br />

cayajabo; guacalote; guaracaro; mate;<br />

mato; samo;<br />

C. reflexa: ojo <strong>de</strong> buey; tortera;<br />

C. sp.: choncho; chui; samo.<br />

CANELLA, P. Br. Caneláceas;<br />

árboles lampiños o arbustos <strong>de</strong> corteza<br />

aromática. 2 esps. <strong>de</strong> Colomb.,<br />

Venez. y Antillas.<br />

C. alba: barbasco cimarrón; canela;<br />

cúrbana.<br />

CANNA, L. Zingiberáceas; hierbas<br />

vivaces. 30 esps. <strong>de</strong> Amtropical<br />

y subtropical.<br />

C. coccinea: achirilla;<br />

C. discolor: chisgua;<br />

C. edulis: capacho;<br />

C. glauca: achira; guacamayo;<br />

platanillo;<br />

C. sp.: a<strong>de</strong>ira; bambúa; cañacoro;<br />

cañamazo; maraca; mota; guana;<br />

yerba santa.<br />

CANNABIS indica: Juanita; mariguana;<br />

marihuana; marijuana; mota;<br />

rosa María;<br />

C. sativa: cáñamo.<br />

CANNACORUS, Burm. Sinón.:<br />

Canna, L.<br />

CANTUA, Juss. Polemoniáceas;<br />

árboles o arbustos. 7 esps. <strong>de</strong> Bol.<br />

y Perú.<br />

C. buxifolia: cantú; cantuta;<br />

C. pyrifolia: turú.<br />

CAPIRONA. Rubiáceas; árboles.<br />

1 esp. <strong>de</strong>l Perú.<br />

C. <strong>de</strong>corticans: capirona.<br />

CAPPARIS arborescens: alcaparra;<br />

C. avicennifolia: bichayo; vichaya;<br />

vichayo;<br />

C. mollis: margarita;<br />

C. pachaca: ajicito; guariare; pachaca;<br />

C. subbiloba: pan y agua;<br />

C. viridi<strong>flora</strong>: guariare;<br />

C. sp.: burro; carbonero; palo <strong>de</strong>l<br />

diablo; pinga <strong>de</strong> perro.<br />

CAPRARIA, L. Escrofulariáceas;<br />

hierbas; 6 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

C. bi<strong>flora</strong>: ambarina; escabiosa;<br />

fregosa; magüira; majuito; pericón;<br />

te <strong>de</strong>l país.<br />

CAPROXYLON hedwigia. Rf:<br />

Hedwigia balsamifera.


192 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />

CAPSELLA bursa pastoris: caly.oncitos.<br />

CAPSICUM, L. Solanáceas; hierbas,<br />

rara vez sufructicosas. Unas<br />

50 csps. <strong>de</strong> AmCentral y <strong>de</strong>l Sur<br />

(y 1 <strong>de</strong>l Japón). Nombres vulgares:<br />

agujeta; ají; ajillo; alibibi; arnaucho;<br />

conguito; cumbarí; chamborote;<br />

chuchóte; chile; chilepiquín; chilipiquín;<br />

chiltepe; chiltepín; chiltipiquín;<br />

chinchucho; escurre; garnica;<br />

guaguao; guaque; locóte; locoto;<br />

pimiento; pique; piquín; quitahucho;<br />

rocote; rocoto; tornachile; uchú.<br />

CARAGUATÁ, ad. Bromeliáceas,<br />

hoy incluido entre los géneros Tillandsia,<br />

L., y Renealmia, L.<br />

CARAIPA, Aubl. Hipericáceas. 8<br />

csps. <strong>de</strong>l Brasil, Guayana y Venez.<br />

C. fasciculata: tamacoarí.<br />

CARAPA guayanensis: an<strong>de</strong>roba;<br />

carapa; najesí;<br />

C. procera: cailcedra.<br />

CARDIOSPERMUM helicacabum:<br />

farolito.<br />

CAREX scabrella, Vahl.: caguaso.<br />

CARICA, L. Papayaceas; árboles<br />

o arbustos. 21 csps. <strong>de</strong> Amtropical<br />

y subtropical.<br />

C. candamarcensis: chilguacán.<br />

C. digitata: chamburo; chamburu;<br />

chamburú; jigacho;<br />

C. integrifolia: mito;<br />

C. peltata: tapaculo;<br />

C. papaya: babaco; chamburo;<br />

fruta bomba; lechoso; mamón; papayo;<br />

C. pentágona: babaco.<br />

CARINIANA, Casar. Mirtáceas<br />

(napoleonáceas); árboles. 7 esps. <strong>de</strong><br />

Amtropical y Antillas.<br />

C. piriformis: abarco; albarco; bacú;<br />

chibuga.<br />

CARLUDOVICA, R. y P. Ciclantáceas.<br />

34 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

C. angustifolia: pina brava;<br />

C. latifolia: morronga; rabihorcado;<br />

C. cerstedi: tucuso;<br />

C. palmata: bombonaje; iraca;<br />

guachibán; lucateva; murapa; murrapo;<br />

paja toquilla; puertorrico;<br />

toquilla;<br />

C. tetra joña: iraca; murapa; murrapo.<br />

CARPOTROCHE, Endl. Samidáceas;<br />

arbustos o árboles <strong>de</strong> flores<br />

olorosas; <strong>de</strong> 4 a 6 esps. <strong>de</strong>l Brasil,<br />

Guayana y Perú.<br />

CARYA. Juglandáceas; árboles <strong>de</strong><br />

las regiones templadas <strong>de</strong> Amér. <strong>de</strong>l<br />

Norte.<br />

C. alba; olivaeformis: pacanero;<br />

pacano.<br />

CARYOCAR, L. Rizoboláceas<br />

(ternstremiáceas); árboles <strong>de</strong> gran<br />

tamaño, rara vez arbustos. 10 esps.<br />

<strong>de</strong> Amtropical.<br />

C. amigdaliferum: almendrón; cagüí;<br />

C. sp.: almendro.<br />

CARYODENDRON. Euforbiáceas;<br />

árboles <strong>de</strong> ma<strong>de</strong>ra dura y jugo acuoso.<br />

1 esp. <strong>de</strong> Nueva Granada.<br />

C. orinocense: tacay; taque; taqui.<br />

CASCARILLA, Ad. Aparináceas<br />

(rubiáceas); afín al gen. Cinchona;<br />

árboles o rara vez gran<strong>de</strong>s arbustos<br />

<strong>de</strong> flores blancas y olorosas; <strong>de</strong> corteza<br />

astringente. 31 esps. <strong>de</strong>l Brasil,<br />

Colomb. y Perú. Consi<strong>de</strong>rado<br />

actualmente como una sección (Eutheria,<br />

Gris) <strong>de</strong>l gen. Crotón, L.<br />

CASCARONIA, Gris. Legumináccas.<br />

1 esp. <strong>de</strong> Argent.<br />

C. astragalina: cascarón.<br />

CASIMIROA, Ll. y Lex. Rutáceas;<br />

árboles ramosos <strong>de</strong> frutos jugosos.<br />

4 esps. <strong>de</strong> Méx. y Nicaragua.<br />

C. sapota: matasano.<br />

CASSEARIA. Samidáceas; arbustos.<br />

Unas 50 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

C. aculeata: cambrón;<br />

C. corymbosa: cerito;<br />

C. guianensis: cafeíllo; cotorrilla;<br />

C. hirsuta: raspalengua;<br />

C. icosondra: guaguas?;<br />

C. nítida: cafeíllo;


BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 193<br />

C. precox: zapatero;<br />

C. stipularis: rabojunco;<br />

C. sylvestris: aguedita; café cimarrón;<br />

catiguá; cotorra; llorón; rompehueso;<br />

sarna.<br />

C. sp.: jía.<br />

CASSIA alata: bajagua; baraja;<br />

guacamaya; guajaba; majagua; saragundí;<br />

talantala; taratana; zambrano.<br />

C. aphyla: escobilla; pichana;<br />

C. bicapsularis: cachimbo;<br />

C. bi<strong>flora</strong>: abejón; brusca; carbonero;<br />

C. brasiliana: cañandonga; chácara;<br />

¡amanare;<br />

C. calophylla: arrayán; rasca-barriga;<br />

C. emarginata: palo hediondo;<br />

quebracho;<br />

C. fcetida: brusca; frijolillo; habilla;<br />

hedionda;<br />

C. glauca: fríjol <strong>de</strong> gallina;<br />

C. grandis: cañafístola; cañaflota;<br />

cañandonga; carago; carao; carámbano;<br />

jamanare; maremare;<br />

C. hispidula: naguapate;<br />

C. hookeriana: mistol;<br />

C. in<strong>de</strong>cora: chilchil; chilinchile;<br />

C. leiantha: cañafístola;<br />

C. longisilicua: adormi<strong>de</strong>ra;<br />

C. moschata: cañafístola;<br />

C. occi<strong>de</strong>ntalis: bicho; brusca; hedionda;<br />

martinica; platanillo;<br />

C. reticulata: bajagua; barajo;<br />

sambrán; saragundín;<br />

C. spectabilis: can<strong>de</strong>lillo; mucutena;<br />

C. stipulacea: mayu;<br />

C. tomentosa: alcaparrillo;<br />

C. tarantan: tarantán;<br />

C. tora: guanina; hediondilla;<br />

orozús;<br />

C. venifera: piami.<br />

CASSIPOUREA, Aubl. Paletuvieráceas<br />

(rizoforáceas); árboles o arbustos.<br />

4 esps. <strong>de</strong> Amtropical y<br />

Antillas.<br />

C. alba: gongolí;<br />

C. elliptica: palo <strong>de</strong> oreja.<br />

13<br />

CASSUVIUM, Lam. Sinón.: Anacardium,<br />

L.<br />

CASTILLA, Cerv., o CASTI-<br />

LLOA, Cav. Artocarpáceas (ulmáceas);<br />

árboles altos <strong>de</strong> látex abundante.<br />

3 esps. <strong>de</strong> AmCentral y Cuba.<br />

C. coccínea: Quillay;<br />

C. elástica: Rf.: Siphonia e.; Hevea<br />

e.<br />

CASTILLEJA, L. Escrofulariáceas;<br />

hierbas o arbustos. 31 esps. <strong>de</strong><br />

Amér. cálida, boreal y templada<br />

(y Asia boreal). La esp. más conocida,<br />

C. cannescens, Benth., es <strong>de</strong><br />

México.<br />

C. iraznensis: gallito;<br />

C. polymoria: peona.<br />

CASSYTHA filiformis: fi<strong>de</strong>íllo.<br />

CATALPA, Scop. Bignoniáceas;<br />

árboles o arbustos. 5 esps. <strong>de</strong> Amér.<br />

boreal y Antillas (y China y Japón).<br />

C. longissima: encina;<br />

C. sp.: catalpa; roble.<br />

CATTLEYA, Ldl. Orquí<strong>de</strong>as.<br />

Unas 20 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

C. gigas: San Juan;<br />

C. skinneri: guaria;<br />

C. trianx: carleya; flor <strong>de</strong> mayo.<br />

CAVANILLESIA, R. y P. Malváceas<br />

(bombacáceas); hermosos árboles<br />

<strong>de</strong> semillas comestibles. 2 esps.<br />

<strong>de</strong> Colomb. y Perú. Rf.: Pourretia.<br />

C. sp.: bongo; cuipo; quipo.<br />

CAYAPONIA. Mauro. Brioniáceas;<br />

hierbas trepadoras. 70 esps.<br />

<strong>de</strong> Amtropical (y África occi<strong>de</strong>ntal).<br />

C. americana: pepinillo;<br />

C. attenuata: taramba;<br />

C. diffusa: purga;<br />

C. tayuya: coloquintiüa; tajibo;<br />

tayuyá.<br />

CEANOTHUS, L. Zizifáceas<br />

(ramnáceas); arbustos o arbolillos<br />

a veces espinosos. 36 esps. <strong>de</strong> ambas<br />

Américas y Antillas. Rf.: Condalia;<br />

Sarcomphalus.<br />

C. reclinata: Rf.: Colubrina r.<br />

CECROPIA, Koefl. Ulmáceas; árboles<br />

lactescentes. 40 esps. <strong>de</strong> Am-


194 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />

Central y Merid. Sinón.: Ambaiba,<br />

Barr.<br />

C. peltata: airacán; ambaí; ambaiba;<br />

ambaibo; grayumo; guaruma;<br />

guarumo; guazuma; trompeta; yagruma;<br />

yagrumo; yaruma; yarumba;<br />

yarumo.<br />

C. sp.: toroc.<br />

CEDRELA angustifolia: cabima;<br />

cedro;<br />

C. odorata: cacao hembra; cedro;<br />

falso acajú;<br />

C. pachira: pochote.<br />

CEIBA, Mili. Bombacáceas. Consi<strong>de</strong>rado<br />

hoy como una sección <strong>de</strong>l<br />

gen. Xylum, L. Está representado<br />

por árboles gran<strong>de</strong>s. 9 esps. que<br />

viven principalmente en Amtropical,<br />

la más importante es Xylum<br />

pentandrum, Cartn., o Erio<strong>de</strong>ndron<br />

anfractuosum, DC.<br />

C. glaziovii: mandiyura.<br />

CELOSÍA argéntea: abanico; cresta<br />

<strong>de</strong> gallo; guaniquí; guaniquique;<br />

inmortal; siemprevivo;<br />

C. cristata: acediana; arcediana;<br />

cresta <strong>de</strong> gallo; moco <strong>de</strong> pavo; palma<br />

<strong>de</strong> abanico.<br />

CELTIS aculeata: cagalera; cagalero;<br />

guacharagüero;<br />

C. micrantha: surrumbo; zurrumbo;<br />

C. mollis: masaquila;<br />

C. occi<strong>de</strong>ntalis: chichapí; palo<br />

Ramón;<br />

C. tala: churqui; tala.<br />

CENCHRUS echinatus: mozote;<br />

pegapega;<br />

C. myosuroi<strong>de</strong>s: champilla; simbol;<br />

C. tribuloi<strong>de</strong>s: flechilla;<br />

C. esp.: guisaso; guizazo.<br />

CENTAUREA cyanus: albarina;<br />

C. melitensis: abrepuño.<br />

CENTRANTHUS ruber: amor<br />

fino; mil flores.<br />

CENTROLOBIUM, Benth. Legumináceas;<br />

árboles inermes. 3 esps.<br />

<strong>de</strong>l Brasil y Guayana.<br />

C. paracense: balaustre; cartán.<br />

CENTROPOGON, Presl. Campanuláceas;<br />

arbustos o hierbas frutescentes.<br />

70 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

C. grandis: pavoncillo;<br />

C. surinamensis: chepo; Juanita.<br />

CENTROSEMA, DC. Sinón.:<br />

Bradburia, Raf.<br />

CENTROSEMA, Benth. Legumináceas.<br />

2 esps. <strong>de</strong> Méx., Antillas<br />

y AmMerid. Herbáceas o sufrutescentes.<br />

C. virginiana; plumieria: bulla;<br />

Conchita; papito; papo.<br />

CEPHALANTHUS occi<strong>de</strong>ntalis:<br />

aroma <strong>de</strong> laguna;<br />

C. sarandi: sarandí.<br />

CEPHALOCEREUS. Rf.: Cactus.<br />

CEPHALOPHORA. Helentói<strong>de</strong>as<br />

<strong>de</strong> Amér. austral.<br />

C. aromática: manzanilla;<br />

C. glauca: póquil.<br />

CEPHOELIS. Rubiáceas; la mayor<br />

parte suministra medicamentos<br />

evacuantes. 70 esps. <strong>de</strong> AmMerid.<br />

Nombres vulgares: boca <strong>de</strong> sapo;<br />

gorra; ipecacuana; ponopinito; quilloguya;<br />

topogono.<br />

CERASUS capollin: capulín;<br />

C. lusitanica: azarero;<br />

C. occi<strong>de</strong>ntalis: almendrillo; almendrón;<br />

caguaní; cuajaní;<br />

C. salicifolia: aguaimanto; capolí;<br />

capulí; capulín.<br />

CERATOCEPHALUS, Burn. Compuestas;<br />

hierbas o subarbolillos. 30<br />

esps.<br />

C. (Spilanthes) oleraceus: berro<br />

<strong>de</strong>l Para.<br />

CERATOPHYLLUM <strong>de</strong>mersum:<br />

celestina.<br />

CERBERA ahovai; thevetia: aguaí;<br />

aguay; cabalonga; camache; caruache;<br />

catape; cobalonga; covalonga;<br />

cuachí; guarache; mato; secua.<br />

CERCIDIUM, Tul. Legumináceas;<br />

pequeños árboles o arbustos.<br />

6 esps. <strong>de</strong> AmCentral y Chile.<br />

C. pratcox: brea; cani;<br />

C. viri<strong>de</strong>: cuica; jano; quica;<br />

yabo.


BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 195<br />

CEREUS, L. Cactáceas, hoy sección<br />

<strong>de</strong>l gen. Cactus. Unas 200 esps.<br />

<strong>de</strong> Méx., Antillas, Brasil y ArgenL<br />

C. albisetosus: guasábara;<br />

C. giganteus; peruvianus: añapanco;<br />

C. grandiflorus: flor <strong>de</strong> baile; reina<br />

<strong>de</strong> la noche;<br />

C. gryseus: cayuco;<br />

C. haematuriens: can<strong>de</strong>labro;<br />

C. lanatus: piscol;<br />

C. peruvianus: aguacolla; añapanco;<br />

caracoré; cardón; cerezo perulero;<br />

cirio; gigantón; hecho; quisca;<br />

quisco; tunilla;<br />

C. pteranthus: flor <strong>de</strong> mayo;<br />

C. swartzii: sebucán;<br />

C. triangularis: flor <strong>de</strong> cáliz;<br />

C. sp.: huallanca.<br />

CEROXYLUM, Hb. y Bpl. Palmáceas.<br />

5 esps. <strong>de</strong> Amér. <strong>de</strong>l Sur.<br />

Rf.: Copernitia: palmera <strong>de</strong> cera;<br />

palmera <strong>de</strong> los An<strong>de</strong>s.<br />

CERVANTESIA, R. y P. Santaláceas;<br />

árboles. 3 esps. <strong>de</strong> Colomb.<br />

y Perú.<br />

C. sapota: matasano.<br />

CESTOIDES, Rich. Nombre vulgar:<br />

galán <strong>de</strong> noche.<br />

CESTRUM, L. Solanáceas; arbustos<br />

o arbolillos <strong>de</strong> bellas y olorosas<br />

flores. Unas 150 esps. <strong>de</strong> Amtropical<br />

y subtropical.<br />

C. auriculatum: hedionda;<br />

C. cauliflorum: palo <strong>de</strong> gallina;<br />

• C. diurnum: galán <strong>de</strong> día; hedionda;<br />

C. laurifolium: galán <strong>de</strong>l monte;<br />

C. nocturnum: galán <strong>de</strong> noche;<br />

zorrillo;<br />

C. parqui: duraznillo; palqui;<br />

parqui;<br />

C. parviflorum: uvilla;<br />

C. pubens: hediondilla;<br />

C. tinctorium: uvillo.<br />

CHAETIUM bromoi<strong>de</strong>s: setílla.<br />

CHAMAECRISTA glandulosa: tamarindillo.<br />

CHAMAEDORA, W. Hoy sección<br />

<strong>de</strong>l gen. Nunnezhaora, R. y P. Son<br />

pequeñas palmeras, <strong>de</strong> las que existen<br />

unas 60 esps. <strong>de</strong> AmCentral,<br />

Méx., Brasil, Bol. y Perú.<br />

Ch. gracilis: molinillo;<br />

Ch. latifolia: carmaná.<br />

CHAMEROX. Nombres vulgares:<br />

macana; macanilla; manaca; manaco;<br />

miraguano; palma cana; yarey; yuraguano;<br />

jata.<br />

CHANOSCEPHALUS arbórea:<br />

ca margo.<br />

CHAYOTA, Jacq. Sinón.: Sechium,<br />

P. Br.<br />

CHENOPODIUM álbum: cenizo;<br />

Ch. ambrosioi<strong>de</strong>s: apasote; acahualillo;<br />

epasote; pasóte; pazote; paico;<br />

te;<br />

Ch. linearis: romerillo;<br />

Ch. multifidium: ceñiglo;<br />

Ch. quinoa: cañahua; cañihua;<br />

quenua; queñoa; queñua; quinguilla;<br />

quinoa; quinua; quinuar;<br />

Ch. viridis: quelite.<br />

CHICHARRONIA. Género incluido<br />

en el gen. Mirobalanus, el<br />

cual está a su vez incluido en el<br />

Terminalia, L. (sección Catappa).<br />

Nombres vulgares: carrasco; chicharrón.<br />

CHILIDANTUS fragrans: arirumba.<br />

CHIOCOCCA. Rubiáceas; fruticosas<br />

generalmente trepadoras, <strong>de</strong><br />

Amtropical.<br />

Ch. alba: soguilla;<br />

Ch. phaenostomon: chiraquilla;<br />

Ch. racemosa: cainana; cainca;<br />

puaya;<br />

Ch. sp.: icipó.<br />

CHIONANTHUS caribaea: guayabo;<br />

Ch. tetrandra: nieve.<br />

CHIONE glabra: Martín Avila;<br />

palo blanco.<br />

CHIRANTHODENDRON pentadactylum:<br />

mapasúchil.<br />

CHIRONIA centeurum: cachanlagua.<br />

CHLORIS barbata: barba <strong>de</strong> indio;<br />

calaguala;


196 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />

Ch. polydactyla: pata <strong>de</strong> gallina;<br />

Ch. radiata: horquetilla; jajato.<br />

CHLOROPHORA tinctoria: avinge;<br />

dindc; fustete; mora; moral<br />

bobo; morita; tataibá; yataiba; Rf.:<br />

Madura t.<br />

CHLOROPHYTUM cimosum:<br />

araña.<br />

CHOETANTHERA. Compuestas;<br />

herbáceas <strong>de</strong> Chile.<br />

Ch. elegans: china.<br />

CHOETOGASTRA. Melastomáceas;<br />

fruticosas, sufruticosas o herbáceas.<br />

De Amtropical. Rf.: Meriania.<br />

Ch. lin<strong>de</strong>niana; speciosa: mayo;<br />

sietecueros.<br />

CHONDRODENDRON, R. y P.<br />

Menispermáceas. 8 esps., muchas tónicas<br />

y amargas. Del Brasil y Perú.<br />

Ch. convolvulaceum: uva <strong>de</strong> monte;<br />

Ch. tomentosum: pareira.<br />

CHORIS1A, H. B. Kunth. Bombacáceas;<br />

árboles corpulentos con tronco<br />

inflado y espinoso. 3 esps. <strong>de</strong><br />

Amér. <strong>de</strong>l Sur.<br />

Ch. insignis: bitaca; jamabú; palo<br />

borracho; yuchán;<br />

Ch. integrifolia: barrigón.<br />

CHRISOPOGON grillus: Rf.:<br />

Andropogon g.<br />

CHRYSANTHELLUS procumbens:<br />

manzanilla.<br />

CHRYSANTHEMUM (Pyrethrum)<br />

indicum: alcanfor;<br />

Ch. coronarium: moya;<br />

Ch. sp.: chisacá.<br />

CHRYSOBALANUS, L. Rosáceas.<br />

Ch. icaco: ciruela; guajerú; guajurú;<br />

hicaco; icaco.<br />

CHRYSOPHYLLUM, L. Sapotáceas;<br />

árboles. Unas 60 esps., la mayor<br />

parte americanas. Sinón.: Aubletella,<br />

Pierre.<br />

Ch. cainito: caimito; caimo; cauje;<br />

Ch. oliviforme: teta <strong>de</strong> burra;<br />

Ch. microphyllum: caimirillo;<br />

Ch. glicypheum: monesia;<br />

Ch. michino: michino;<br />

Ch. oliviforme; glabrum; argenteum:<br />

lechecillo.<br />

CHUQUIRAGUA, Juss. Compuestas;<br />

arbustos. 43 esps. <strong>de</strong> los An<strong>de</strong>s,<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> Patagonia al Ecuador.<br />

Sinón.: Dasyphyllum, HBK.<br />

Ch. unguiscati: bororo; chuquiragua.<br />

CHUSQUEA, HBK. Gramíneas.<br />

35 esps. que viven en los An<strong>de</strong>s,<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> Méx. al sur <strong>de</strong> Chile.<br />

Ch. coleu: coligue;<br />

Ch. quila: quila; zarzaparrilla;<br />

Ch. racemosa: tacuarembó;<br />

Ch. scan<strong>de</strong>ns: carricillo; chusque.<br />

CHYTRACULIA. Sinón.: Calyptranthes,<br />

Swartz. 70 esps.<br />

Ch. rigida: mije.<br />

CHYTROMA. Rf.: Lecythis.<br />

CICCA, L. Hoy en el gen. Phyllanthus,<br />

L. Nombres vulgares: cerezo;<br />

grosello.<br />

CINCHONA o Cinchonia, L.<br />

Aparináceas que suministran la corteza<br />

<strong>de</strong> quina. Son árboles o arbustos<br />

que viven en los An<strong>de</strong>s, <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />

Venez. y Colomb. hasta Bol.<br />

C. calisaya: calisaya;<br />

C. condaminea: cuarango;<br />

C. magnifolia: requesón;<br />

C. micrantha: motosolo;<br />

C. pubescens: palo blanco; palo<br />

<strong>de</strong> las calenturas; cascarilla; cinchona;<br />

chinchona; quina.<br />

CINNAMODENDRUM, EndI. Caneláceas<br />

(magnoliáceas); árboles o<br />

arbustos <strong>de</strong> corteza aromática, afín<br />

al gen. Canella. 3 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

CIONANDRA racemosa: coloquintilla;<br />

tayuyá.<br />

CIPERA odorata: chintul.<br />

CISAMPELOS. Menispermáceas;<br />

amargas, tónicas; arbustos rectos o<br />

trepadores. 20 esps. <strong>de</strong> las regiones<br />

tropicales <strong>de</strong>l globo; las principales<br />

son <strong>de</strong> AmMerid. y Antillas.<br />

C. Pareira: butuá; pareira; vena<strong>de</strong>ro;


BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 197<br />

C. tomentosa: palo ratón;<br />

C. sp.: alcotán-, icipó.<br />

CISSUS sicyoi<strong>de</strong>s: bejuco <strong>de</strong> caro;<br />

comemano;<br />

C. striata: uvillo <strong>de</strong>l diablo;<br />

C. tridcntata: malamujer.<br />

CITHAREXYLON o Citharoxylum,<br />

Will. Verbenáceas; árboles<br />

gran<strong>de</strong>s o arbustos. 20 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

C. barbinerve: tarumá; tarumám<br />

C. caudatum: manglillo; penda;<br />

C. cinereum: huairo;<br />

C. loetum: quiebrahacha;<br />

C. fruticosum: palo guitarra; péndola;<br />

C. tomentosum: palo blanco.<br />

CITROSMA laurifolium: limoncillo.<br />

CITRULUS vulgaris: cidracayote;<br />

patilla.<br />

CITRUS aurantium: china;<br />

C. notissimus: limoncillo;<br />

C. vulgaris: naranja;<br />

C. sp.: cajel; moreira.<br />

CLARISIA, R. y P. Artocarpáceas.<br />

4 esps. <strong>de</strong>l Brasil y Perú.<br />

CLARISIA, Abat. Sinón.: Anre<strong>de</strong>ra,<br />

Juss.<br />

C. bi<strong>flora</strong>: piamich;<br />

C. racemosa: tulpay.<br />

CLAVARIA coralloi<strong>de</strong>s: changle.<br />

CLAVIJA macrocarpa: barabara.<br />

CLAYTONIA, L. Portulacáceas;<br />

hierbas carnosas. 140 esps., la mayoría<br />

americanas.<br />

C. paniculata: oreja <strong>de</strong> perro.<br />

CLEMATIS dioica: barba <strong>de</strong> viejo;<br />

crespillo; Santa Lucía;<br />

C. havanensis: cabellos <strong>de</strong> ángel;<br />

C. peruviana: pochepochc; puchepuche;<br />

C. sericea: Juan Lanas.<br />

CLEOME anómala: alelí calcntano;<br />

mismiá;<br />

C. pentaphylla: belembe; volantín;<br />

volatín;<br />

C. spinosa: ababan;<br />

C. sp.: capuchina; espuela <strong>de</strong> caballero.<br />

CLERODENDRON aculeatum: escambrón;<br />

C. fragrans: marbella; milflores;<br />

C. lin<strong>de</strong>anum: roble guayo.<br />

CLEYERA albo-punctata: teta <strong>de</strong><br />

burra;<br />

C. theoi<strong>de</strong>s: tito.<br />

CLIDEMIA. Melastomáceas <strong>de</strong><br />

Amtropical.<br />

C. hirta: mortiño;<br />

C. esp.: camasey.<br />

CLITORIA, L. Legumináceas; arbustos<br />

trepadores y matas. Unas 30<br />

esps. <strong>de</strong> Amtropical. Rf.: Centrosema.<br />

C. arborescens: bulla; Conchita;<br />

C. <strong>de</strong>ndrina: caráuta;<br />

C. speciosa: fríjol <strong>de</strong> olor;<br />

C. ternatea: yuca <strong>de</strong> ratón.<br />

CLUSIA, L. Clusiáceas o gutíferas;<br />

árboles o arbustos <strong>de</strong> látex gomorresinoso;<br />

se unen por lo general<br />

a los árboles vecinos, a los cuales<br />

ahogan. 60 esps. <strong>de</strong> Amtropical<br />

y subtropical.<br />

C. acuniinata: sebucán;<br />

C. alba: copeisillo;<br />

C. alata: chagúalo; chagualón;<br />

C. minor: copeisillo; quiripití;<br />

C. krugiana: cupeíllo;<br />

C. rosea: bálsamo; copé; copey;<br />

cupay; cupey;<br />

C. rosaefolia: caote;<br />

C. sp.: mandur.<br />

COCCOCYPSELUM o Coccocipsilum,<br />

P. Br. Aparináceas; hierbas<br />

rastreras. 8 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

C. repens: balsamillo.<br />

COCCOLOBA. Poligonáceas; árboles<br />

y arbustos. 22 esps. <strong>de</strong> Amtropical<br />

y subtropical.<br />

C. diversifolia: palo bobo;<br />

C. grandifolia: moralón;<br />

C. laurifolia: uvillo;<br />

C. macrophylla: hortegón;<br />

C. ncogranatensis: juangarrote;<br />

C. nivea: calambreña;<br />

C. pubescens: caguairán;<br />

C. uvifera: guiabara; uva <strong>de</strong> mar;


198 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />

C. sp.: cocobolo; cocolobo; gateado;<br />

manatí; papaturro; uvero; yarúa.<br />

COCHLOSPERMUM gossypifolium:<br />

botija; bototo; botuto; gurgurús;<br />

poroporo; tecomajuche;<br />

C. vitifolium: bototillo.<br />

COCOS o Coccus, L. Palmáceas.<br />

33 esps.<br />

C. australis: pindó;<br />

C. botryphora: sumaqué; zumuqué;<br />

C. butyracea: coyol; palma <strong>de</strong><br />

vino;<br />

C. nucifera: coco;<br />

O pinnatifolia; vinifera: cocoyol;<br />

coyol; coyor; Rf.: Acrocomia;<br />

C. tota: totay;<br />

C. yatai: yatay.<br />

COCULUS palmata: colombo.<br />

COEPHELIS. Rf.: Cephoelis.<br />

COIX lachryma jobi: camándula;<br />

lágrimas <strong>de</strong> Job; lágrimas <strong>de</strong><br />

San Pedro.<br />

COLCHICO: cólchico.<br />

COLEATAENIA gineroi<strong>de</strong>s: pajabrava.<br />

COLEUS Blumei: pompolluda;<br />

tocador; vergüenza;<br />

C. laciniatus: piriqueta.<br />

COLIGUAYA, Molina. Euforbiáceas,<br />

hoy sección <strong>de</strong>l gen. Excoecaria;<br />

arbustos <strong>de</strong> Amér. subtropical.<br />

C. brasiliensis: curupicaí;<br />

C. odorífera: coliguay; colliguay.<br />

COLLETIA, Juss. Ramnáceas (zizifáceas);<br />

arbustos, la mayor parte<br />

<strong>de</strong> ma<strong>de</strong>ra purgante. 13 esps. <strong>de</strong><br />

AmMerid.<br />

C. cruciata: currumanuel; curumanuel;<br />

espina <strong>de</strong> la cruz;<br />

C. doniana: chacai;<br />

C. ferox; cruciata; spinosa: barba<br />

<strong>de</strong> tigre; cuneo; itín; quina; yáquil.<br />

COLOCASIA, P. Br. Borragináceas.<br />

Sinón.: Cordia, L.<br />

C. antiquorum: mafafa; macal;<br />

taró;<br />

C. esculentus: ocumo; taró; yautía;<br />

C. sp.: macal; malanga; piragua;<br />

quequesque; quiquisque; tiquisque.<br />

COLOCOCCA, Raf. Borragináceas;<br />

referido hoy al gen. Cordia, L.<br />

COLPOTHRINAX, Gris. Palmáceas.<br />

1 esp. <strong>de</strong> las Antillas.<br />

C. wrightii: barrigona.<br />

C0LUBR1NA, Brong. Sinón.:<br />

Marcorella, Necker.<br />

C. acuminata: jayajabico; yayajabico;<br />

C. ferruginea: abejuelo; abeyuelo;<br />

guitarán; quitarán;<br />

C. reclinata: bijáguara; carbonero;<br />

jayajabico; mabí; palo amargo; yayajabico;<br />

palo <strong>de</strong> fuego.<br />

COLUMELIA, R. y P. Columeliáceas;<br />

plantas leñosas. 2 esps. <strong>de</strong><br />

Colomb. y Perú.<br />

C. oblonga; obovata: ulux.<br />

COLUMNAEA, L. Gesneráceas;<br />

arbustos o arbolillos trepadores. Unas<br />

175 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

C. hispida: quibey; revientacaballo;<br />

tibey.<br />

COMBRETUM Loeflingü: chupachupa;<br />

C. alternifolium: Rf.: Poirea a.<br />

COMMELINA communis: cañutillo;<br />

coítre; cojitre; pajilla; pitillo;<br />

Rf.: Berleria coccínea; Tra<strong>de</strong>scantia<br />

elongata;<br />

C. nudi<strong>flora</strong>: Santa Lucía;<br />

C. longicaulis: conejita.<br />

COMMICARPUS scan<strong>de</strong>ns: pegapollo.<br />

COMOCLADIA. Anacardiáceas o<br />

terebintáceas <strong>de</strong> Colomb. y Antillas.<br />

C. integrifolia: brasilete falso; tarir!;<br />

C. propincua: manzanillo; uraye;<br />

C. tapaculo: tapaculo;<br />

C. sp.: carrasco; chicharrón.<br />

CONDALIA, Cav. Zizifáceas<br />

(ramnáceas); arbustos. 1] esps. <strong>de</strong><br />

Argent. y otras regiones cálidas y<br />

templadas <strong>de</strong> Amér.<br />

C. férrea: carey; palo <strong>de</strong> hierro;<br />

C. lineata; mycrophylla: piquillín.


BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 199<br />

CONDAMINEA. Rubiáceas; árboles<br />

pequeños o arbustos <strong>de</strong> Bol., Perú<br />

y Nueva Granada.<br />

C. tinctoria: guatán; paraguatá;<br />

paraguatán; pucaquiro.<br />

CON1UM arracacha: Rf.: Arracada<br />

esculenta: aracacha; arracacha;<br />

racacha;<br />

C. maculatum: cicuta; montezanahoria;<br />

CONOCARPUS erecta: botoncillo;<br />

gel!; yana; Zaragoza.<br />

CONOMORPHA, DC. Mirsináceas;<br />

árboles o arbustos. Unas 25<br />

esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

C. bumeloi<strong>de</strong>s: carmoní.<br />

CONOSTEGIA, D. Don. Melastomáceas;<br />

arbustos o arbolillos; sección<br />

<strong>de</strong>l gen. Miconia. 40 esps., la mayor<br />

parte andinas.<br />

C. oerstidiana: cantarillo; leñagata;<br />

C. xalapensis: cordobancillo;<br />

C. sp.: raspa-lengua.<br />

CONRAD1A pedunculosa: conradia.<br />

CONVOLVULUS violaceus: manto<br />

<strong>de</strong> la virgen;<br />

C. sp.: africana; aguinaldo; mechoacán;<br />

michoacán; churristate;<br />

quiebracajete. Rf.: Batata.<br />

CONYZA serpentaria: víbora.<br />

COPAIBA (Copaifera) hemitophylla:<br />

cativo.<br />

COPAIFERA, L. Leguminosas;<br />

árboles inermes que producen el<br />

bálsamo <strong>de</strong> copaiba. 16 esps. <strong>de</strong><br />

Amtropical.<br />

C. hymenaefolia: jabí; palo <strong>de</strong> hierro;<br />

quebracho; quiebrahacha;<br />

C. Langafordi: cupay;<br />

C. ofRcinalis: cabima; cabimbo;<br />

canime; cativo; copaiba; copayayero;<br />

currucai; palo <strong>de</strong> aceite; tacamaca;<br />

tacamacha; tacamajaca.<br />

C. sp.: amacey; cojobo.<br />

COPERNITIA, Mart. Palmeras. 6<br />

esps. <strong>de</strong> Amér. intertropical. Sección<br />

<strong>de</strong>l gen. Crisophila, Bl.<br />

C. cerífera: caranda; carandaí;<br />

carnauba; majo;<br />

C. miraguano: jata; miraguano;<br />

C. pumos: pumo;<br />

C. rubra: carandaí; majo;<br />

C. tectorum: palma cana; <strong>de</strong> cobija,<br />

o <strong>de</strong> sombrero.<br />

CORCHORUS capsularis: yute;<br />

C. hirtus: malva te;<br />

C. olitorius: grengué; gringuele;<br />

C. siliquosus: malva te; te <strong>de</strong> la<br />

tierra.<br />

CORDIA, Plum. Borragináceas;<br />

árboles o arbustos. Unas 230 esps.<br />

<strong>de</strong> Amtropical en su mayoría.<br />

C. alba: caujaro; capá blanco;<br />

cerezo; tigüilote; ubre <strong>de</strong> vaca;<br />

C. alba; lútea; Sebastiana: biyuyo;<br />

C. alliodora; elliptica; gerascanthus;<br />

rotundifolia: baria;<br />

C. alliodora: ajo; canalete <strong>de</strong> humo;<br />

capá prieto; pardillo;<br />

C. angiocarpa: carey;<br />

C. boisierii: anacahuita; anacahuite;<br />

C. bullata: yerba <strong>de</strong> la sangre;<br />

C. collococa; borinquensis; nitida;<br />

ateje; can<strong>de</strong>lero; cerezo; muñeco;<br />

palo muñeca; nigüito;<br />

C. <strong>de</strong>candra: carbón;<br />

C. <strong>de</strong>ntata: caujaro;<br />

C. do<strong>de</strong>candra: capito; siricote;<br />

C. exaltata: laurel;<br />

C. floribunda: salvio;<br />

C. gerascanthus: alatrique; capá<br />

prieto; caparrota; palo rosa; haraguazo;<br />

lapachillo;<br />

C. gerascanthus; alliodora: ajo;<br />

canalete prieto; capá prieto; loro;<br />

peteberí;<br />

C. globosa: copulo;<br />

C. macrophylla: moral;<br />

C. muñeco: muñeco;<br />

C. nitida: atejillo; huevo vegetal;<br />

vomitel;<br />

C. radula: rompe-ropa; rompe-rosa;<br />

sabañón;<br />

C. riparia: romperropa;<br />

C. salicifolia: araticú;<br />

C. speciosa: capá;


200 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />

C. ulmifolia: varilla;<br />

C. sp.: tarare.<br />

CORDYLINE: mapanare;<br />

COREOPSIS: chispa; romerillo.<br />

CORIARIA ruscifolia: ceu;<br />

C. thymifolia: chanchi; sumaque;<br />

tisis; zumaque.<br />

CORINEA. Balanoforáceas; parásitas<br />

<strong>de</strong> diversos vegetales. 4 esps.<br />

<strong>de</strong> AmCentral, Nueva Granada y<br />

Perú.<br />

C. sp.: oreja <strong>de</strong> palo.<br />

CORNUTIA, L. Verbenáceas; arbustos<br />

odoríferos. 6 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

C. cymosa: muñeco;<br />

C. grandifolia: palo cuadrado.<br />

COROLYNA cerúlea: quebracho.<br />

CORONOPUS: quimpi.<br />

COROUPITA guianensis: albaricoque.<br />

CORTADERIA dioica: corta<strong>de</strong>ra;<br />

C. quila: nigua; nihua.<br />

CORYDALIS cephalotus: María<br />

seca.<br />

CORYPHA nana: palmillo;<br />

C. miraguano: miraguano.<br />

COSTUS spicatus: caña agria; cañahuate;<br />

caña santa; cañuela; limón;<br />

limoncillo.<br />

COUEPIA o Cuepia. Rosáceas; árboles<br />

o arbustos. 40 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

C. guianensis: cuep!;<br />

C. ovalifolia: querebere;<br />

C. sp.: merecure.<br />

COULTERIA. Leguminosas cesalpíneas;<br />

árboles. 2 esps. <strong>de</strong> Chile<br />

y Méx.<br />

C. tinctoria: dibidibi; cutapanare;<br />

guarango; guatapaná; guatapanar;<br />

nacascolo; tara; taya.<br />

COUMAROUNA, Aubl. Leguminosas;<br />

árboles <strong>de</strong> leño aromático.<br />

8 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

C. odorata: cumarú; cumaruna;<br />

choibá; sarapia; sarrapia; serapia;<br />

yape.<br />

COUROUPITA, Aubl. Lecitidáce;!s;<br />

árboles con gran<strong>de</strong>s y visto-<br />

sas flores y frutos. 9 esps. <strong>de</strong> Am-<br />

Central., AmMerid. y Antillas. Rf.:<br />

Curupita.<br />

C. guianensis: muco;<br />

C. sp.: guaseo.<br />

COURSETIA, DC. Leguminosas;<br />

árboles o arbustos. 12 esps. <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />

el Brasil a California.<br />

C. glandulosa: samo prieto.<br />

COUSSAREA, Aubl. Rubiáceas.<br />

C. ovalis: chorchulla.<br />

COUTAREA, Aubl. Rubiáceas;<br />

arbolillos o arbustos parecidos a las<br />

madreselvas. Suministran quina o<br />

copalchi. Son <strong>de</strong> Amtropical.<br />

C. alba: cascarilla;<br />

C. coccínea: boje; quina;<br />

C. latifolia: copalchi;<br />

C. speciosa: pitoya.<br />

CRACCA, Bth. Leguminosas;<br />

hierbas. 6 esps. <strong>de</strong> Amtropical. Sinón.<br />

Benthamantha, Alef.<br />

C. toxicans: barbasco.<br />

CRANIOLARIA. Martiniáceas;<br />

hierbas anuales con flores gran<strong>de</strong>s,<br />

blancas o amarillas. 2 esps. <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />

Vcnez. al Uruguay.<br />

C. annua: escorzonera.<br />

CRATAEGUS mexicana: tejocote.<br />

CRATAEVA gynandra: tapia;<br />

zorrocloco;<br />

C. tapia: palo <strong>de</strong> can<strong>de</strong>la; flor <strong>de</strong><br />

seda; tapia; toco.<br />

CREMANIUM: camasey.<br />

CRESCENTIA, L. Bignoniáceas;<br />

árboles o arbolillos <strong>de</strong> frutos gran<strong>de</strong>s,<br />

<strong>de</strong> cascara dura y forma <strong>de</strong><br />

botella. Unas 5 esps. <strong>de</strong> Méx. y<br />

AmCentral.<br />

C. alata: cirián; cuastecomate;<br />

cuauhtecomate; guastecomate; güira;<br />

güiro; higüero; jupa; magüira; nambira;<br />

taparo; tecomate; totumo;<br />

C. cucurbitacea: camuro; higuerilla;<br />

C. cujete: buje; bule; bush; calabacero;<br />

cóngolo; güira; guacal; güiro;<br />

higüero; jícaro; guaje; mate;<br />

pichagüero; totumo; tutumo;<br />

C. edulis: cuajilote; guajilote;


BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 201<br />

C. microcarpa: higüerito.<br />

CRINODENDRON, Mol. Oleocarpáceas;<br />

árboles. 2 csps. <strong>de</strong> Chile.<br />

C. hookerianum: chaquihue;<br />

C. patagua: patagua.<br />

CRINUM americanum: lirio <strong>de</strong><br />

San Pedro.<br />

CRISOPHILA, L. Palmáceas. 7<br />

esps. <strong>de</strong> Amtropical. Su especie más<br />

importante es la C. cerífera, llamada<br />

también Copernitia cerífera, vulgarmente<br />

conocida por caranda.<br />

CRIPTOGAMA: trencilla.<br />

CROTOLARIA latifolia: guache;<br />

maraquito; maruga; maruguito;<br />

C. espadilla: espadilla;<br />

C. guatemalensis: chipile;<br />

C. lupulina: guachecito;<br />

C. retusa: bulla; cascabelillo; lupina;<br />

maraca; sonajera;<br />

C. vitellina: quiebraplato; uña <strong>de</strong>l<br />

diablo.<br />

CROTÓN, L. Euforbiáceas; hierbas,<br />

arbustos y árboles. De 500 a<br />

600 esps. <strong>de</strong> los trópicos, especialmente<br />

<strong>de</strong> América.<br />

C. clnvuligcr: canelillo;<br />

C. dioicus: nidí;<br />

C. eleuteria: cascarilla; te;<br />

C. fragrans: mosquero; nuche;<br />

C. gossypifolia: targuá;<br />

C. homolepi<strong>de</strong>s: clavellina;<br />

C. lobatus: frailecillo;<br />

C. lucidus: cuaba;<br />

C. malambo: malambo; torco;<br />

C. niveus: copalchí;<br />

C. peltoi<strong>de</strong>um: mosquera;<br />

C. sanguifluos: sangregao;<br />

C. sp.: cinchona; espacie; quina;<br />

tártaro; tautuilla.<br />

CRYPHIACANTHUS, Nees. Acnn<br />

cáceas. 1 esp. que hoy se incluye<br />

en el gen. Ruelia, L. Su tierra<br />

<strong>de</strong> origen: Antillas y Venez.<br />

CRYPTOCARPA caneliíla: canclilla;<br />

guarimán;<br />

C. sp.: jigua.<br />

CRIPTOCARYA peumus: peumo;<br />

C. moschata: nuez moscada.<br />

CRYPTOCHAETES andícola:<br />

huamanripa.<br />

CUCUMIS anguria: concombro;<br />

pepinillo. Rf.: Sechium.<br />

CUCÚRBITA, L. Brionáceas; hierbas<br />

anuales que producen la calabaza.<br />

10 esps. <strong>de</strong> Mcx. y California<br />

(y Sur <strong>de</strong> Asia).<br />

C. citrullus: patilla;<br />

C. foetidissima: chicayote;<br />

C. ficifolia: cidracayote;<br />

C. lagenaria: Rf.: Lagenaria vulgaris;<br />

C. máxima: alcayota; bolo; cayoca;<br />

cayote; cidracayota; cidracayote;<br />

cilacayotc; chilacayote; chiverre; istacayota;<br />

sambo; Vitoria; zapallo;<br />

C. moschata: lacayote;<br />

C. pepo: ahuyama; anco; auyama;<br />

avinca; ayote; hoco; huyama;<br />

oyama; pipián; uyama; zapallo;<br />

CULCITUM, HBK. Compuestas.<br />

10 esps. andinas, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> Nueva Granada<br />

a la Patagonia.<br />

C. discolor: llancahuasa;<br />

C. canescens: huira-huira; viravira.<br />

CUNDÍA chica: chisamá.<br />

CUNILA, L. Labiadas; matas o<br />

arbustos. 15 esps. <strong>de</strong> las regiones<br />

cálidas <strong>de</strong> Amér.<br />

CUPANIA glabra: mestizo; guacharaco;<br />

castaño;<br />

C. guatemalensis: cantarillo; huesillo;<br />

C. oppositifolia: macurije;<br />

C. sápida: Rf.: Blighia s.;<br />

C. sp.: cupana; guara; guaran;<br />

guaraná; guaraná; guarano; paulinia.<br />

CUPHEA, Kochne. Litráceas; hierbas<br />

o matas, 157 esps. americanas.<br />

C. antisiphiliüca: chiagari;<br />

C. ciliata: culebra;<br />

C. glutinosa: sanguinaria;<br />

C. heterophylla: moradilla;<br />

C. racemosa: moradita.<br />

CURATARI. Mirtáceas; árboles<br />

gran<strong>de</strong>s. 7 esps. Amtropical.<br />

CURATELLIA, L. Dileniáceas; arbustos<br />

trepadores que contienen mu-


202 AUCUSTO MALARET BICC, xiv, 1959<br />

cho tanino. 3 esps. <strong>de</strong> Amér. <strong>de</strong>l<br />

Sur y Antillas.<br />

C. americana: careicillo; curata;<br />

chaparro; chigüe; chumico; vacabuey.<br />

CURCAS multifida: Rf.: Jatropha<br />

m.<br />

CURCULIGO scorzonera; Rf.:<br />

Hypoxis s.<br />

CÚRCUMA americana: Rf.: Marantha<br />

arundinacea;<br />

C. longa: camotillo; yuquilla;<br />

C. zedoaria: cúrcuma.<br />

CURÍALE amazónica: aguapé;<br />

victoria regia.<br />

CURIMA calophylla: coyure.<br />

CURURU, Plum. Sinón.: Paullinia,<br />

L.<br />

CUSCUTA americana: sacatascal;<br />

zacatlascal;<br />

C. cristata: cabellos <strong>de</strong> ángel;<br />

C. graveolens: hilo <strong>de</strong> oro;<br />

C. speciosa: cabellos <strong>de</strong> ángel;<br />

C. sp.: icipó.<br />

CUSPARÍA, Humb. Rutáceas; arbustos<br />

o arbolillos <strong>de</strong> Amtropical.<br />

Sinón.: Galipea. La C. febrífuga es<br />

sinón. <strong>de</strong> Bonplandia trifoliata, Wild.<br />

CUSPARIEAS. Tribu <strong>de</strong> rutáceas;<br />

arbustos y árboles. Unas 100<br />

esps. en 9 géneros <strong>de</strong> Amtropical.<br />

CYATHEA arbórea: rabo <strong>de</strong> mico;<br />

C. incana: boba; sarro;<br />

C. insignis: cimarrona;<br />

C. speciosa: camaroncillo.<br />

CYBISTAX, DC. Bignoniáceas;<br />

árboles pequeños <strong>de</strong>l Brasil y Perú.<br />

Nombre vulgar: caroba.<br />

CYCAS circinalis: sagú <strong>de</strong> la India;<br />

C. revoluta: alcanfor;<br />

C. virens: embeleso;<br />

C. sp.: mulata.<br />

CICHORIUM endivia: achicoria;<br />

pascueta.<br />

CYCLANTHERA, Schred. Briondceas<br />

(cucurbitáceas). 40 esps. <strong>de</strong><br />

Amtropical.<br />

C. peída ta: achojcha; caiba; caifa;<br />

caigua; pepino crespo;<br />

C. pittieri: tacaco;<br />

C. subinervis: achojcha;<br />

C. Tonduzii: caiba; caifa. Rf.:<br />

Sechium.<br />

CYCLANTHUS, Pot. Ciclantáceas.<br />

6 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

C. bipartitus: lapa; puertorrico;<br />

sangapillo.<br />

CYCNOCHES, Ldl. Orquidáceas.<br />

8 esps. <strong>de</strong> Guayana y Méx.<br />

C. chlorochilon: pelícano.<br />

CYDISTA, K. Schum. Bignoniáceas.<br />

1 esp. Amtropical. Nombre<br />

vulgar: ajillo.<br />

CYDONIA vulgaris: membrillo.<br />

CYMODOCEA manatorum: manatí.<br />

CYNANCHUM pachiphyllum:<br />

pahueldún;<br />

C. grandiflorum: curamagüey.<br />

CYNODON dactylon: argentina.<br />

CYNOMETRA cubensis: pico <strong>de</strong><br />

gallo;<br />

C. portoricensis: oreganillo.<br />

CYNOMORIUM, Sw. Rf.: Helosis,<br />

Rich.<br />

CYPERUS alternifolius: quitasol;<br />

C. articulatus: camelote; chivasa;<br />

C. <strong>de</strong>nsifolia: tule;<br />

C. elegans: yerba <strong>de</strong> cuchillo;<br />

C. esculentus: cebollín; coquí; coquito;<br />

corocito; macagüita;<br />

C. juncifolius: junco santo;<br />

C. laetus: lleivún;<br />

C. multifolius: chandul;<br />

C. olfersianus: yabacoa;<br />

C. vegetus: tome; trome;<br />

C. reflexus: negrillo;<br />

C. rotundus: ajo.<br />

CYPHEA, P. Br. Sinón.: Cuphea.<br />

Nombres vulgares: canchalagua;<br />

quiebrapiedras.<br />

CYPHOMANDRA, Sent Solanáceas;<br />

arbolillos o arbustos. Unas 30<br />

esps. <strong>de</strong> las regiones cálidas <strong>de</strong><br />

Amér. <strong>de</strong>l Sur. Sinón.: Pionandra,<br />

Miers.


BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 203<br />

C. betacea: tomate <strong>de</strong> árbol; toma<br />

to;<br />

C. splen<strong>de</strong>ns: pimiento;<br />

C. viridifolia: zopilote.<br />

CYPRINUS carpió: guapote.<br />

CYR1LLA, L. Ciriláceas; arbustos.<br />

C. antillana: llorona;<br />

C. racemi<strong>flora</strong>: barril.<br />

CYRTHOPODIUM An<strong>de</strong>rsonii:<br />

cebolleta; piñuela.<br />

CIRTOSPADICE. Arói<strong>de</strong>as; acaules.<br />

1 esp. <strong>de</strong>l Brasil. Rf.: Caladium<br />

bicolor.<br />

CYTISUS cajan. Rf.: Cajanus indicus.<br />

CYTTARIA, Berk. Hongos. 6<br />

esps. <strong>de</strong> Chile y Patagonia. Nombres<br />

vulgares: casabe <strong>de</strong> bruja; dihueñe;<br />

gargal; llaullau; pinatra; quitasolillo.<br />

DACRYODES, Gris. Anacardiáceas;<br />

árboles. 1 esp. <strong>de</strong> las Antillas.<br />

Sección <strong>de</strong>l gen. Pachylobus,<br />

<strong>de</strong> las burseráceas.<br />

D. excelsa; hexandra: tabonuco.<br />

DAEDALEA: callampa.<br />

DAHLIA. Compuestas heliánteas;<br />

hierbas <strong>de</strong> hermosas y variadas flores.<br />

9 esps. <strong>de</strong> AmCentral y Méx.<br />

Se cultivan en Europa y se ha obtenido<br />

un número consi<strong>de</strong>rable <strong>de</strong><br />

varieda<strong>de</strong>s y <strong>de</strong> razas nuevas.<br />

D. variabilis: gigantón.<br />

DALBERGIA hecastophyllum:<br />

maray-maray;<br />

D. monetaria: brasilete; cazuelita;<br />

D. nigra: meple; palisandro;<br />

D. variabilis: caiguá;<br />

D. sp.: icipó.<br />

DALEA. Leguminosas; hierbas o<br />

sufruticosas. 100 esps.<br />

D. alopecuroi<strong>de</strong>s: alacrancillo; rabo<br />

<strong>de</strong> ratón;<br />

D. astragalinus: pispura;<br />

D. citrodora: limoncillo;<br />

D. mutisii: chiripique;<br />

D. sericea: ambarina; escabiosa;<br />

te <strong>de</strong>l país.<br />

DAPHNE pillopillo: pillopillo;<br />

D. andina: Rf.: Ephedra a.<br />

DAPHNOPSIS, Mart y Zuce. Dafnáceas<br />

(timeláceas); árboles o arbustos.<br />

20 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

D. racemosa: en vira;<br />

D. sp.: cieniguillo; guacacoa; majagua.<br />

DASYBETUS torrei: lebisa.<br />

DASYLIRION, Zuce. Liliáceas. 10<br />

esps. <strong>de</strong> Méx. y Texas.<br />

D. cedrocanum: sotol.<br />

DATURA arbórea: bibijagua; bijaura;<br />

borrachero; borracho; campana;<br />

campanilla; chamico; estramonio;<br />

floricundia; florifundia; floripón;<br />

floripondio; floripundia; gigantón;<br />

guanto; guarguar; tapa; tapate;<br />

reina <strong>de</strong> la noche;<br />

D. fastuosa: metel; ñangue; niungue;<br />

tonga;<br />

D. metel: manto <strong>de</strong> Cristo; manto<br />

<strong>de</strong> viuda;<br />

D. stramonium: toloache;<br />

D. tatula: ñongué.<br />

DAVILLA. Dileniáceas; arbustos<br />

sarmentosos, a menudo lianas con<br />

flores amarillas <strong>de</strong> olor agradable.<br />

12 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

D. kunthii: chumico;<br />

D. sagraena: guara; icipó.<br />

DAGUELIA negrensis: timbó.<br />

DELPHINIUM ajacis: pajarito;<br />

D. cuneatum: pelícano.<br />

DENDROPANAX: Rf.: Cecropia.<br />

D. arboreum: Rf.: Celtis occi<strong>de</strong>ntalis:<br />

cacho <strong>de</strong> venado; palo Ramón;<br />

vaquero; zopilote;<br />

D. morotoni: gargorán; guarumo;<br />

mangabé; pavo; yagrumo macho.<br />

DENDROPEMON bicolor: hicaquillo<br />

capitana.<br />

DENDROPOGON usneoi<strong>de</strong>s: barbas<br />

<strong>de</strong> úcar; guajaca, Rf.: Tillandsia.<br />

DESFONTANEA, R. y P. Longaniáceas;<br />

arbustos bajos muy ramosos.<br />

1 esp. <strong>de</strong> los An<strong>de</strong>s. D.<br />

spinosa: chapico.<br />

DESMANTHUS, Wilh. Leguminosas;<br />

hierbas vivaces o matas. 9<br />

esps. <strong>de</strong> ambas Américas.


204 AUCUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />

D. plenus: adormi<strong>de</strong>ra; <strong>de</strong>smanto.<br />

DESMODIUM ciliare: pegapega;<br />

zarzabacoa;<br />

D. uncinatum: pegapega;<br />

D. sp.: amor seco; amores secos;<br />

pimpinela. Rf.: Mcibonia; Acaenna.<br />

DESMONEUS, Mart. Palmeras.<br />

22 esps. que habitan <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el Sur<br />

<strong>de</strong> Méx. a la vertiente oriental <strong>de</strong><br />

los An<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Bolivia. Sinón.: Atitara,<br />

Barr.<br />

D. oxyacanthus: ballil; matamba.<br />

DIANTHERA pcctoralis: carpintero;<br />

curia.<br />

DICHONDRA: aguinaldo.<br />

DICHROSTACHYS nutans: marabú.<br />

DICLIPTERA sexangularis: gallito.<br />

DICORYNIA, Benth. Leguminosas<br />

cesalpíneas; árboles. 4 esps. <strong>de</strong><br />

Guayana y Brasil.<br />

D. paraensis: angélica.<br />

DICTYOCARYUM fuscum: araco.<br />

DICYPELLIUM, Nees. Lauráceas<br />

<strong>de</strong> ma<strong>de</strong>ra apreciada, <strong>de</strong> olor agradable.<br />

Suministran la verda<strong>de</strong>ra canela<br />

<strong>de</strong> clavo. 1 esp. <strong>de</strong>l Brasil.<br />

DIEFFEMBACHIA, Schott. Arói<strong>de</strong>as<br />

(aráceas); sufruticosas o arborescentes.<br />

6 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

D. seguim: chucha.<br />

DIMORPHANDRA, Schott. Leguminosas;<br />

árboles inermes. 10 esps.<br />

<strong>de</strong> Amtropical.<br />

D. excelsa: mora;<br />

1). megistoperma: alcornoque.<br />

DIOCLEA, HBK. Leguminosas;<br />

arbustos o plantas sufruticosas. 17<br />

esps., la mayor parte <strong>de</strong> Amtropical.<br />

D1ODON, Lindl. Cicadáceas; pequeños<br />

arbustos. 2 esps. <strong>de</strong> Méx.<br />

D. edule: chamal.<br />

DIONEA muscipula: atrapa-moscas.<br />

DIOSCOREA alata: ñame;<br />

D. altissima: donguey; dunguey;<br />

D. macrostachya: cocolmeca; cuculmeca;<br />

D. poligonoi<strong>de</strong>s: jicama; mata gallina;<br />

D. trífida: mapuey; ñame; sachapapa;<br />

D. tuberculífera: ñame <strong>de</strong> mata;<br />

gunda; volador.<br />

DIOSMA alba: diosma.<br />

DIPHOLIS, ADC. Sapotáceas; árboles<br />

o arbustos. 3 esps. <strong>de</strong> las Antillas.<br />

D. cubensis: cuya;<br />

D. montana; salicifolia: almendrillo;<br />

jocuma; tabloncillo;<br />

D. sintenesiana: espejuelo;<br />

Y), nigra: ausubo;<br />

D. sp.: Carolina; varitai.<br />

DIPHYSA, Jacq. Leguminosas;<br />

arbustos o árboles. 10 esps. <strong>de</strong> Méx.<br />

y AmCentral.<br />

D. robinioi<strong>de</strong>s: guachipilín; macano.<br />

DIPTERYX, Schroeb. Sinón.: Coumarouna,<br />

Aubl.<br />

DISCARIA, Hook. Ramnáceas;<br />

sus frutos se <strong>de</strong>scomponen en mericarpios<br />

y saltan con elasticidad. 12<br />

esps. <strong>de</strong> los An<strong>de</strong>s.<br />

D. trinervis: chacay.<br />

DODONEA viscosa: chamana;<br />

chamisa.<br />

DOLICHOS altissimus: samuro;<br />

D. lablab: ayocote; frijol caballero;<br />

tapiramo; guaracaro; chimbólo<br />

ver<strong>de</strong>;<br />

D. monachalis: frijol;<br />

D. sp.: piloy.<br />

DOLIOCARPUS, Rolan<strong>de</strong>r. Dileniáceas;<br />

árboles bajos o arbustos<br />

trepadores. De 15 a 20 esps. <strong>de</strong><br />

Amér. <strong>de</strong>l Sur.<br />

D. calinoi<strong>de</strong>s: bejuco <strong>de</strong> agua;<br />

D. solandri: mantequilla; matanegro.<br />

DOLYCHANDRA, Cham. Bignoniáceas;<br />

bejucos.<br />

D. cynanchoi<strong>de</strong>s: sachaguasca; uña<br />

<strong>de</strong> gato.


BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 205<br />

DOMBEYA chilensis: araucaria;<br />

pino araucano.<br />

DORSTENIA, L. Moráceas; hierbas<br />

o matas. 50 esps. (algunas <strong>de</strong><br />

África).<br />

D. houstonii: contrayerba; raíz <strong>de</strong><br />

resfriado; taropé; tusia; tusilla.<br />

DOYERA emetocatartica: bejuco<br />

<strong>de</strong> purga.<br />

DRACAENA fragrans: carey.<br />

DRACONTIUM, L. Aráceas; hierbas.<br />

6 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

D. pittieri: hombrón;<br />

U. polyphyllum: camapán; changuango;<br />

guapa; piragua.<br />

DREPANOCARPUS. Leguminosas.<br />

8 esps. <strong>de</strong> Amtropical (1 <strong>de</strong>l<br />

África occi<strong>de</strong>ntal).<br />

D. lunatus: escambrón; palo <strong>de</strong><br />

hoz; paternito.<br />

DRYMARIA. Gesneráceas; arbustos.<br />

12 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

D. cordata: golondrina; yerba<br />

centella.<br />

DRYMIS. Magnoliáceas <strong>de</strong> ambas<br />

Américas.<br />

D. chilensis: canelo;<br />

D. granatensis: anta; cupís; malambo;<br />

palo <strong>de</strong> ají; quiebramuelas.<br />

DRYPETES, Vahl. Euforbiáceas;<br />

árboles lampiños o arbustos. 10 esps.<br />

<strong>de</strong>l Brasil y Antillas.<br />

D. alba: cafeíllo; palo hueso; varital;<br />

D. glomerata: carrasco; chicharrón;<br />

D. ilicifolia: encinilla; guanabanilla.<br />

DUHUMELIA patens: Rf.: Hamelia<br />

p.<br />

DULICHIUMspathaceum: zacatón.<br />

DURANTA, L. Verbenáceas; arbustos.<br />

8 esps. <strong>de</strong> Amér. <strong>de</strong>l Sur,<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> Bol. y Brasil hasta las Antillas<br />

y aún Méx.<br />

D. mutisii; plumieri: adonis; celosa;<br />

guapante; lluvia;<br />

D. repens: espina <strong>de</strong> paloma.<br />

DURVILLAEA utilis: cochayuyo.<br />

DUVAUA crenata: cabriuba; huingán;<br />

D. praecox: aguaraibá; aguaribai.<br />

Rf.: Lithraea.<br />

DYOSPIROS ebenaster; laurifolia;<br />

obtusifolia: cuernavaca; guayabota;<br />

guayacana; zapote;<br />

D. tetrasperma: ébano;<br />

D. virginiana: placaminero.<br />

ECHINACTUS: curucapuca.<br />

ECHINOCACTUS, Lk. Cactáceas<br />

con flores <strong>de</strong> extraordinaria belleza.<br />

200 esps. <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el SO. <strong>de</strong> Estados<br />

Unidos hasta el Brasil y Chile.<br />

E. williamsii: peyote.<br />

ECHINOCHLOA colona: armilán;<br />

arrocillo.<br />

ECHINODORUS rostratus: llantén.<br />

ECHITES, L. Apocináceas; arbustos.<br />

40 esps. <strong>de</strong> AmMerid.<br />

E. bi<strong>flora</strong>: babeiro; cachicama;<br />

clavel <strong>de</strong> sabana;<br />

E. cururo: cururú;<br />

E. chilensis: quilmay;<br />

E. funiformis: manacá;<br />

E. histi<strong>flora</strong>: adormi<strong>de</strong>ra;<br />

E. caxacana: loroco;<br />

E. pastorum: purga;<br />

E. paludosa: clavel <strong>de</strong> manglar;<br />

E. suberecta: cura maguey;<br />

E. sp.: icipó.<br />

ECLIPTA alba: tajo.<br />

EDWARDIA chilensis: mayu;<br />

E. microphylla: guayacán; pelú.<br />

EHRETIA bourreria: guayo;<br />

E. exsuca: guatacare;<br />

E. tinifolia: carrasco; chicharrón;<br />

roble.<br />

EICHHORN1A. Ponte<strong>de</strong>ráceas:<br />

plantas acuáticas o palustres. 2 esps.<br />

<strong>de</strong> AmMerid. Rf. Ponte<strong>de</strong>ria.<br />

E. sp.: aguapé; bora; camalote;<br />

jacinto <strong>de</strong> agua; lagunero; taropé.<br />

ELAEAGIA. Rubiáceas; árboles<br />

resinosos. 2 esps. <strong>de</strong>l Perú.<br />

E. Mariae: aceite María; palo<br />

María.<br />

ELAEIS. Palmas. 2 esps. <strong>de</strong> las<br />

cuales 1 es <strong>de</strong>l Brasil (y la otra<br />

<strong>de</strong>l África occi<strong>de</strong>ntal).


206 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />

E. melanoccoca: corozo; chascaray;<br />

noli.<br />

ELAEODENDRON attenuatum:<br />

coscor roncho; piniche; pinipiniche;<br />

piñipiñi;<br />

E. corybosum: coscorrón;<br />

E. trinerva: ébano.<br />

ELAPHRIUM, Jacq. Sinón.: Bursera,<br />

L.<br />

ELATERIUM, Jacq. Cucurbitáceas;<br />

hierbas trepadoras. 12 esps.<br />

<strong>de</strong> Amtropical.<br />

E. carthaginensis: pepinata;<br />

E. ciliatum: gallotillo; ñorbo cimarrón.<br />

ELEPHANTOPUS scaber: achicoria;<br />

lengua <strong>de</strong> vaca.<br />

ELEUSINE indica: gramalote;<br />

guarataro; pata <strong>de</strong> gallina; pie <strong>de</strong><br />

gallina; yerba dulce.<br />

ELODEA. Hidrocaridáceas; acuáticas,<br />

sumergidas y vivaces. 10 esps.<br />

<strong>de</strong> las regiones cálidas <strong>de</strong> ambas<br />

Amcricas.<br />

E. chilensis: chinqui.<br />

ELLEANTHUS, Preal. Orquidáceas.<br />

50 esps. <strong>de</strong>l Brasil, AmCentral<br />

y Antillas.<br />

EMBOTHRIUM. Proteáceas; árboles<br />

o arbustos inermes. 5 esps.<br />

<strong>de</strong> Amér. <strong>de</strong>l Sur austral.<br />

E. coccineum: notro;<br />

E. emarginatum: cucharilla; machín;<br />

picahual.<br />

EMELISTA tora: dormi<strong>de</strong>ra.<br />

EMILIA sonchifolia: borlitas.<br />

EMMOTON. Terebintáceas; árboles<br />

lisos o cubiertos <strong>de</strong> un vello brillante<br />

y sedoso. 5 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

E. apogon: sachamistol.<br />

ENCELIA, Adans. Compuestas.<br />

28 esps. <strong>de</strong>l Oeste <strong>de</strong> Amér. <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />

Chile a California.<br />

E. canescens: mancapaqui;<br />

E. mexicana: acahual.<br />

ENTADA scan<strong>de</strong>ns: cancil; quiainol;<br />

tacalote.<br />

ENTEROLOBIUM. Leguminosas<br />

mimoseas; árboles inermes con se-<br />

millas ricas en tanino. Unas 4 esps.<br />

<strong>de</strong> Amtropical.<br />

E. eyeloearpum: caracaro; carito;<br />

caro; conacaste; guanacaste; orejero;<br />

parota;<br />

E. saman: Calliandra s.;<br />

E. timbouva: pacará; timbó.<br />

EPHEDRA andina: pincopinco;<br />

pingopingo.<br />

EPIDENDRUM. Orquidáceas. 400<br />

esps. <strong>de</strong> Amér. cálida. Rf.: Cyrthopodium.<br />

EQUISETUM bogotense: canutillo;<br />

tembla<strong>de</strong>ra.<br />

ERIOCHLOA subglabra: Janeiro;<br />

malojilla; malojillo; yerba <strong>de</strong> Para.<br />

ERIOCOMA, HBK. Compuestas;<br />

cerbesinas; arbustos o árboles. 20<br />

esps. <strong>de</strong>s<strong>de</strong> Méx. hasta Colomb. Sinón.:<br />

Acanthocarpa, DC.<br />

E. (Montanea) tomentosa: ciguapacle;<br />

ciguapate.<br />

ERIODENDRON, De Candolle.<br />

Sinón.: Ceiba, Gaert.; árboles. 3<br />

esps. <strong>de</strong> AmCentral y <strong>de</strong>l Sur: ceiba;<br />

miraguano; pochote; palo santo;<br />

yuque.<br />

ERITHALIS, Lin. Rubiáceas; arbustos.<br />

6 esps. <strong>de</strong> las Antillas y<br />

Venez.<br />

E. fruticosa: Rf.: Colubrina.<br />

E. pentagonia: bibona; palo muñeca.<br />

ERODIUM cicutarium: alfilerillo;<br />

peludilla.<br />

ERUCA sativa: mostacilla.<br />

ERYGERON cana<strong>de</strong>nsis: pascueta;<br />

E. spathulatus: chiribita; taliya.<br />

ERYNGIUM foetidum: culantro;<br />

culantrón;<br />

E. paniculatum: achupalla; chancorma;<br />

chupalla;<br />

E. rostratum: cauchu;<br />

E. Wcberbaueri: escorzonera.<br />

ERYTHRAEA chilensis: cachanlagua.<br />

ERYTHRINA corallo<strong>de</strong>ndron:<br />

brusca yo; bucago; bucal; búcare;<br />

bucare; búcaro; bucayo; chocho;<br />

madre-cacao; mapolo; piñón;


BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 207<br />

E. coralloi<strong>de</strong>s: colorín; coral; chocolín;<br />

chocho; chuí; clequeme; equimite;<br />

gualiqueme; huairo; jequerit!;<br />

jequirití; mate; pate; patol;<br />

peonía; peronía; pionía; pichoco;<br />

pisonay; pito; poro; potorillo; regaliza;<br />

zompantle;<br />

E. cristagalli: ceibo; cosorio; cresta<br />

<strong>de</strong> gallo; cresta <strong>de</strong> pavo;<br />

E. edulis: chachafruto; sachafruto;<br />

E. falcata: pisonay;<br />

E. glauca: anaco; anauco; cantagallo;<br />

E. micropterix: boyo; búcare; bucare;<br />

búcaro;<br />

E. pisamo; umbrosa; velutina:<br />

cámbulo; cachimbo; pisamo; saivo;<br />

E. poppigiana; umbrosa: búcare;<br />

bucare; búcaro;<br />

E. umbrosa: cañaro; paloprieto;<br />

E. velutina: pericoco.<br />

ERYTHROXYLUM, P. Br. Eritroxiláceas;<br />

arbustos y árboles pequeños.<br />

Unas 120 esps. <strong>de</strong> las regiones<br />

tropicales y subtropicales <strong>de</strong>l<br />

globo; pero la mayoría y principales<br />

esps. son <strong>de</strong>l Brasil, Guayana<br />

y Antillas. La más importante es<br />

E. coca, originaria <strong>de</strong>l Perú y Colombia.<br />

E. brevites: arabo; jibá; jibara;<br />

E. coca: coca; hayo;<br />

E. minutifolium: cubanicú;<br />

E. Raymondi: cuca.<br />

ERITRICHIUM gnaphalioi<strong>de</strong>s: te<br />

<strong>de</strong> burro. Rf.: Verbena erinoi<strong>de</strong>s.<br />

ESCALLONIA, L. Saxifragáceas;<br />

árboles y arbustos. 50 esps. <strong>de</strong> Am-<br />

Merid.<br />

E. berteriana: ñipa; ñipe;<br />

E. corymbosa: chacha;<br />

E. illinita: corontillo;<br />

E. myrtilloi<strong>de</strong>s: chachacoma; tasata;<br />

tasta;<br />

E. péndula: chachacoma; chachacuma;<br />

pumachilca;<br />

E. pulverulenta: madroño;<br />

E. resinosa: tíbar;<br />

E. revoluta: liún; lun.<br />

ESCHSCHOLTZIA californica: rásete.<br />

ESCOBEDIA, R. y P. Escrofulariáceas;<br />

hierbas. 3 esps. <strong>de</strong>s<strong>de</strong> Méx.<br />

al Perú.<br />

E. scabrifolia: azafrán; palillo.<br />

ESENBECKIA. Rutáceas; árboles<br />

0 arbustos. 20 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

E. atata: atata.<br />

ESPADEA. Verbenáceas; árboles.<br />

1 esp. <strong>de</strong> Cuba.<br />

E. amoena: arrayán; rascabarriga.<br />

ETEROTHALAMUS brunici<strong>de</strong>s:<br />

romerillo.<br />

EUCHARIS. Amarilidáceas; bulbosas<br />

<strong>de</strong> hermoso aspecto que habitan<br />

en los An<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Colomb. y<br />

en el Perú.<br />

E. amazónica: <strong>de</strong>lia.<br />

EUCHLAENA. Gramíneas. 2 esps.<br />

<strong>de</strong> Amtropical.<br />

E. mexicana: teosinte.<br />

EUCRIPHIA. Rosáceas; árboles<br />

muy corpulentos, <strong>de</strong> Chile.<br />

E. patagónica: huinque;<br />

E. cordifolia: muermo; ulmo.<br />

EUGENIA barnensis: guaira je;<br />

E. capuli: guacoquito;<br />

E. cauli<strong>flora</strong>: guaporú;<br />

E. cisplatensis: Iapachillo;<br />

E. confusa: cieneguillo;<br />

E. costata: serrasuelo;<br />

E. cheken: chequén;<br />

E. edulis: ibahaí; ubajai;<br />

E. fadyeni: sumacará;<br />

E. flavovirens: guayabillo;<br />

E. floribunda: guásara; multa;<br />

murta;<br />

E. formosa: mama <strong>de</strong> cachorro;<br />

E. Greggi: acona;<br />

E. guabiyu: guabiyú;<br />

E. guayabillo: fustete falso; guayabillo;<br />

E. guili: güilí;<br />

E. jambolana: jambul;<br />

E. lepidopta: cacique;<br />

E. lineata: guairajillo;<br />

E. mato: orcomato;<br />

E. monticola: birijí; hija menuda;<br />

E. multi<strong>flora</strong>: berraco; pitra;


208 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />

E. oerstediana: turú;<br />

E. pimenta: ausú; malagueta;<br />

E. portoricensis: pitangueira;<br />

E. proba: luma;<br />

E. pseudopsidium portoricensis:<br />

quiebrahacha;<br />

E. punicifolia: guayabito;<br />

E. specialis: arrayán; mato; ñangapiré;<br />

pitanga;<br />

E. Stahlü: limoncillo;<br />

E. temu: temu;<br />

E. tetrasperma: guasábara; guayabacón;<br />

E. tuberculata: grajo.<br />

EUPATORIUM ayapana; triplinerve:<br />

ayapana; diapana;<br />

E. aromatisans: trébol;<br />

E. chilense: matagusano;<br />

E. chilca: chilca;<br />

E. glutinosum: matico;<br />

E. ivaefolium: bayuján; rompezaragüey;<br />

E. odoratum: albahaquilla; filigrana;<br />

E. salvia: salvia;<br />

E. sternbergianum: mancapaqui;<br />

E. volubile: cepú.<br />

EUPHORBIA centuncoloi<strong>de</strong>s: lagunera;<br />

E. cotinifolia: barrabás; chepo;<br />

sapo;<br />

E. heterophylla: lechera; lechosa;<br />

E. láctea: escar<strong>de</strong>n;<br />

E. latazi: lechoso; palo <strong>de</strong> leche;<br />

E. penicillata: huachanca;<br />

E. pilulifera: golondrina; malcasada;<br />

sangrinaria; yerba <strong>de</strong> boca;<br />

yerba <strong>de</strong> la niña;<br />

E. portulacoi<strong>de</strong>s: pichoa;<br />

E. pulcherrima: moño; pascua;<br />

pastora;<br />

E. púnica: pascua;<br />

E. serpens: lechera; teta <strong>de</strong> vieja;<br />

meona;<br />

E. tithimaloi<strong>de</strong>s: ítamo;<br />

E. trigonia: corona;<br />

E. sp.: disciplinilla; guarús.<br />

EUPHORIA nephelium: rambután.<br />

EURYSOMA fervidus: hediondo.<br />

EUTERPE globosa: asahí; manaca;<br />

palma sierra; palma real; palma<br />

<strong>de</strong> yagua; yaguarrama;<br />

E. olerácea: manaca;<br />

E. vinifera: cacheo.<br />

EUXENIA, Cham. Sinón.: Podanthus,<br />

Lagasc.i.<br />

E. mitiqui: mitrio.<br />

EUXOLUS (Amaranthus) viridis:<br />

blero; carurú.<br />

EVOLVULUS almoi<strong>de</strong>s: retama;<br />

E. villosus: pclusilla.<br />

EXCOECARIA lucida: yaití;<br />

E. sagraei: manzanillo.<br />

EXOSTEMMA. Rubiáceas; árboles<br />

y arbustos <strong>de</strong> falsas quinas. Unas<br />

12 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

E. caribaeum: aguedita; aité; cerillo;<br />

cuabilla; cuero <strong>de</strong> sapo; cupá;<br />

palo hueso; macagua; quina caribe;<br />

yaití;<br />

E. floribundum: vigueta;<br />

E. longiflorum: clavellina;<br />

E. maynense: puca-yanta;<br />

E. neriifolium: agracejo.<br />

EXOTHEA copalillo: copalillo;<br />

E. paniculata: aicuaje; gaita; yaicuaje.<br />

FABJANA. Solanáceas; arbustos.<br />

II esps. <strong>de</strong> Bol. y Chile.<br />

F. imbricad: pichi.<br />

FAGARA. Rutáceas. 130 esps. <strong>de</strong><br />

arbustos que crecen en las regiones<br />

cálidas <strong>de</strong>l globo, especialmente en<br />

Puerto Rico, SDgo. y Jamaica. (India<br />

y Japón). Sinón.: Xanthoxylum.<br />

F. alata: jía;<br />

F. caribaea: cenizo;<br />

F. martinicensis: Rf.: Zanthoxylum<br />

m.: ayúa; cenizo.<br />

F. monophylla: mapurite;<br />

F. pterota: arañagato; granadillo;<br />

limoncillo; tomeguín;<br />

F. tediosa: mate.<br />

FAGELIA bituminosa: Rf.: Centrosema.<br />

FAGUS oblonga: Rf.: Notophagus:<br />

pellín.


BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 209<br />

FARAMEA, Aubl. Rubiáceas; arbustos.<br />

20 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

F. glandulosa: charichuela;<br />

F. odoratissima: huesito; toro;<br />

F. sertulifera: lechoso;<br />

F. vaginata: café cimarrón; cafetillo.<br />

FERDINANDUSA. Rubiáceas; árboles<br />

o arbustos trepadores. 12 esps.<br />

<strong>de</strong> Antillas y Amér. <strong>de</strong>l Sur tropical.<br />

F. chloranza: guacamayo.<br />

FEROLIA arviegata: ronrón.<br />

FESTUCA quadri<strong>de</strong>ntata: pigonil;<br />

F. pampeana: coirón.<br />

FEVILLEA. Cucurbitáceas; arbustos<br />

trepadores. 6 o 7 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

F. cordifolia: cabalonga; chichimora;<br />

jayama; secua;<br />

F. hi<strong>de</strong>racea: habilla; jabilla.<br />

FICUS complicata: samatito;<br />

F. glabrata: chuare;<br />

F. rubricosta: jamo;<br />

F. sápida: higuito;<br />

F. velutina: araguato;<br />

F. sp.: abrazapalo; amate; anacahuita;<br />

agarrapalo; chilamate; guapoí;<br />

higuerón; higuerote; higüey;<br />

ibapoí; jagüey; jigüe; matapalo; siricote.<br />

FIMBRISTYLIS annua: anamú;<br />

namú.<br />

FLAVERIA. Compuestas; hierbas<br />

<strong>de</strong> Amér. <strong>de</strong>l Sur.<br />

F. contrayerva: balda; contrayerba;<br />

chinapaya; daudá; espanto; matagusano.<br />

FLEURYA. Rf.: Mucuna.<br />

FLOTOVIA discanthoi<strong>de</strong>s: palo<br />

blanco; tayú.<br />

FLOYERA (Schutesia) stenshylla:<br />

cachanlagua.<br />

FORSTERONIA corymbosa: curamagüey;<br />

sanjuanera.<br />

FOUQUIERIA splen<strong>de</strong>ns: ocotillo.<br />

FOURCROYA. Rf.: Agave.<br />

FRAGARIA. Rosáceas, análogas a<br />

las fresas; todas las esps. son oriundas<br />

<strong>de</strong> Amér.<br />

F. acutifolia: tembetan;<br />

14<br />

F. chilensis: fresón; frutilla.<br />

FRAXINUS viridis: búfano.<br />

FRANCISCEA, Gris. Sección <strong>de</strong>l<br />

gen. Brunfelsia, L.<br />

FRANCOA. Saxifragáceas, francocáceas;<br />

hierbas vivaces. 2 esps. <strong>de</strong><br />

Chile.<br />

F. sonchifolia: llaupangue.<br />

FREZIERA. Temstremiáceas. Unas<br />

10 esps.<br />

F. sericea: cerezo <strong>de</strong> monte; chantre;<br />

mandul;<br />

F. reticulata: caimo.<br />

FUCHSIA. Onagrariáceas; leñosas<br />

o subfrutescentes. Más <strong>de</strong> 50<br />

esps. con unas 500 varieda<strong>de</strong>s indígenas<br />

<strong>de</strong> Amér. Están muy extendidas<br />

por Europa.<br />

F. coccínea: lágrimas <strong>de</strong> San Pedro;<br />

F. macrostemma: palo blanco;<br />

chuco;<br />

F. sp.: aljaba; fusia.<br />

GAIADENDRON tagua: tábano.<br />

GALACTODENDRUM, HC. Artocarpáceas;<br />

árboles <strong>de</strong> Amér. <strong>de</strong>l<br />

Sur. Sinón.: Brosimum, Sw.<br />

GALACTODENDRUM. Kunth.<br />

Urtíceas exclusivamente americanas,<br />

<strong>de</strong> Colomb., Venez. y Brasil. Es el<br />

mastate, o palo <strong>de</strong> leche o <strong>de</strong> vaca.<br />

GALIANTHE: guaicurú.<br />

GALINSOGA, R. y P. Compuestas<br />

heliánteas; hierbas. 4 esps. <strong>de</strong><br />

Amtropical y hasta Méx. y Argent.<br />

G. parvi<strong>flora</strong>: guasca; pacoyuyo.<br />

GALIPEA. Rutáceas; árboles y arbustos<br />

aromáticos. 20 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

G. cusparía; febrífuga: cuspa; cuspare;<br />

cusparía; chuspa;<br />

C. officinalis: angostura.<br />

GALIUM bigemium: barranquera;<br />

charrúa;<br />

G. ralbum: lengua <strong>de</strong> gato; relbún.<br />

GALPH1NIA glauca: gota <strong>de</strong> oro.<br />

GALVESIA, R. y P. Escrofulariáceas;<br />

hierbas, a veces arbustos.


210 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />

1 esp. <strong>de</strong>l Perú. Sinón.: Pitavia,<br />

Molina.<br />

G. limensis: curi.<br />

GARCINIA. Gutiferas <strong>de</strong> Am-<br />

Merid.<br />

G. (Verticillaria) acuminata: anime;<br />

canime; currucay; palo <strong>de</strong> aceite;<br />

G. mangostana: mangotín;<br />

G. morella: gutero; manajú.<br />

GARDOQUIA Gilliesii: oreganillo;<br />

G. incana: pichuiquite;<br />

G. tomentosa: pumbo.<br />

GARRYA. Cornáceas; arbustos.<br />

7 esps. <strong>de</strong> Ainér. <strong>de</strong>l Norte, Méx.<br />

y Cuba.<br />

G. sp.: comenegro.<br />

GARUGANDRA amorphoi<strong>de</strong>s: espina.<br />

GAUSSIA princeps: barrigona.<br />

GELSEMINUM (Stenolobium)<br />

stans: can<strong>de</strong>lillo.<br />

GENIPA. Rubiáceas; árboles y<br />

arbustos, a veces trepadores.<br />

G. americana: bi; colorado; jachalí;<br />

jagua; guaitil; maluco; jigualti;<br />

ñandipá; vitu;<br />

G. (Thevetia) caruto: caruto;<br />

guaitil; jagüilla.<br />

GEOFFRAEA. Leguminosas; plantas<br />

leñosas. 5 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

G. inermis: moca;<br />

G. spinosa: azufaifo;<br />

G. superba: ibirapitá; jigua.<br />

GEONOMA. Palmeras. 32 esps.<br />

<strong>de</strong> Amtropical.<br />

G. baculifera: caña <strong>de</strong> la India;<br />

G. oxycarpa: macaco;<br />

G. simplicifrons: maraya;<br />

G. sp.: malambo; molinillo.<br />

GERARDIA. Escrofulariáceas; hierbas.<br />

15 esps.<br />

GERANIUM berterianum: corecore.<br />

GESNERIA. Gesneriáceas; herbáceas<br />

cubiertas <strong>de</strong> una vellosidad<br />

blanda. 30 esps. <strong>de</strong> Amtropical y<br />

Antillas.<br />

G. mexicana: colegial;<br />

G. rubra: tapete;<br />

G. tubi<strong>flora</strong>: flor <strong>de</strong> San José;<br />

G. Vargasii; calzón <strong>de</strong>l diablo.<br />

GILIBERTIA. Umbelíferas; arbustos<br />

lampiños, <strong>de</strong>l Perú.<br />

G. arbórea; laurifolia: bibona; cacho<br />

<strong>de</strong> venado; palo muñeca; vaquero;<br />

zopilote. Rf.: Dendropanax<br />

arbórea.<br />

GINORA. Litrariáceas; arbustos<br />

<strong>de</strong> Cuba.<br />

G. americana: rosa <strong>de</strong> río;<br />

G. diplusodon: cuaresmilla;<br />

G. glabra: clavellina;<br />

G. rohrii: bucarillo.<br />

GIRASOL. Compuestas; plantas<br />

anuas <strong>de</strong>l Perú.<br />

GLIRICIDIA maculata: ma<strong>de</strong>ra<br />

negra;<br />

G. sepium: cacahuananche; madre-cacao;<br />

matarratón.<br />

GLODITSCHIA amerphoi<strong>de</strong>s: corondá;<br />

espina.<br />

GLOXINIA. Gesneriáceas; herbáceas.<br />

6 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

G. gymnostoma: sacharosa.<br />

GNAPHALIUM spicatus: palomita;<br />

G. viravira: birabira; huirahuira;<br />

márcela; marrubio; viravira; yerba<br />

<strong>de</strong> vida.<br />

GODMANIA: cacho <strong>de</strong> venado.<br />

GODO YA. Ocnáceas, gutiferas;<br />

árboles. 3 esps. <strong>de</strong>l Perú y Colomb.<br />

G. antioquiensis: caunce;<br />

G. splendida: quiebrahacha.<br />

GOETHEA. Malváceas; arbustos.<br />

Segregado <strong>de</strong>l gen. Pavonia. Del<br />

Brasil.<br />

G. elegans: matabuey.<br />

GOMORTEGAEA, R. y P. Sinón.:<br />

A<strong>de</strong>nostemon, Pers.<br />

G. nítida: gualgual; queule.<br />

GOMPHIA, Schreb. Sinón.: Ouratea,<br />

Aubl.<br />

G. alternifolia: orilla;<br />

G. ilicifolia: Rf.: Drypetes i.<br />

GOMPHRENA globosa: San Diego-


BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 211<br />

GONOLOBUS. Asclepiadáceas; sufrutescentes<br />

o herbáceas <strong>de</strong> jugo lechoso.<br />

75 esps.<br />

G. aristolobus: lecherote;<br />

G. cundurango: condurango;<br />

G. edulis: cuayole;<br />

G. microphyllus: palomita;<br />

G. pedunculatus: talayote;<br />

G. pubescens: guauro.<br />

GONZALEA spicata: rabo <strong>de</strong> ratón.<br />

GOSSIPIUM arboreum: algodón;<br />

G. barba<strong>de</strong>nse: sarobei;<br />

G. herbaceum: amandiyú; mandiyú.<br />

GOUANIA domingensis: leñatero;<br />

masca palo;<br />

G. sp.: dodora; jaboncillo; güirote.<br />

GOURLIEA chilensis: chañar;<br />

G. subtropicalis: chañarcillo.<br />

GRAMEN saetia: saetía;<br />

G. yabuna: yabuna.<br />

GRANADILLA. Esta sección, DC,<br />

<strong>de</strong>l gen. Passi<strong>flora</strong>, compren<strong>de</strong> más<br />

<strong>de</strong> 80 esps. americanas, más <strong>de</strong> la<br />

mitad brasileñas (y 1 <strong>de</strong> Madagascar).<br />

GRANATUM (Carapa) guianensis:<br />

caoba.<br />

GREWIA mexicana: majagua.<br />

GRINDELIA. Compuestas, estéreas;<br />

herbáceas. 25 esps. <strong>de</strong> Méx.<br />

G. bruphtalmoi<strong>de</strong>s: borla <strong>de</strong> oro;<br />

G. glutinosa: lechiguilla; palancapacle;<br />

G. terapacana: chine.<br />

GRISLEA. Litrariáceas; arbustos.<br />

1 esp. <strong>de</strong> Colomb. y Venez.<br />

G. secunda: indiecito.<br />

GRONOV1A. Loasáceas; herbáceas<br />

trepadoras. 1 esp. <strong>de</strong> AmCentral.<br />

G. scan<strong>de</strong>ns: pan caliente.<br />

GROSOPIA tórrida: guarango.<br />

GROSULARIA margarita: tigüilote;<br />

uvito.<br />

GUACHAMACA toxicaria: guachamacá;<br />

guaricamaco; guaricamo.<br />

GUADUA. Gramíneas arborescentes.<br />

15 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

G. amplexifolia: otate;<br />

G. angustifolia: guama; caña amarga;<br />

caña brava;<br />

G. paraguayensis: picanilla; tacuara;<br />

tacuarembó. Rf.: Bambusa.<br />

GUAJACUM. Rutáceas; árboles o<br />

arbustos resinosos o balsámicos. 18<br />

esps.<br />

G. arboreum: guayacán polvillo;<br />

palo sano; vera;<br />

G. officinalis: guayacán;<br />

G. sanctum: guayacancillo.<br />

GUAPEBA, Gómez. Sinón.: Pouteria,<br />

Aubl.<br />

GUAREA. Meliáceas; árboles o<br />

arbustos. 30 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

G. caoba: caoba;<br />

G. chicho: chapaya; chichón;<br />

G. humilis: guaraguaíllo;<br />

G. microcarpa: cócora;<br />

G. speci<strong>flora</strong>: cedrillo;<br />

G. trichiloi<strong>de</strong>s; swartzii: bailador;<br />

cabima; cabirma; cabomba; gri-gri;<br />

guaraguao; jamao; mestizo; trompillo.<br />

GUASSA Grossurdyli: guasa.<br />

GUATAPANA Grossurdyli: aguatapana;<br />

guatapana; guatapaná.<br />

GUATTERIA, R. y P. Anonáceas;<br />

árboles y arbustos. 5 esps. <strong>de</strong><br />

Méx. y regiones tropicales <strong>de</strong> los<br />

An<strong>de</strong>s.<br />

G. blainii: haya; negra lora; yaya;<br />

G. carga<strong>de</strong>ro: carga<strong>de</strong>ro;<br />

G. odorata: pesgua;<br />

G. olivaeformis: Rf.: Rollinia jimenezii;<br />

G. schomourgkrana: haya; yaya;<br />

G. (oxandra) virgata: haya; yaya.<br />

GUAYA VA. Mirtáceas; árboles o<br />

arbustos y aun plantas subfrutescentes<br />

<strong>de</strong> frutos azucarados y refrescantes.<br />

100 esps. <strong>de</strong> las regiones<br />

cálidas <strong>de</strong> América. Rf.: Psidiurh.<br />

GUAZUMA. Bitneriáceas (esterculiáceas);<br />

árboles <strong>de</strong> Amtropical.<br />

G. guazuma: guásima; guásuma;<br />

guázuma;


212 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />

G. ulmifolia: caulote; cedro; cuaulote;<br />

guásimo; inga; papayillo.<br />

GUETTARDA. Bl. Rubiáceas chicóreas;<br />

árboles, arbustos y subarbustos.<br />

Unas 40 csps. <strong>de</strong> Amtropical<br />

(e Indias). Sinón.: Laugeria,<br />

Jacq.<br />

G. costaricensis: mala; malacahuite;<br />

G. lucida: llorón;<br />

G. scabra: cucubano; cuero duro.<br />

GUEVINIA. Proteáceas; árboles. 1<br />

esp. <strong>de</strong> Chile.<br />

G. avellana: avellano; guevín;<br />

nebú.<br />

GUIDONIA rosauriana: agracejo;<br />

G. sylvestris: Rf.: Cassearia s.<br />

GUILANDINA. Palmeras. 3 esps.<br />

<strong>de</strong> Amtropical. Rf.: Caessalpinea, L.<br />

G. sp.: guacalote; mate, mato.<br />

GUILLIELMA. Palmeras. 3 esps.<br />

<strong>de</strong> Amtropical.<br />

G. sp.: chonta; chontaduro; chontaruro;<br />

chontilla; macana; paripón;<br />

pichiguao; pijiguao; pirijao;<br />

G. utilis: pejibaye; pijibay.<br />

GUILLERMINA australis: palo<br />

pollo.<br />

GUNNERA, L. Urticáceas; gunneráceas;<br />

herbáceas, unas menudas<br />

y otras gigantescas. 17 esps. exclusivamente<br />

australes, la mayoría americanas<br />

y <strong>de</strong> las islas próximas.<br />

G. chilensis: dinacho;<br />

G. scabra: pangue; quitasol.<br />

GUSTAVIA. Mirtáceas; arbóreas;<br />

<strong>de</strong> Amtropical.<br />

G. augusta: membrillo;<br />

G. speciosa: chupa; chupo.<br />

GUZMANIA. Bromeliáceas; herbáceas.<br />

1 esp. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

G. tricolor: curujey.<br />

GYMINDA latifolia: cocorrón;<br />

coscorrón.<br />

GYMNOTRIX latifolia: paja;<br />

G. rigida: simbol.<br />

GYNANDROPSIS pentaphyüa:<br />

Rf.: Cleome p.<br />

GYNERIUM. Gramíneas <strong>de</strong> gran<br />

tamaño; hierbas <strong>de</strong> las Pampas. 3<br />

esps. <strong>de</strong> Amtropical y subtropical.<br />

G. argenteum: corta<strong>de</strong>ra; yerba <strong>de</strong><br />

las pampas;<br />

G. sacharoi<strong>de</strong>s: lata; caña brava;<br />

G. sagittatum: caña <strong>de</strong> la India;<br />

G. sp.: caña amarga; caña brava;<br />

paja brava; pindó; suro.<br />

GYRANTHERA caribensis: cán<strong>de</strong>lo.<br />

GYROCARPUS americauus: volador.<br />

HAEMATOPUS palliatus: pilpil;<br />

pilpilcn.<br />

HAEMATOXYLUM, L. Leguminosas<br />

cesalpíneas. 3 esps. <strong>de</strong> Méx.<br />

y AmCentral.<br />

H. campechanium: campeche.<br />

HAEMOCHARIS: almendrillo;<br />

maricao.<br />

HAENKEA chilensis: maitén.<br />

HALOPEPLIS Gilliesi: jume.<br />

HAMEADYCTON amazonicum:<br />

yagé.<br />

HAMELIA. Rubiáceas; hameliáceas;<br />

arbustos cuya corteza y hojas<br />

se emplean en el curtido <strong>de</strong> las<br />

pieles. Unas 10 esps.<br />

H. lútea: bálsamo; busunuco; ponasí;<br />

vencenuco; zorrillo.<br />

HANCORNIA. Apocináceas; arbolillos<br />

que producen caucho. Son<br />

<strong>de</strong>l Brasil.<br />

H. speciosa: mangaba.<br />

HAÑYA Rodriguezii: supara.<br />

HAPLOCLATHERA. Ternstremiáceas;<br />

árboles <strong>de</strong> Amtropical.<br />

HAPLOPAPPUS: bailahuén.<br />

HARPALICE. Leguminosas; hierbas<br />

volubles <strong>de</strong> Méx.<br />

H. cubensis: cerillo.<br />

HARRISIA eryphora: patana; patanco;<br />

H. fermovi: jijira.<br />

HAYA carnosa: cerilla.<br />

HEBESTIGNA cúbense: jurabaina.<br />

HECASTOPHYLLUM. Leguminosas<br />

papilionáceas; arbustos <strong>de</strong> Amtropical.


BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 213<br />

H. brownii: Rf.: Pterocarpus: maray-maray;<br />

moca blanca.<br />

H. monetaria; plumieri: Rf.: Dalbergia<br />

m.: brasilete.<br />

HEDERÁ arbórea: cachimba; bibona;<br />

palo muñeca.<br />

HEDWIGIA. Terebintáceas; árboles<br />

balsámicos. Muy parecido este<br />

gen. al gen. Bursera. 8 esps. <strong>de</strong><br />

Amtropical.<br />

H. balsamifera: abey; azucarero;<br />

caricarito; cochino; masa.<br />

HEDYCHIUM coronarium: mariposa.<br />

HEDYOSMUM. Piperáceas; árboles<br />

o arbustos aromáticos. 20 esps.<br />

<strong>de</strong> las regiones cálidas <strong>de</strong> Amér.<br />

H. scabrum: tarqui.<br />

HEIMIA. Litrariáceas; arbolillos.<br />

2 esps. <strong>de</strong> Méx.<br />

H. salicifolia: quiebraarado;<br />

H. siphilitica: hanchinal.<br />

HELENIUM, L. Compuestas heliánteas;<br />

hierbas. 2 esps. <strong>de</strong> Méx. y<br />

California.<br />

H. sp.: chapuz.<br />

HELIANTHUS. Compuestas que<br />

han dado nombre a la serie <strong>de</strong><br />

las heliánteas; hierbas o matas.<br />

H. (Verbesina) alatus: botoncillo;<br />

capitaneja;<br />

H. annus: acahual; gigantón;<br />

H. cornifolius: lampote;<br />

H. tuberosus: ajipa; topinambur;<br />

tupinambo; yacone;<br />

H. sp.: tlacopacle.<br />

HELICONIA. Musáceas; herbáceas.<br />

Sinón.: Bihai, Mili.<br />

H. bihai: bijagua; bijao; bijanillo;<br />

mijao; platanillo;<br />

H. psittacorum: Rf.: Bihai p.;<br />

H. sp.: caporuno; guanasna; riquirriqui.<br />

HELICOTYLES. Ulmáceas; árboles<br />

<strong>de</strong>l Brasil y Guayanas.<br />

H. latifolia: choibá; querendo;<br />

H. ojoche: ojoche.<br />

HEL1CTERES. Malváceas; árboles<br />

y arbustos. Unas 30 esps.<br />

H. apétala: camaruco;<br />

H. guazumaefolia: rabo <strong>de</strong> puerco;<br />

tornillo;<br />

H. isora: chauco; tornillo.<br />

HELIETA parvifolia: barreta.<br />

HELIOCARPUS americana: amarra;<br />

apeihvá; burío; caulote; cuaulote;<br />

lapachillo; mastate.<br />

HELIOPHYTON indicum: cotorrera;<br />

rabo <strong>de</strong> alacrán.<br />

HELIOTROPIUM. Borragíneas,<br />

que ha dado nombre al grupo <strong>de</strong><br />

las heliotrópeas; herbáceas o sufrutescentes.<br />

Unas 220 esps. <strong>de</strong> ambos<br />

mundos. Más <strong>de</strong> 100 esps. son <strong>de</strong><br />

Amér. <strong>de</strong>l Sur.<br />

H. curassavicum: cotorrera; rabo<br />

<strong>de</strong> alacrán;<br />

H. indicum: rabo <strong>de</strong> ratón;<br />

H. peruvianum: carne gorda;<br />

H. portoricensis: panacea;<br />

H. sp.: alacrancillo; te <strong>de</strong>l mar.<br />

HELOSCIADIUM ranuncufolium:<br />

apio.<br />

HELOSIS. Balanoforáceas; hier<br />

bas parásitas. 3 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

Sinón.: Caldasia, Caldas.<br />

HELOSTEUM. Rf.: Drymaria:<br />

yerba centella.<br />

HEMIMERIS. Rf.: Alonsoa.<br />

H. caulialata: cascabelillo;<br />

H. coccínea: ricaco.<br />

HENRIETTA. Melastomáceas; árboles<br />

o arbustos. 20 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

H. fascicularia: camasey.<br />

HERMESIAS. Subfamilia <strong>de</strong> las<br />

cesalpinoi<strong>de</strong>as; arbolillos inermes<br />

con flores vistosas. 10 esps. <strong>de</strong> Amtropical<br />

en su parte NE. y en las<br />

Antillas.<br />

H. grandiceps: palo cruz. Rf.:<br />

Brownea g.<br />

HERNANDIA. Hernandiáceas; árboles<br />

<strong>de</strong> Amtropical (y Asia).<br />

H. sonora: maga.<br />

HERPESTIS. Escrofulariáceas. 12<br />

esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

H. monniera: graciola;<br />

H. colubrina: yerba <strong>de</strong> culebra.


214 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />

HERPETICA alata: Rf.: Cassia a.:<br />

talantala.<br />

HERRANIA, K. Schum. Malvaceas<br />

butneriáceas; árboles cuyas hojas<br />

tienen cierta semejanza con las<br />

<strong>de</strong>l cacao. 4 esps. (o sección <strong>de</strong>l gen.<br />

Theobroma, L).<br />

H. albi<strong>flora</strong>: cacao cimarrón; cacao<br />

<strong>de</strong>l monte;<br />

H. pulcherrima: cacaíto.<br />

HERRERÍA. Liliáceas; sufrutescentes;<br />

<strong>de</strong> flores en racimos. De<br />

Chile y Brasil.<br />

H. stellata: quila; zarzaparrilla.<br />

HESPEROMELES. Rosáceas; arbustos<br />

<strong>de</strong>l Perú.<br />

H. latifolia: pujin.<br />

HETEROPHYLLAE Ianceolata:<br />

ciega<strong>de</strong>ra.<br />

HETEROPTERIS. Malpigiáceas:<br />

arbustos. 15 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

HETEROSPERMUM. Heliánteas;<br />

herbáceas <strong>de</strong> Méx. y Perú.<br />

H. diversifolium: amores secos.<br />

HEVEA. Euforbiáceas; jatrópeas;<br />

árboles gran<strong>de</strong>s con jugo lactífero<br />

muy abundante. Producen el caucho.<br />

8 esps. <strong>de</strong>l Brasil y Guayana.<br />

Rf.: Castilloa; Symphonia: caucho;<br />

capi; hule; hulero; goma; jacia;<br />

mangaba; peloto; yació.<br />

HIBISCUS abelmoschus: almizclillo;<br />

H. cannabinus: San Juan;<br />

H. cooperi: flor <strong>de</strong> isla;<br />

H. esculentus: Rf. Abelmoschus e.;<br />

H. grandiflorus: sanjoaquín;<br />

H. mutabilis: amor al uso; amistad<br />

<strong>de</strong>l día; malvarrosa; maravilla;<br />

H. pentacarpus: monacillo;<br />

H. phoeniceus: altea; leche <strong>de</strong><br />

Venus; peregrina;<br />

H. rosa sinensis: amapola; astromelia;<br />

Cayena; papo <strong>de</strong> la reina;<br />

pavona;<br />

H. subdarifa: agrio <strong>de</strong> guinea;<br />

aleluya; serení;<br />

H. sulfureus: algodoncillo;<br />

H. tiliaceus: <strong>de</strong>majagua; emajagua;<br />

majagua;<br />

H. sp.: ambra; guaraná.<br />

HIERACIUM frigidum: pelosilla;<br />

H. lagopus: papelillo.<br />

HIPPEASTRUM. Amarilidáceas;<br />

unas 50 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

H. bicolor: Rf.: Amaryllis annua;<br />

H. miniatum: lacre <strong>de</strong> montaña;<br />

H. puniceum: Rf.: Amaryllis p.;<br />

H. reginoa: tararaco.<br />

HIPPOCRATEA. Hipocrateáceas;<br />

arbustos trepadores. Unas 50 esps.<br />

<strong>de</strong> Amér. (y <strong>de</strong> África).<br />

H. coriácea: almendro;<br />

H. malpighifolia: castaña purgante;<br />

H. ovata: bejuco <strong>de</strong> cruz;<br />

H. volubilis: bejuco prieto.<br />

HIPPOMANE, L. Euforbiáceas;<br />

árboles lampiños con látex abundante<br />

muy venenoso. 1 esp. <strong>de</strong> Am-<br />

Central, Antillas y Colomb.<br />

H. acuparium; biglandulosa; mancinella:<br />

chilamate; lcchecillo; manzanilla.<br />

Rf.: Sapium.<br />

HIRTELLA mollicoma: garrapato;<br />

hicaco; mulato;<br />

H. rugosa: teta <strong>de</strong> burra.<br />

HOLCUS sorghum: Rf.: Sorgum<br />

vulgare.<br />

HOLOCALYX balansae: alecrín;<br />

ihvihrá-pepé; uirapapa.<br />

HOMALIUM. Tipo <strong>de</strong> la familia<br />

homalíneas; arbustos <strong>de</strong> Amtropical.<br />

H. pcdicellatum: angelín; angelino;<br />

H. racemosa: angcüno; caramacate;<br />

tostado.<br />

H. sp.: tuque.<br />

HOMALOCENTHRUS hexandrus:<br />

Rf.: Panicum laxum: tepalón.<br />

HORDEUM murimum: cebadilla;<br />

H. sp.: cola <strong>de</strong> zorro.<br />

HORTENSIA japónica: hortensia.<br />

HOYA carnosa: flor <strong>de</strong> cera.<br />

HUALANIA colletoi<strong>de</strong>s: quillai.<br />

HUERTEA. Apindáceas; árboles.<br />

1 esp. <strong>de</strong>l Perú.<br />

H. glandulosa: cedrón.<br />

HUFELANDIA. Lauráceas; árboles<br />

<strong>de</strong> las Antillas.


BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 215<br />

H. péndula: aceitunillo; cedro<br />

macho; palo colorado.<br />

HUMIRIA. Lináceas; árboles. 20<br />

esps. <strong>de</strong> Amtropical (y 1 <strong>de</strong> África<br />

tropical occi<strong>de</strong>ntal).<br />

HURA. Euforbiáceas; gran<strong>de</strong>s árboles.<br />

3 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

H. crepitans: arenillero; catagua;<br />

ceibillo; ccibote; haba <strong>de</strong> indio; habilla;<br />

hura ruidosa; jabilla; jabillo;<br />

mil pesos; salva<strong>de</strong>ra; tronador.<br />

HYDRANGEA hortensis: hortensia.<br />

HYDROCOTILE asiática: tetilla;<br />

H. bonariensis: oreja <strong>de</strong> abad; petacón<br />

;<br />

H. multi<strong>flora</strong>: yerba loca;<br />

H. multi<strong>flora</strong>; umbellata; vulgaris:<br />

tembla<strong>de</strong>rilla;<br />

H. reda: yerba <strong>de</strong> cuarto;<br />

H. umbellata: matedlo; ombligo<br />

<strong>de</strong> Venus; quitasolillo; sombrerillo.<br />

HYDROCHARIS stolonifera: buchón<br />

<strong>de</strong> esponja.<br />

HYDROLEA. Hidroleáceas; herbáceas.<br />

Muchas especies.<br />

H. spinosa: bagre; barba <strong>de</strong> juil;<br />

tabaco.<br />

HYMENACHINE strictum: malojilla;<br />

malojillo.<br />

HYMENAEA. Leguminosas cesalpíneas;<br />

árboles resinosos que producen<br />

el copal. 8 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

H. courbaril: abatí-timbay; algarrobo;<br />

anime; copal; copalillo; copinol;<br />

corrobore; cuapinol; cupesí;<br />

curbaril; guapinol; limpiadientes;<br />

paquío; suchicopal;<br />

H. floribunda: aguairán; nazareno.<br />

HYMENOCALLIS caribaea: lirio<br />

<strong>de</strong> San Juan;<br />

H. hamancae. Rf.: Amaryllis áurea.<br />

HYPELATE paniculata: Rf.: Exothea<br />

p.: aihuaje; gaita; yaicuaje;<br />

H. trifoliata: palo <strong>de</strong> hierro.<br />

HYPERICUM arenaroi<strong>de</strong>s: mazorquilla-.<br />

H. connatum: oreja <strong>de</strong> gato;<br />

H. laricifolium: romerillo;<br />

H. strictum: chinchamali;<br />

H. thesifolium: chinchimaní; chite.<br />

HYPOPLECTERUS bovinus: añil.<br />

HYPOXIS <strong>de</strong>cumbens: coquí falso;<br />

H. scorzoneraefolia: azafrán.<br />

HYPPOBROMA longifolia: Sinón.:<br />

Isotoma 1., Prcsl.<br />

HYPTIS. Labiadas; hierbas o<br />

subarbustos, <strong>de</strong> Amtropical.<br />

H. arbórea: tuenay;<br />

H. capitata: biojo; chibola; churrite;<br />

orégano; sandieguillo;<br />

H. spicigera: marrubio; mastranzo;<br />

cabra;<br />

H. suaveolens: orégano;<br />

H. sp.: ch.in; chía; chián.<br />

IBATIA muricata: guanabanillo;<br />

orozús; perichagua; pirichagua.<br />

ICACO. Rosáceas; arbustos <strong>de</strong> Amtropical.<br />

ICHMANTHUS. Rf.: Panicum<br />

pallens: carruzo.<br />

ICICA, Aubl. Anacardiáceas (burseráceas);<br />

árboles resinosos y balsámicos<br />

<strong>de</strong> Amtropical (y Asia).<br />

Sinón.: Protium, Burm.<br />

I. altissima: cedro blanco;<br />

I. caragna: caraña; mararo;<br />

I. copal: copal;<br />

I. cuspidata: yacifate;<br />

I. <strong>de</strong>candra: chipa;<br />

I. Hedwigia: Rf.: Hedwigia balsamifera;<br />

ILEX, L. Iliáceas; arbustos o árboles.<br />

170 esps. americanas en su<br />

mayoría.<br />

I. acuminata: brigueta; cuero <strong>de</strong><br />

sapo; macucú;<br />

I. cassine; religiosa: vigueta;<br />

I. montana: acebo;<br />

I. nitida: cuero <strong>de</strong> sapo; hueso<br />

prieto;<br />

I. paraguayensis: caminí; mato;<br />

te <strong>de</strong>l Paraguay;


216 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />

I. occi<strong>de</strong>ntale; si<strong>de</strong>roxyloi<strong>de</strong>: gongolí.<br />

ILLICIUM parviflorum: anís.<br />

IMPATIENS balsamina: Rf.: Balsamina:<br />

china;<br />

I. sultanae: besos.<br />

IMPERATA contracta: guajanilla.<br />

INDIGOFERA cytisoi<strong>de</strong>s: huisquilite;<br />

jiquilete; jiquilite.<br />

INGA. Leguminosas; árboles o<br />

arbustos. Unas 150 esps. <strong>de</strong> Amtropical<br />

y subtropical <strong>de</strong>l Sur y <strong>de</strong><br />

las Antillas.<br />

I. cinérea: cují; Rf.: Calliandra<br />

saman;<br />

I. circinalis: Rf.: Prosopis dulcis:<br />

amczquite; mezquite;<br />

I. coruscans: tasí;<br />

I. edulis: pepetón;<br />

1. (Calliandra) grandi<strong>flora</strong>: carboncillo;<br />

I. insignis: carago; carao;<br />

I. laurina: cojinicuil; cuajinicuil;<br />

cuajiniquil; cuijinicuil; cuijiniquil;<br />

guama; guama; guamo; guamúchil;<br />

guaba; guabo; jiña; jinicuil;<br />

jiniquil; juaquiniquil; pacay; paterna;<br />

I. leptoloba: pepeto;<br />

I. longifolia: chichimbina;<br />

I. marginata: churimo;<br />

I. pungens: Rf.: Pithecolobium<br />

dulce: guamachi; guamúchil;<br />

/. reticulata: Rf.: I. laurina;<br />

I. saman: Rf.: Calliandra s.;<br />

I. specialis: Rf.: Guazuma ulmifolia:<br />

inga; inga;<br />

I. spuria: biche; chelele; guatope;<br />

I. pulcherrima: quilinchuche;<br />

I. unguiculata: caupí;<br />

I. vera: Rf.: Mimosa inga: guaba;<br />

guama;<br />

I. sp.: guabino.<br />

INODES glauca: palma <strong>de</strong> sombrero;<br />

yarey.<br />

IPECACUANA. Rubiáceas. Rf.:<br />

Cephelis.<br />

IPOMOEA. Convolvuláceas; hierbas<br />

o arbustos. Se confun<strong>de</strong> con el<br />

jaramago español. Unas 300 esps.,<br />

las más notables son originarias <strong>de</strong><br />

AmMerid. y Antillas (algunas <strong>de</strong><br />

la India).<br />

I. arborescens: cazaguate;<br />

I. batata: Rf.: Batata edulis: batata;<br />

boniato;<br />

I. bonanox: buenas noches; nicua;<br />

I. carnea: batatilla;<br />

I. jalapa: Rf.: Mirabilis j.;<br />

I. platensis: mechoacán; michoacán;<br />

I. murucoi<strong>de</strong>s: cazaguate; ozote;<br />

I. purga: purga;<br />

I. tero<strong>de</strong>s: almorrana;<br />

I. tiliacca; rubra: bejuco <strong>de</strong> puerco;<br />

I. sp.: aguinaldo; balagre; cambute;<br />

cambustera; cambutera; churristate;<br />

jalapcña; suspiro.<br />

IRESINE. Quenopodiáceas; herbáceas<br />

o frutescentes. 18 esps. <strong>de</strong> Amér.<br />

ecuatorial.<br />

I. celosioi<strong>de</strong>s: camarón;<br />

I. celosía: plumilla;<br />

I. luzuli<strong>flora</strong>: valeriana.<br />

IRIARTEA. Palmeras arecíneas;<br />

árboles <strong>de</strong> gran altura; tallo cilindrico<br />

o ventrudo. De Amér. equinoccial.<br />

Rf.: Ceroxylon.<br />

I. obignana: garronuda;<br />

I. sp.: araque; maquenque; pambil.<br />

1SMENE hamancae: Rf.: Hymenocallis<br />

h.: Amaryllis áurea.<br />

ISOTOMA longi<strong>flora</strong>: Rf.: Lobelia:<br />

quibey; revienta caballo; tibey.<br />

IVA. Compuestas senecioní<strong>de</strong>as;<br />

hierbas o arbustos <strong>de</strong> Amér. <strong>de</strong>l<br />

Sur.<br />

1. cheiranthifolia: artemisa <strong>de</strong> costa<br />

; carquesa;<br />

I. frutescens: acapalti; acapati.<br />

IXORA coccínea: Santa Rita;<br />

I. férrea: dajao; palo <strong>de</strong> hierro;<br />

I. killipii: chimicúa.<br />

JACARANDA. Bignoniáceas; árboles<br />

<strong>de</strong> gran altura. 30 esps. <strong>de</strong> Amtropical.


BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 217<br />

J. acutifolia: yarabisco;<br />

J. cerúlea: abey macho; pavito;<br />

]. copaia: gallinazo;<br />

J. filicifolia: cupá; chíngale; guampa;<br />

J. mimosaefolia: buba; gualanday;<br />

guaranday;<br />

J. procera: caroba.<br />

JACARATIA- Papayeáceas (bixáccas);<br />

árboles o arbustos <strong>de</strong> Amtropical.<br />

]. do<strong>de</strong>caphylla: ñacaratiá; yacaratiá.<br />

Rf.: Carica.<br />

JACOBINIA. Acantáceas; hierbas<br />

o arbustos. Unas 30 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

J. macrantha: sacatinta;<br />

J. mohuitle: mohintli; mohuitl;<br />

moictle; muicle; muitle; Rf.: Justitia<br />

coccínea;<br />

J. umbrosa: pavoncillo.<br />

JACQUEMONTIA tammifolia: aguinaldo.<br />

JACQUINIA, Mut. Primuláceas;<br />

arbustos. Sinón.: Proekia.<br />

J. aculeata: espuela <strong>de</strong> caballero;<br />

manajuillo; rosetillo;<br />

f. armillaris: azucarito; barbasco.<br />

J. macrocarpa: burriquita.<br />

JATROPHA aconitifolia: chicasquil;<br />

\. cordata: matamuchachos;<br />

J. curcas: coquillo; piñón vómico;<br />

tártago; tempate;<br />

J. glandulosa: raíz <strong>de</strong> teyú;<br />

J. gossypifolia: frailecilla; tautúa;<br />

tuatúa;<br />

J. hastata: peregrina; yuramira;<br />

J. interregima; alelí;<br />

J. linearía: peregrina;<br />

[. manihot: guacamote; yuca;<br />

J. multifida: don Tomás; Santo<br />

Tomás; tártaro;<br />

J. vitifolia: chaya; chayo; guaritoto;<br />

tautubo;<br />

J. sp.: chicasquil.<br />

JESSENIA. Palmeras. 3 esps. <strong>de</strong><br />

Amér. austral.<br />

J. polycarpa: unamo. Rf.: Oenocarpus<br />

seje.<br />

JODINIA. Osirí<strong>de</strong>as; árboles o arbustos.<br />

1 esp. <strong>de</strong> Argent., Brasil y<br />

Urug.<br />

J. rhombifolia: paja; quebrachillo;<br />

quinchilín; quebracho flojo;<br />

sombra <strong>de</strong> toro.<br />

JONID1UM, Vent. Sinón.: Calceolaria,<br />

Loefl.<br />

J. parviflorum: bejuquillo; cuichunchulo;<br />

chuchunchullo; ipecacuana;<br />

maitencillo; teatina; violetilla.<br />

JUBEA. Rf.: Youbea.<br />

JUGLANS cinérea: tóete; togte;<br />

nogal.<br />

JULIANIA: clavo.<br />

JUNCUS acutus: pipirí; pirí;<br />

J. sp.: cayumbo; jayún; ñapo; ñocoy;<br />

cachina.<br />

JUNIPERUS barba<strong>de</strong>nsis: cedro.<br />

JUSSIAEA, L. Onagrarias notables<br />

por la belleza <strong>de</strong> sus flores;<br />

crecen en lugares húmedos.<br />

(. erecta: clavo;<br />

f. gemni<strong>flora</strong>: canario;<br />

J. polygonoi<strong>de</strong>s: clavito;<br />

J. repens: clavellina;<br />

). sufruticosa: clavelillo.<br />

JUSTITIA coccinea: mohuitl;<br />

J. pectoralis: Rf.: Dianthera p.;<br />

J. purpurea: saca-tinta;<br />

f. tinctoria: azul.<br />

KAGENECKIA. Rosáceas; árboles<br />

<strong>de</strong>l Perú.<br />

K. angustifolia: olivillo;<br />

K. lanceolata: Hoque; guayo;<br />

K. oblonga: bollen; guayo.<br />

KARATAS plumieri: guámam;<br />

piñuela.<br />

KILLINGIA odorata: capicat!; cara<br />

maná.<br />

KLEINIA ru<strong>de</strong>rale: anamú.<br />

KOHLERIA tubi<strong>flora</strong>: guatatuco.<br />

KRAMERIA. Poligaláceas; sufruticosas;<br />

medicinales, <strong>de</strong> AmMerid.<br />

K. cistoi<strong>de</strong>a: pacul;


218 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />

K. triandra: pumacucha; ratania;<br />

pumachucu;<br />

K. grayii: chaca te;<br />

KUNTHIA. Palmeras <strong>de</strong> los An<strong>de</strong>s.<br />

K. montana: caña <strong>de</strong> la víbora;<br />

caña <strong>de</strong> San Pablo; guarrazú; pacaya.<br />

LABATIA. Sapotáceas. 6 esps., una<br />

<strong>de</strong> SDgo.; una <strong>de</strong> Cuba, y cuatro<br />

<strong>de</strong>l Brasil.<br />

L. glomerata: aguaí; aguay;<br />

L. salicifolia: mataojo.<br />

LABLAB, Saví. Este género es<br />

hoy una sección <strong>de</strong> Dolichos, L.<br />

LACCOPF.TALUM giganteum:<br />

huamanripa.<br />

LACTUCA cana<strong>de</strong>nsis: Rf.: Erigeron<br />

c;<br />

L. intybacea: cerraja.<br />

LADENBERGIA. Rubiáceas. 2<br />

esps. <strong>de</strong>l Perú y Colomb.<br />

L. carua: carua.<br />

LAEMELLIA edulis: lechemiel.<br />

LAFOENSIA. Litráceas; hermosos<br />

árboles o arbustos. 8 esps. <strong>de</strong>l<br />

Brasil y Nueva Granada.<br />

L. sp.: chuspo.<br />

LAGASCEA, Cav. Compuestas;<br />

hierbas o matas. 8 esps. <strong>de</strong> AmCentral.<br />

L. mollis: bayuján; rompezaragüey.<br />

LAGENARIA vulgaris: acocote;<br />

alacate; baya; camasa; camaso; camuro;<br />

candungo; güiro; marimbo;<br />

porongo; poto; tari.<br />

LAGERSTROEMIA indica: astromelia;<br />

Júpiter. (Género <strong>de</strong>dicado<br />

a! botánico Carlos Alstroemer).<br />

LAGETTA. Timeláceas; árboles<br />

y arbustos. 3 esps. <strong>de</strong> AmCentral<br />

y Antillas.<br />

L. lintearia: daguilla; encaje; puntilla;<br />

volador.<br />

LAGUNCULARIA racemosa: gelí;<br />

mangle; patabán; patabanatar;<br />

cicahuite.<br />

LAMPAYA orficinalis: lampaya.<br />

LANTANA. Verbenáceas. Unas<br />

50 esps., la mayor parte <strong>de</strong> Amtropical<br />

y subtropical (y algunas <strong>de</strong><br />

Asia y África).<br />

L. brasiliensis: alcornoque; lantana;<br />

sucupira; yarabisco;<br />

L. cámara: cinco negritos; cordón<br />

<strong>de</strong> fraile; jarilla; soterré;<br />

L. cámara; crocea; odorata: ban<strong>de</strong>ra<br />

española; cariaquillo;<br />

L. canescens: comanceta;<br />

L. hispida: corronchocho;<br />

L. involucrata: yerba <strong>de</strong> la sangre;<br />

L. odorata; trifolia: filigrana;<br />

L. trifolia: venturosa;<br />

L. sp.: maestranza.<br />

LAPAGERIA, R. y P. Liliáceas.<br />

1 esp. <strong>de</strong>l Sur <strong>de</strong> Chile.<br />

L. rosca: copihue.<br />

LAPLACEA. Ternstremiáceas; árboles<br />

o arbustos <strong>de</strong> Amtropical (y<br />

archipiélago Indico).<br />

L. curtiana: almendro;<br />

L. symplocoi<strong>de</strong>s: chisgo.<br />

LARDIZABAL, R. y P. Lardizabaláceas;<br />

<strong>de</strong> frutos comestibles. 2<br />

esps. <strong>de</strong> Chile.<br />

L. biternata: boqui; pilpil.<br />

LARETIA acalis: llareta; guanaca.<br />

LARREA, Cav. Zigofiláceas; arbustos.<br />

4 esps.<br />

L. divaricata: jarilla;<br />

L. mexicana: gobernadora; palo<br />

hediondo.<br />

LASIADESMIA cubensis: guacacoa.<br />

LASIONEMA rosea: asmonich.<br />

LATHYRUS odoratus: choreque;<br />

doncenón.<br />

LATUA venenosa: latúa.<br />

LAUGERIA, Vahl. Rubiáceas. 2<br />

esps. <strong>de</strong> las Antillas.<br />

L. resinosa: aquilón.<br />

LAURELIA aromática: laurel.<br />

L. sempervirens: nuez moscada.<br />

LAURUS borbonis: aguacatillo;<br />

L. caustica: litre;


BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 219<br />

L. hexandra: ajuve;<br />

L. pichurin: pichurín.<br />

LAWSONIA alba: resi<strong>de</strong>n;<br />

L. inermis: amorriña;<br />

L. sp.: resedá.<br />

LEANDRA. Melastomatáceas. Casi<br />

200 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

LECYTHIS, L. Mirtáceas. Unas<br />

50 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

L. bracteata: albaricoquc;<br />

L. costaricensis: cocobola; cocobolo;<br />

jacapucayo; olla <strong>de</strong> mono;<br />

L. idatimon: guatacare.<br />

LEDUM palustre: chontajara; jara.<br />

LEONA cornuta: achoccha; achojcha;<br />

achoscha; caigua.<br />

LEONITIS nepetoefolia: bastón<br />

<strong>de</strong> San Francisco; cola <strong>de</strong> león;<br />

molinillo; rascamoño.<br />

LEONTODÓN taraxacum: diente<br />

<strong>de</strong> león.<br />

LEONURUS sibiricus: chiquisá.<br />

LEPIDIUM iberis: sabelección;<br />

L. bipinnatifidum: chichira.<br />

LEPTILON bonariensis: venadillo.<br />

LEPTOSTACHYA secundi<strong>flora</strong>:<br />

pusca.<br />

LERIA mutans: bretónica.<br />

LESQUERELLA mcndocina: alelí.<br />

LEUCAENA glauca: aromo blanco;<br />

hediondilla.<br />

LEUZEA portoricensis: sepí.<br />

LIBERTIA coerulescens: achupalla;<br />

callecalle; chupalla; trique.<br />

LIBIDIBIA, De Candolle. Sección<br />

<strong>de</strong>l gen. Caesalpinia; árboles<br />

o arbustos. 5 esps.<br />

L. punctata: quiebrahacha.<br />

LIBROCEDRUS tetragona: ciprés.<br />

LICANIA. Rosáccas. Unas 60 esps.<br />

<strong>de</strong> Amtropical.<br />

L. arbórea: cacahoananche; totoposte;<br />

L. inca na: hicaquillo.<br />

LIGNUM vitae: Rf.: Guajacum<br />

ofrkinalis.<br />

LIGTU, Ad. Sinón.: Aistroemera,<br />

L.<br />

LIGUSTICUM panul: panul.<br />

LIMANTHEMUM grayanum:<br />

trébol.<br />

LIMONIA trifoliata: limoncito.<br />

LINOCIERA: palo hueso.<br />

LINODENDRON lagctta: guana.<br />

LINUM aquilinum: ñanculahuén;<br />

retamilla.<br />

LIPPIA. Verbenáceas. 90 esps. <strong>de</strong><br />

Amtropical.<br />

L. callicarpa: caragra;<br />

L. citriodora: cedrón; cidrón; yerba<br />

Luisa;<br />

L. dulcís: orozús; regaliz;<br />

L. graveolens: dulce;<br />

L. hirsuta: amogre; murte;<br />

L. integrifolia: poleo;<br />

L. oreganoi<strong>de</strong>s: orégano.<br />

LIQUIDAMBAR styraciflus: ocozol;<br />

Rf.: Styrax officinalis.<br />

LIRIODENDOM. Magnoliáceas;<br />

árboles <strong>de</strong> hermoso aspecto. De la<br />

Amér. setentrional.<br />

LITHOSPERMUM medíale: garbancillo.<br />

LITHRAEA, Miers. Anacardiáceas.<br />

3 esps. <strong>de</strong>l Brasil, Argent. y<br />

Bol.<br />

L. brasiliensis: aruera;<br />

L. caustica: lliti;<br />

L. molle: molle; moya;<br />

L. molleoi<strong>de</strong>s: aguaraibá; aguaribai;<br />

guaribay; Rf.: Schinus;<br />

L. venenosa: litre.<br />

LOASEA. Loasáceas; hierbas trepadoras<br />

cubiertas <strong>de</strong> pelos que irritan<br />

y queman como los <strong>de</strong> la ortiga.<br />

81 esps. <strong>de</strong> las montañas <strong>de</strong><br />

Chile y Perú, pero que llegan hasta<br />

Méx. por el norte y hasta la Patagonia<br />

por el sur.<br />

L. hispida: ortiga brava.<br />

LOBELIA fulgens: car<strong>de</strong>nala; lobelia;<br />

tupa;<br />

L. longi<strong>flora</strong>: Rf.: Isotoma 1.;<br />

L. plumieri: bosborón.<br />

LOBIVIA corbula: añapanco.<br />

LOESELIA: güichichile.


220 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />

LOETIA. Flacurtiáceas. 10 esps.<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> el Brasil a Colomb., Méx. y<br />

Gran<strong>de</strong>s Antillas.<br />

L. apelata: guaguas!;<br />

L. grandi<strong>flora</strong>: lirio;<br />

L. guazumaefolia: trompillo.<br />

LOMATIA chilensis: quilquil;<br />

L. <strong>de</strong>ntata: pinol; pinol;<br />

L. ferruginea: huinque; piune;<br />

L. obliqua: radal.<br />

l.ONCHOCARPUS. Leguminosas;<br />

árboles <strong>de</strong> Amtropical.<br />

L. atropurpureus: jebe;<br />

L. latifolius: acurutú; jurabaina;<br />

palo hediondo;<br />

L. punctatus: acó;<br />

L. pyxidarius: caja;<br />

L. violaceus: acurutú; geno-geno;<br />

L. sp.: acacia; amor y celos; frijolillo;<br />

majomo; piñón amoroso.<br />

LOPHOPHORA williamsü: peyote.<br />

LORANTHUS americanus: capitaneja;<br />

L. aphyllus; tetrandus: quintral;<br />

L. jacquinii; plumieri: capitana;<br />

L. <strong>de</strong>structor: matapalo;<br />

L. marginatus: perezosa;<br />

L. paniculatus: hicaquillo; pajarito;<br />

L. phillyreoi<strong>de</strong>s: guate;<br />

L. tetrandus: mitrio; quintral.<br />

L. sp.: tina.<br />

LOXOPTERYGIUM. Anacardiáceas.<br />

4 csps. <strong>de</strong>l Brasil, Guayana y<br />

Argent.<br />

L. huasango: gualtaco.<br />

LUCHEA speciosa: cuaulote.<br />

LÚCUMA, Molina. Sapotáceas;<br />

árboles. 40 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

L. Bonplandi: sonzapote;<br />

L. domingensis; muíti<strong>flora</strong>; nervosa:<br />

canisté; canistel; totuma; Rf.:<br />

Sapota elongata;<br />

L. mammosa: Rf.: Achras m.;<br />

L. laurifolia; neriifolia: aguaí;<br />

aguay; mataojo;<br />

L. salicifolium: sigua; ciguapa;<br />

L. valparadisea: colorado;<br />

L. sp.: lucma; lúcuma; lúcumo;<br />

jácana; macuá; montelucuma; níspero;<br />

ruerna; zapotillo.<br />

LUDWIGIA caparrosa: caparrosa.<br />

LUFFA cylindrica: estropajo; paste;<br />

L. purgans: mochilita.<br />

LUPINUS argenteus; albus; mutabilis:<br />

chocho; pluma; tarui; taure;<br />

tauri.<br />

LUZURIAGA, R. y P. Liliáceas.<br />

3 esps. <strong>de</strong> Chile, Perú y Patagonia<br />

(y 1 <strong>de</strong> Nueva Zelandia).<br />

L. erecta: quilineja.<br />

LYCASTE: monja blanca.<br />

LYCIO1DES, L. Sapotáceas. 20<br />

esps. <strong>de</strong> la parte atlántica <strong>de</strong> Amér.<br />

Nombre vulgar: pajuí.<br />

LYCIOPLESIUM puberulum: latún.<br />

LYCIUM. Rf.: Gourliea; Acnistus.<br />

L. floribundum: chalcañar;<br />

L. humile: jume;<br />

L. umbrosum: upaguando;<br />

L. sp.: palo <strong>de</strong> gallina.<br />

LYCOPERDUM: callampa <strong>de</strong>l<br />

diablo.<br />

LYCOPERSICUM esculentus: Rf.:<br />

Solanum lycopersicum: tomate; jitomate.<br />

LYCOPODIUM clavatum: colchón<br />

<strong>de</strong> pobre;<br />

L. sp.: cola <strong>de</strong> quirquincho; trencilla.<br />

LYGODIUM: crespillo; meona.<br />

LYSILOMA bahamensis: abey;<br />

L. formosa: Rf.: Acacia f.;<br />

L. acapulcense: cicahuite.<br />

LYTHRUM alatum: yerba <strong>de</strong>l<br />

LLAGUNOA, R. y P. Sapindáceas.<br />

2 esps. <strong>de</strong> las montañas andinas,<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> Nueva Granada a Chile.<br />

Ll. glandulosa: atutemo; cuentas.<br />

LLAUPANKE, Feuillée. Sinón.:<br />

Francoa. Cav.


BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 221<br />

MABA caribaea: tagua-tagua; vigueta;<br />

M. inconstans: negra lora;<br />

M. sintenisii: guaya bota; tabaiba;<br />

tabeiba.<br />

MACHAERIUM, Pers. Leguminosas.<br />

Unas 60 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

M. acuminata: cascarón;<br />

M. arboreum: coba;<br />

M. fertile: tipa;<br />

M. humboldtianum: arañagato;<br />

M. millei: chiche;<br />

M. robiniaefolium: sietecueros;<br />

M. sp.: Jacaranda; palisandro; polisandro.<br />

MACHAONIA portoricensis: roseta;<br />

M. cymosa: espino.<br />

MACLURA. Móreas. 2 esps. <strong>de</strong><br />

Cub. y Estados Unidos.<br />

M. tinctoria: charaguaney; din<strong>de</strong>;<br />

fustete; moral; palo mora.<br />

MACROCNEMUM, Patr. Br. Rubiáceas.<br />

Unas 9 esps. <strong>de</strong> Antillas<br />

y Amér. <strong>de</strong>l Sur. No hay que confundir<br />

este género <strong>de</strong> Patr. Br. con<br />

el <strong>de</strong> Vahl, que es sinónimo <strong>de</strong><br />

Calycophyllum, DC, ni con el <strong>de</strong><br />

R. y P., que es sinónimo <strong>de</strong> Condaminea,<br />

DC.<br />

M. roseum: San Juan.<br />

MACROCYSTIS Humboldtii: aracanto;<br />

sargazo;<br />

M. pyrifira: huiro; quelpo.<br />

MADIA sativa: madi; madia;<br />

melosa.<br />

MADIOLA caroliniana: pilapila.<br />

MAGNOLIA. Tipo <strong>de</strong> la familia<br />

magnoliáceas; árboles <strong>de</strong> gran talla<br />

y notable aspecto. Del Norte <strong>de</strong><br />

Amér. 25 esps. (algunas <strong>de</strong> Asia<br />

oriental y <strong>de</strong>l Himalaya).<br />

M. mexicana: laurel;<br />

M. portoricensis: mauricio;<br />

M. splen<strong>de</strong>ns: laurel; laurel sabino.<br />

MAHAGONI, Ad. Sinón.: Swietenia,<br />

L.<br />

MAKAERIUM peronii: peronil.<br />

MALACHRA capitata: malva mulata.<br />

MALACOCHAETE riparia: estoquillo.<br />

M. totora: totora.<br />

MALANEA macrophylla: llorón.<br />

MALOUETIA nitida: guachamacá.<br />

MALPIGHIA. Malpigiáceas; arbustos<br />

o arbolillos. 20 esps. <strong>de</strong> Antillas<br />

y Amér. <strong>de</strong>l Sur.<br />

M. crassifolia: maricao; peralejo;<br />

M. fagniea: mananchi;<br />

M. glabra: arrayancito; cerezo;<br />

palo gallina; huesito; noro;<br />

M. latifolia: simaruba falsa;<br />

M. nitida: guacuco;<br />

M. punicifolia: cerecero; cerezo;<br />

nance; nancer; nancito; semeruco;<br />

M. semeruco: semeruco;<br />

M. spícata: astronomía; gerstroemia;<br />

M. urens: palo bronco.<br />

MALVA caroliniana: malva loca;<br />

M. peruviana: cuchimalva.<br />

MAMEI, Plu., Sinón.: Mammca,<br />

L.<br />

MAMILLARIA, Haw. Cactáceas.<br />

Muchas esps.<br />

M. coronaria: erizo;<br />

M. Herrerae: añapanco.<br />

MAMMEA, L. Gutíferas. 1 esp.<br />

<strong>de</strong> las Antillas.<br />

M. americana: albaricoque; mamey.<br />

Rf.: Achras mammosa.<br />

MANCINELLA, Tuss. Sinón.:<br />

Hippomane, L.<br />

MANGIFERA indica: manga;<br />

mango; mangó.<br />

MANICARIA. Palmeras ceroxilíneas.<br />

1 esp. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

M. saccifera. Rf.: Phytelephas macrocarpa.<br />

MANIHOT, Ad. Euforbiáceas; herbáceas,<br />

rara vez leñosas. Unas 80<br />

esps., <strong>de</strong> las que 71 son <strong>de</strong>l Brasil<br />

y 7 <strong>de</strong>l Perú, Guayana y Méx.<br />

M. utilissimn: arracacha; guacamote;<br />

mandioca; racacha; yuca.


222 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />

M. esculenta: guacamote; quiscamote;<br />

yuca brava.<br />

MARANTHA. Marantáceas. 15<br />

esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

M. allouya; arundinacea: cúrcuma;<br />

guapo; lairén; lerén; llerén; maranta;<br />

sagú; yerén; yuquilla;<br />

M. casupo: casupo.<br />

MARCGRAVIA. Marcgraviáceas;<br />

leñosas; trepadoras. 16 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

M. umbellata: murciélago.<br />

MARCORELLA, Necker. Ramnáceas.<br />

Sinón. <strong>de</strong> Colubrina, Brong.<br />

15 esps. <strong>de</strong> Amtropical; parte cálida<br />

<strong>de</strong> Amér. <strong>de</strong>l Norte (y 1 extendida<br />

por los trópicos <strong>de</strong>l Antiguo<br />

Mundo).<br />

MARGARIS nudi<strong>flora</strong>: perlitas.<br />

MARGYRICARPUS setosus: nigua;<br />

perdiz; sabinilla.<br />

MARSDENIA umbellata: curamagüey.<br />

MARTENSIS tala: Rf.: Celtis t.<br />

MARTINEZIA, R. y P. Palmeras.<br />

7 esps. <strong>de</strong> Antillas, Perú, Colomb.<br />

y Bol.<br />

M. caryotaefolia: amona; corozo;<br />

chascaray; mararay;<br />

M. elegans: marará;<br />

M. equinata: chonta.<br />

MARTINYA, L. Martiniáceas;<br />

herbáceas. I esp. <strong>de</strong> origen mexicano<br />

pero extendida por los trópicos. Existen<br />

12 esps. <strong>de</strong> martiniáceas, notables<br />

por la irritabilidad <strong>de</strong>l estigma, divididas<br />

en 3 géneros, indígenas <strong>de</strong><br />

Amér.<br />

M. annua: alacrancillo; araña; arañagato;<br />

martinia; ñaragato; uña <strong>de</strong><br />

gato;<br />

M. lútea: cuerno <strong>de</strong>l diablo;<br />

M. ugnata: cincollagas.<br />

MASDEVALLIA, R. y P. Orquí<strong>de</strong>as.<br />

Unas 100 esps. <strong>de</strong> las montañas<br />

<strong>de</strong>l Perú hasta Méx.<br />

M. trochilus: tominejo.<br />

MATAYBA. Sapindáceas. Unas<br />

36 esps. <strong>de</strong> Amtropical y subtropical.<br />

M. domingensis: ratón; tea.<br />

M. sp.: culo <strong>de</strong> hierro.<br />

MATISIA. Bombacáceas. 9 esps.<br />

<strong>de</strong> Colomb. y Guayana. (Dedicado<br />

por Humboldt a Francisco Javier<br />

Matiz, pintor <strong>de</strong> plantas <strong>de</strong> Colomb.).<br />

M. alchornaefolia: aruño;<br />

M. cordata: chupa; chupachupa;<br />

zapote;<br />

M. sp.: almirafo.<br />

MATRICARIA camomilla: sachamanzanilla.<br />

MAURAND1A. Escrofulariáceas;<br />

herbáceas trepadoras <strong>de</strong> Méx.<br />

M. sp.: recuerdo.<br />

MAURIA, Ant. Sinón.: Tapiria,<br />

Aubland;<br />

MAURIA, Kunth., subfamilia <strong>de</strong><br />

las aroi<strong>de</strong>as; árboles con flores pequeñas,<br />

en panojas. 7 esps. andinas.<br />

M. heterophylla: caspi; mantequilla<br />

MAURITIA, L. Palmeras. El subgénero<br />

Orophoma compren<strong>de</strong> 2 esps.<br />

<strong>de</strong>l Río Negro. El subgénero Morichc<br />

compren<strong>de</strong> 3 esps. <strong>de</strong>s<strong>de</strong> Trinidad<br />

a Minas Geraes. El subgénero<br />

Lepidococcus compren<strong>de</strong> 4 esps. extendidas<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> Río Negro hasta<br />

Bahía y Minas Geraes.<br />

M. flexuosa: aguachí; palma buche;<br />

moriche; queteve;<br />

M. simplicifolia: laurel; litre.<br />

MAXILLARIA. Orquí<strong>de</strong>as. Unas<br />

100 esps. Des<strong>de</strong> el Brasil a Méx. y<br />

las Antillas.<br />

M. alata: sasasasa;<br />

M. cruenta: monjita.<br />

MAXIMILIANA. Palmáceas <strong>de</strong><br />

hermoso aspecto. Del Brasil.<br />

M. güichire: güichirc;<br />

M. princeps: motacú;<br />

M. regia: cucurito; emperatriz <strong>de</strong><br />

la selva; palla;<br />

M. vitifolia: botija; pototillo.<br />

MAYEPEA caribaea: avispillo; tarana;<br />

M. compacta: caney; guaney; palo<br />

hueso.


BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 223<br />

MAYTENUS. Celastráceas. 70<br />

esps. <strong>de</strong> Amtropical y subtropical.<br />

Son arbustos.<br />

M. chilensis; magellanicus: magtún;<br />

maitén;<br />

M. buxifolium: carne <strong>de</strong> vaca;<br />

espinilla;<br />

M. cuneifolius: guairaje;<br />

M. ilicifolia: congorosa; quebrachillo;<br />

M. magellanicus: leñadura; magtún;<br />

maitén;<br />

M. lineatus: nazareno;<br />

M. tetragona: zapatero;<br />

M. verticillata: duraznillo; ulúa;<br />

uluya; ullú;<br />

M. viscifolia: capia;<br />

M. vitisidaca: colquiyuyo; yuquirá.<br />

MEIBONIA (Desmodium) discolor:<br />

mermelada <strong>de</strong> caballo;<br />

M. purpurea: junquillo;<br />

M. sp.: amores secos.<br />

MALENOXYLON, Schott. Leguminosas;<br />

árboles <strong>de</strong> gran talla. I<br />

esp. <strong>de</strong>l Brasil.<br />

M. brauna: garaúna; maría prieta.<br />

MEDICAGO: gualputa.<br />

MELANTHERA. Compuestas;<br />

herbáceas o sufruticosas <strong>de</strong> Amtropical.<br />

Nombres vulgares: ban<strong>de</strong>ra<br />

española; botón <strong>de</strong> plata; botoncillo;<br />

cariaquillo; venturosa.<br />

MELASTOMA strigosa: sietecueros;<br />

M. xathostachys: guachito.<br />

MELIA ace<strong>de</strong>rah: paraíso; piocha;<br />

quitasol.<br />

M. sempervirens: alilaila; lilaila.<br />

MÉLICA macra: paja brava.<br />

MEL1COCCA. Sapindáceas. 2 esps.<br />

<strong>de</strong> Amtropical.<br />

M. bijuga: anoncillo; cotoprís;<br />

cotuplí; guayo; maco; mamón; mamoncillo;<br />

quenepo.<br />

MELINIS. Gramíneas. 1 esp. <strong>de</strong>l<br />

Brasil (y Madagascar). Estimada<br />

como forraje.<br />

M. minuti<strong>flora</strong>: melao; yaraguá.<br />

MELIOSMA obtusifolia: Rf.: Atalandra<br />

o.<br />

MELOCACTUS, Lk. y Otto. Cactáceas.<br />

Unas 90 esps., la mayor parte<br />

antillanas. Rf.: Cactus.<br />

M. havanensis: cardón; Cardona;<br />

melón <strong>de</strong> costa.<br />

MELOCHIA. Butneriáceas; arbustos<br />

o matas cubiertas <strong>de</strong> pelos estrellados.<br />

Unas 60 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

M. hirsuta: raíz <strong>de</strong> toro;<br />

M. tomentosa: betónica; bretónica;<br />

M. sp.: malva.<br />

MELOTHRIA. Cucurbitáceas; herbáceas<br />

ásperas al tacto.<br />

M. guadalupensis: fruta <strong>de</strong> culebra;<br />

M. fulminensis: pepinillo.<br />

MENDICAGO lenticulata: carretilla.<br />

MENTZELIA. Loáseas. 35 esps.<br />

<strong>de</strong> AmCentral.<br />

M. áspera: pegadora.<br />

MERIANIA. Melastomatáceas; árboles<br />

o arbustos <strong>de</strong> porte diverso; flores<br />

bastante gran<strong>de</strong>s, a veces vistosas,<br />

más rara vez pequeñas. Unas 30<br />

esps. antillanas y <strong>de</strong> Amér. ecuatorial.<br />

M. majolis: flor <strong>de</strong> mayo;<br />

M. nobilis: amarraboyo; amarrabollos;<br />

marrabollo; marraboyo.<br />

MEROSTACHVS. Gramíneas. 8<br />

esps. <strong>de</strong>l Brasil, Parag. y Perú.<br />

M. argironema: tacuapí; tacuarí.<br />

MESEMBRIANTHEMUM chilensis:<br />

doca;<br />

M. cordifolium: tristeza;<br />

M. cryptallinum: yerba <strong>de</strong> plata.<br />

MESPILUS. Rosáceas; arbustos o<br />

arbustillos vistosos. Unas 40 esps.<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> la Amér. templada boreal<br />

hasta la meseta mexicana.<br />

M. pyracantha: tejocote.<br />

METOPR1UM brownea: Rf.: Rhus<br />

metopium: guao.<br />

M. toxiferum: cedro prieto.


224 AUCUSTO MALARET BICC, xiv, 1959<br />

MICONIA. Mclastomatáccas; arbolillos<br />

o plantas fruticosas <strong>de</strong> Amtropical.<br />

M. aeruginosa: mortiño; terciopelo;<br />

M. albicans: esmeraldo;<br />

M. argéntea: capirote; cordobán;<br />

maría.<br />

M. caudata: lance; lanzo;<br />

M. elata: cacao;<br />

M. globulosa: tuno;<br />

M. impectiolaris: pasmo;<br />

M. loevigata: cordobancillo;<br />

M. guianensis: camasey;<br />

M. tinctoria: n ¡güito;<br />

M. sp.: coica.<br />

MICRANDRA. Euforbiáceas; arbóreas<br />

con jugos ricos en caucho.<br />

Del Brasil.<br />

MICROCYCAS colocoma: corcho.<br />

MICROPHOLIS curvata: leche<br />

prieta.<br />

MIKANIA. Compuestas. Unas 150<br />

esps., casi todas <strong>de</strong> Amtropical.<br />

M. charrúa: barranquera; charrúa;<br />

M. gonoclada: guaco;<br />

M. scan<strong>de</strong>ns: cepú.<br />

MILIUM villosum: sorra.<br />

MILTONIA. Orquidáceas. 17 esps.<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> el Brasil a Méx.<br />

M. vexilaria: Josefina.<br />

MIMOSA: Leguminosas. Unas 300<br />

esps. <strong>de</strong> Amtropical y subtropical<br />

(pocas <strong>de</strong> Asia y África).<br />

M. cabrero: cau<strong>de</strong>ro;<br />

M. ceratonia: zarza;<br />

M. farnesiana: Rf.: Acacia f.;<br />

M. farinosa: chirqui;<br />

M. inga: Rf.: Inga laurina;<br />

M. odorantissima: jaujau; sabicú;<br />

M. portoriecnsis: Rf.: Calliandra p.:<br />

M. púdica: adormi<strong>de</strong>ra; caicobé;<br />

ciérrate-bruja; ciérrate-ciérrate; dormi<strong>de</strong>ra;<br />

dormilona; mata-virgen;<br />

moriviví;<br />

M. saman: Rf.: Calliandra s.;<br />

M. unguiscati: alacrancillo; mongollano;<br />

uña <strong>de</strong> gato.<br />

MIMULUS tricolor: mimulo.<br />

MIMUSOPS balata: ácana; ácano;<br />

balata; balatá; hacano; jácana; purbio;<br />

purguo;<br />

M. discolor: almiquí;<br />

M. disecta: Rf.: Achras d.;<br />

M. elata: masarandú;<br />

M. excelsa: masarandumba;<br />

M. globosa: purbio; purguo; zapote;<br />

M. grisebachii; disecta: ausubo;<br />

M. j.iimiqui: aimiquí; jaimiquí;<br />

M. sp.: pendare.<br />

MINTHOSTACHYS setosa: muña.<br />

MIRABILIS. Nictagináceas; herbáceas.<br />

24 esps. <strong>de</strong> Amér. (menos<br />

1 que es <strong>de</strong>l Himalaya).<br />

M. jalapa: buenas noches; buenas<br />

tar<strong>de</strong>s; clavellina; <strong>de</strong>ngue; dondiego;<br />

jalapa; siciliana;<br />

M. longi<strong>flora</strong>: pebete.<br />

MÍRICA policarpa: huacán.<br />

MIROBALANUS catappa: almendrón.<br />

MOMORDICA balsamina; charantia:<br />

balsamina; caracucha; cun<strong>de</strong>amor:<br />

cundiamor; papayillo; sorosí.<br />

Rf.: Balsamina.<br />

MONADELPHANTUS floridum:<br />

capirona;<br />

MONEICA pentand: ataco; sangorache.<br />

MONIERA. Rutáceas; hierbas vellosas.<br />

2 esps. <strong>de</strong> Amtropical, con<br />

I en su costa oriental.<br />

M. trifolia: jaborandi.<br />

MONNINA, R. y P. Poligaláceas;<br />

herbáceas, fruticosas o arbustos. Más<br />

<strong>de</strong> 60 esps. <strong>de</strong>s<strong>de</strong> Méx. a la Argent.<br />

y Chile.; la mayoría, <strong>de</strong> los An<strong>de</strong>s<br />

<strong>de</strong> Colomb.<br />

M. angustata; r upes tris: igüilán;<br />

tintillo;<br />

M. lincarifolia: aguarica; quelenquelén;<br />

M. polystachya: quitaporquería.<br />

MONODORA myristica: enemosco;<br />

nuez moscada.


BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 225<br />

MONSTERA. Aráceas; herbáceas<br />

trepadoras. 15 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

M. pertusa: abalazo; balazo.<br />

MONTANOA, Llave y Lexarza.<br />

Sinón.: Eriocoma, HBK.; Eriocarpa,<br />

Cassini; Un<strong>de</strong>a, Kth. 20 esps.<br />

<strong>de</strong> Méx. a Chile.<br />

M. excelsa: tara;<br />

M. hibiscifolia: tora.<br />

MONTEZUMA, Mociño y Sessé.<br />

Bombáceas. 1 esp. <strong>de</strong> Méx. Es un<br />

árbol <strong>de</strong> flores gran<strong>de</strong>s, purpurinas,<br />

y por fuera rosadas, que salen <strong>de</strong>l<br />

tronco.<br />

M. speciosissima: maga.<br />

MONTRICHARDIA. Aroidáceas;<br />

herbáceas con jugo lechoso. De Amtropical.<br />

M. arborescens: boroboro; mocomoco.<br />

MOQUINIA polymorpha: cámara;<br />

cambará.<br />

MORINGA pterigosperma: colirio;<br />

jeringa; marango; sen <strong>de</strong> la tierra.<br />

MORISONIA, L. Caparidáceas;<br />

árboles o arbustos. 5 esps. <strong>de</strong> Antillas<br />

y AmMerid.<br />

M. americana: zorrocloco.<br />

MORONGIA distachya: cuernecillo.<br />

MORONEBEA. Gutíferas; arbóreas<br />

con jugos viscosos; <strong>de</strong> Amtropical.<br />

M. globulifcra: maní;<br />

M. montana: paraman.<br />

MORTUS guapuro: guaporú; guapuro;<br />

guapurú; sagüinto.<br />

MORUS celtidifolia: moral;<br />

M. nigra: mora;<br />

M. tataibá: tataibá.<br />

MOSCHOXYLUM. Meliáceas; árboles<br />

<strong>de</strong> Amtropical.<br />

M. trachyanthum: Rf.: Trichilia<br />

moschoxylum.<br />

MOURIR1A, Aubl. Melastomáceas;<br />

arbustos o árboles lampiños.<br />

Unas 40 esps. <strong>de</strong> Amtropical y Antillas,<br />

y, sobre todo, <strong>de</strong>l Brasil y<br />

Guayana.<br />

M. domingensis: multa; murta;<br />

M. pseudogeminata: paují;<br />

M. spathulata: mirto;<br />

M. parvifolia: lebrero; torcido;<br />

yaya.<br />

MUCUNA altissima: samuro;<br />

M. mutisiana: carnero;<br />

M. pruriens: cairel; jairel; ojo <strong>de</strong><br />

buey; picapica; tortera;<br />

M. sp.: samo.<br />

MUEHLENBECKIA chilensis: bochata;<br />

mollaca; mollaco; mullaca;<br />

quilo.<br />

MUELLERA, Lin. Leguminosas.<br />

2 esps. <strong>de</strong>l Brasil, Guayana y Méx.<br />

M. glaziovii: ibiraitá.<br />

MUNTINGIA. Tiliáceas; arbustos.<br />

De las Antillas.<br />

M. calabura: capul!; capulín; capulina;<br />

chirriador; memiso; pasito.<br />

MURRAYA exótica: azahar <strong>de</strong> la<br />

India; café <strong>de</strong> la India.<br />

MURUCUYÁ. Pasifloráceas; trepadoras.<br />

De las Antillas.<br />

MUSA. Nombres vulgares: banana;<br />

banano; barraganete; búlico;<br />

cambiolín; cambur; cambure; ciento-en-boca;<br />

comisario; congo; curraré;<br />

chamaluco; dominico; enano;<br />

fotoco; gigante; guarano; guatoco;<br />

güimbo; guineo dátil; guineo manís;<br />

guineo manzano; hartón; mafafo;<br />

majeño; malango; mampora;<br />

maqueño; maricongo; morado; niño;<br />

pacobá; patriota; piche; plántano;<br />

semicongo. ..<br />

M. sinensis: sisal.<br />

MUTISIA. (Gen. <strong>de</strong>dicado por<br />

Linneo en honor <strong>de</strong> José Celestino<br />

Mutis, médico resi<strong>de</strong>nte en Bogotá).<br />

Compuestas. 50 esps. <strong>de</strong> Amér. <strong>de</strong>l<br />

Sur.<br />

M. acuminata: chinchiculma; chinchilcuma;<br />

chinchinculma; chinchircuma.<br />

MYGINDA. Celastráceas; fruticosas<br />

sin espinas. De Amtropical.<br />

M. pallens: maravedí.<br />

MYOSCHILOS, R. y P. Santaláceas;<br />

fruticosas. 1 esp. <strong>de</strong> Chile.


226 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />

M. oblongus: codocoipu.<br />

MYRCEUGENIA, Berg. Mirtáceas.<br />

Sinón.: Luma. A. Gray. Compren<strong>de</strong><br />

15 esps. Des<strong>de</strong> Chile al Uruguay.<br />

M. fernandiziana: luma;<br />

M. multi<strong>flora</strong>: chilchilco;<br />

M. pitra: berraco; petra; pitra;<br />

M. stenophylla: ñipa; ñipe.<br />

MYRCIA, DC. Mirtáceas. Unas<br />

450 esps. Des<strong>de</strong> Urug. a Chile, hasta<br />

las Antillas y Méx. Son arbóreas<br />

o fruticosas.<br />

M. acuminata: orura; sarura;<br />

M. <strong>de</strong>flexa: cieniguillo; guayabacón;<br />

M. ferruginosa: cieniguillo;<br />

M. ovata: guabiyú;<br />

M. pagani: ausú;<br />

M. sp.: hoja menuda.<br />

MYRICA cerífera: arraiján; palo<br />

<strong>de</strong> cera;<br />

M. microcarpa: arraigan; arraiján;<br />

arrayán;<br />

M. policarpa: olivo <strong>de</strong> cera.<br />

MYRIOGYNE clatinoi<strong>de</strong>s: quilma<br />

y.<br />

MYRIST1CA otoba: otiba; otoba;<br />

M. sebifera: mosca<strong>de</strong>ro; sebo.<br />

MYROCARPUS, Allcm. Leguminosas;<br />

árboles. 2 esps. <strong>de</strong>l Brasil.<br />

M. fastigiatus: cabriuba; icí; incienso;<br />

isiga.<br />

MYRODIA. Bombáceas; arbóreas<br />

o fruticosas, <strong>de</strong> olor aromático pesado<br />

y tenaz. 7 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

M. turbinata: aspaí; garrocho;<br />

molinillo.<br />

MYROSPERMUM, Jacq. Leguminosas;<br />

árboles o plantas fruticosas,<br />

con jugos balsámicos <strong>de</strong> gran estimación<br />

médica. De Amtropical.<br />

M. emarginatus: cereipo; guatamare;<br />

guatemare; macagua; sereipo;<br />

tolú;<br />

M. pubescens: tache;<br />

M. salvat: chirraca; chirraco;<br />

M. salvatoriensis: bálsamo;<br />

M. sereipo: quinaquina.<br />

MYROXYLON, L. Leguminosas;<br />

árboles muy balsámicos. Se consi<strong>de</strong>ra<br />

como sección <strong>de</strong>l gen. Myrospermum.<br />

6 esps. <strong>de</strong> Amér. <strong>de</strong>l Sur<br />

tropical.<br />

M. balsamarum; peruiferum: quinaquina;<br />

tache;<br />

M. buxifolium: camarón; roseta;<br />

M. hoerio<strong>de</strong>s: huesillo;<br />

M. peruiferum; toluiferum: bálsamo;<br />

quinoquino;<br />

M. Pereirae: cajuil; chirraca; pajuí;<br />

pajuil.<br />

MYRSINE capororoca: haya; mameyuelo;<br />

M. coriácea: capororoca; arraigan;<br />

arraiján; arrayán; canelo; lanza; San<br />

Antonio; pororoca;<br />

M. Grisebachu: blanco; dagame;<br />

M. manglilla: manglillo;<br />

M. popayanensis: cucharo; espa<strong>de</strong>ro;<br />

morochillo;<br />

M. rapanea: chagúalo; chagualón;<br />

cucharo; mantequillo.<br />

MYRTUS. Mirtáceas, casi todas<br />

originarias <strong>de</strong> Amtropical.<br />

M. crythroxyloi<strong>de</strong>s: araticú; cotopais;<br />

cotoperiz;<br />

M. gregii: Rf.: Eugenia g.;<br />

M. longifolius: guamufate;<br />

M. luma: luma;<br />

M. mucronata: guabirá;<br />

M. microphylla: arraigan; arrayán;<br />

M. thea: alpamato;<br />

M. ugni: arrayán; murta; murtilla.<br />

MYZODENDRON, Banks. Mizo<strong>de</strong>ndráceas;<br />

único género <strong>de</strong> la familia.<br />

9 esps. <strong>de</strong>l Sur <strong>de</strong> Chile y<br />

Estrecho <strong>de</strong> Magallanes. Nombre<br />

vulgar: barba <strong>de</strong> ángel.<br />

NASTURNIUM mexicanum: platanillo;<br />

N. indicum: capuchina.<br />

NECTANDRA, Roland. Lauráceas.<br />

Unas 70 esps. <strong>de</strong> Amér. <strong>de</strong>l<br />

Sur subtropical, incluso Méx. y Antillas.


BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 227<br />

N. amara: ayuí;<br />

N. angustifolia: laurel;<br />

N. boniato: cigua; sigua;<br />

N. caparrapi: caparrapí;<br />

N. coriácea: avispillo;<br />

N. leucantha: aguacatillo; ayúa;<br />

bauyúa; bayúa; boniato; buniato;<br />

canelo; quizarrá;<br />

N. pichurin: pichurí; pichurín;<br />

pucherí; puchury.<br />

N. Rodici: bibirí; viroviro.<br />

NEEA, R. y P. Nictagináceas; arbustos<br />

o árboles. Unas 30 esps. <strong>de</strong>l<br />

Sur <strong>de</strong> Amér. ecuatorial; algunas<br />

<strong>de</strong> Jamaica y Guatemala.<br />

N. theifera: caparrosa.<br />

NELUMBIUM: aguapé; victoria<br />

regia.<br />

NEOVRIESIA macrostachya: pirigallo.<br />

NEPSERA: camasey.<br />

NEPTUNIA plenus: adormi<strong>de</strong>ra;<br />

<strong>de</strong>smanto;<br />

N. postrata: ciérrate-bruja.<br />

NEPHELIUM lapaceum: rambután.<br />

NERIUM olian<strong>de</strong>r: amancayo;<br />

azuceno <strong>de</strong> la Habana.<br />

NEUROLAENA. Compuestas. 2<br />

esps. <strong>de</strong> Antillas y Méx.<br />

N. lobata: gavilana.<br />

NICANDRA phisaloi<strong>de</strong>s: capul!;<br />

N. sp.: jigua.<br />

NICOTIANA. Solanáceas; herbáceas<br />

<strong>de</strong> Amtropical (algunas <strong>de</strong>l<br />

Asia oriental).<br />

N. glauca: palancho; palanpalán;<br />

N. sabacum: putei;<br />

N. sp.: cafuche; pitrén; tabaco;<br />

tabaquillo.<br />

NIDULARIUM caratas: curujujul.<br />

NIERENBERGIA. Solanáceas;<br />

hierbas. Unas 20 esps. que habitan<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> Méx. hasta la Amér. <strong>de</strong>l Sur.<br />

N. sp.: chuscho.<br />

NIGELLIA damascena: araña.<br />

NOPALEA, S. Dyck. Cactáceas,<br />

afín al gen. Opuntia; árboles o arbustos.<br />

3 esps. <strong>de</strong> AmCentral.<br />

N. sp.: tuna.<br />

NOTOPHAGUS. 12 esps. <strong>de</strong> hayas<br />

<strong>de</strong> Amér. antartica (y Nueva<br />

Zelandia y Sur <strong>de</strong> Australia).<br />

N. antárctica: pumilio; ñire;<br />

N. obliqua: gualle; coyán; roble;<br />

N. sp.: camarú; coihue; pellín;<br />

raulí.<br />

NUNNEZHARIA. R. y P. Palmas.<br />

Sinón.: Nunezia; Chamedora. Más<br />

<strong>de</strong> 60 esps. <strong>de</strong> AmCentral y Méx.<br />

hasta los An<strong>de</strong>s <strong>de</strong>l Brasil.<br />

NYMPHAEA. Ninfáceas <strong>de</strong> Amtropical.<br />

Ñ. ampia: bora; flor <strong>de</strong> agua;<br />

N. crenata: pampanillo;<br />

N. gondotiana: lechuguilla; martillo;<br />

N. odorata: lampazo.<br />

OBIONE cachiyuyo: lampa; matorro;<br />

cachiyuyo;<br />

O. pamparum: sampa.<br />

OCHROMA, Sw. Bombáceas; árboles<br />

<strong>de</strong> tronco muy liso. 8 esps.<br />

<strong>de</strong> Amtropical. Rf.: Bombax.<br />

O. tomentosum: garapacha;<br />

O. peruviana: huampo.<br />

OCOTEA cuneata: canelillo; canelo;<br />

granadillo; ira.<br />

O. latifolia: laurel <strong>de</strong>l país;<br />

O. leucoxylon: geogeo;<br />

O. pichurim: cobalonga; pucherí;<br />

O. portoricensis: avispillo;<br />

O. quisara: quizarrá;<br />

O. spectabilis: ayuí; ayuiné;<br />

O. wrightii: canelón.<br />

ODONTADENIA. Apocináceas;<br />

fruticosas; trepadoras con jugos lechosos.<br />

20 esps. <strong>de</strong> Amér. <strong>de</strong>l Sur<br />

tropical.<br />

O. speciosa: lecherote.<br />

OENOCARPUS bataua: seje;<br />

O. mapora: mapora;<br />

O. minor: manaque;<br />

O. sp.: maquenque.<br />

OENOTHERA, Spack. Onagráceas;<br />

hierbas ramosas, generalmente<br />

con flores vistosas. 20 esps. Des<strong>de</strong><br />

Chile a Texas.<br />

O. berteriana: metrón.


228 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />

OLMEDIA, R. y P. Moráceas; árboles<br />

con jugos lechosos. Unas 5<br />

esps. <strong>de</strong> Amér. <strong>de</strong>l Sur tropical.<br />

O. áspera: guáimaro.<br />

OLYRA, L. Gramíneas <strong>de</strong> Amtropical.<br />

O. arundinacea; latifolia: carrizo;<br />

carrucillo.<br />

OMPHALEA, L. Euforbiáceas;<br />

arbustos volubles o trepadores, rara<br />

vez árboles. 10 esps. <strong>de</strong> Guayana<br />

y Antillas.<br />

O. nucífera: avellano.<br />

ONCIDIUM, Sw. Orquí<strong>de</strong>as. Más<br />

<strong>de</strong> 300 esps. <strong>de</strong> Amtropical, Méx.<br />

y Antillas; <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la costa hasta cuatro<br />

mil metros <strong>de</strong> altura.<br />

O. kramerianum: mariposa;<br />

O. sp.: cebolleta.<br />

ONCOBA laurínea: hugro; ugre.<br />

OPLISMENUS: arrocillo.<br />

OPUNTIA, Haw. Cactáceas. Unas<br />

250 esps.<br />

O. airampus: airampo;<br />

O. ficus indica: alquitira;<br />

O. hernan<strong>de</strong>zii: nocheznopalli;<br />

O. cactus: nopal; cardón;<br />

O. quimilo: quimil; quimili;<br />

O. spinosissima: alpargata; guasábana;<br />

O. tuna: manca<strong>de</strong>ra;<br />

O. sp.: chumbera; higuera chumba;<br />

noctli; nopal; quiscaluro; tuna;<br />

vinca.<br />

ORBIGNYA, Mart. Palmeras. 6<br />

esps. <strong>de</strong> AmMerid.<br />

O. cohune: cayaco; guacoyul;<br />

O. sp.: CUSÍ.<br />

ORELLANA, Ludw. Sinón.: Bixa,<br />

L.<br />

OREOCALLIS. Proteáceas; fruticosas<br />

ornamentales <strong>de</strong>l Perú.<br />

O. grandi<strong>flora</strong>: picahuay.<br />

OREODAPHNE. Lauríneas; árboles<br />

<strong>de</strong> Amtropical.<br />

O. alba: lebisa;<br />

O. leucoxylon: aguacatillo;<br />

O. oleífera: caparrapí;<br />

O. parvi<strong>flora</strong>: haya.<br />

OREODOXA. Palmáceas <strong>de</strong> meditulio<br />

comestible. De Amtropical<br />

y Antillas.<br />

O. acuminata: mapora;<br />

O. frigida: palmicha; palmiche;<br />

palmicho; tambal; tambán;<br />

O. regia: Rf.: Roystonea r.;<br />

O. zancoa: zancona;<br />

O. sp.: santainés.<br />

OREOPANAX. Araliáceas. 40<br />

esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

O. capitatum: can<strong>de</strong>lero;<br />

O. incisus: maquimaqui;<br />

O. xalapense: higuera;<br />

O. liebmani: matapalo;<br />

O. verstedianum: moquillo;<br />

O. sp.: aralia; pumamaqui.<br />

ORIZA sp.: arroz canillita; arroz<br />

<strong>de</strong> canillita; arroz puyita.<br />

ORMOSIA. Leguminosas; árboles.<br />

De Amtropical.<br />

O. coccínea: huairuro;<br />

O. dasycarpa: mato.<br />

OSSAEA. Melastomáceas; fruticosas<br />

<strong>de</strong> Amtropical.<br />

O. sp.: camasey.<br />

OSTEOMELIS glabrata: motemote.<br />

OXALIS carnosa; tuberosa: aracacha;<br />

arracacha; cashpi; caví; cuíba;<br />

oca; racacha;<br />

O. hapaleoni<strong>de</strong>s: apalcona;<br />

O. lobata: flor <strong>de</strong> perdiz; macachí;<br />

macachín; rimú;<br />

O. coralloi<strong>de</strong>s: macha-macha;<br />

O. plumieri: mariposa;<br />

O. rosea: culle; puchucacha; quitatinta;<br />

vinagrera; vinagrilla; vinagrillo;<br />

O. tetraphylla: chirlo;<br />

O. violácea: rosoli;<br />

O. sp.: chuleo; churco; bibí; pata<br />

<strong>de</strong> pichón.<br />

OXANDRA. Saxifragáceas; árboles<br />

<strong>de</strong> las Antillas. Rf.: Guatteria.<br />

PACHYANTHUS, A. Rich. Melastomáceas;<br />

arbustos o árboles. 4<br />

esps. <strong>de</strong> Colomb. y 1 <strong>de</strong> Cuba.<br />

P. poiretti: cordobancillo.


BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 229<br />

PACHYLOBUS hexandrus: Rf.:<br />

Dacryo<strong>de</strong>s h.<br />

PACHIRA. Bombáceas; árboles<br />

<strong>de</strong> Amtropical. Rf.: Bombax; Sophia.<br />

P. alba: Carolina; majaguo; damagua.<br />

P. pringley: pitayó;<br />

P. sp.: castaño; jelinjoche; quirigüillo.<br />

PACHYRRIZUS, Rich. Leguminosas;<br />

hierbas volubles que suben<br />

mucho. 2 csps., una <strong>de</strong> Méx. y la<br />

otra <strong>de</strong> América (y Asia).<br />

P. angulatus: frijolillo; ícaro;<br />

P. tuberosus: ajipa; jicama; jiquima.<br />

PALYCOUREA, Aubl. Rubiáceas;<br />

fruticosas. Unas 100 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

P. coccínea: balsamillo;<br />

P. <strong>de</strong>nsi<strong>flora</strong>: coto;<br />

P. speciosa: lato.<br />

PANAX ondulata: Rf.: Cecropia<br />

peltata.<br />

PANCRAT1UM caribacum: lirio<br />

<strong>de</strong> San Juan;<br />

P. undulatum: lirio.<br />

PANICUM arborescens: carricillo;<br />

P. barbinoi<strong>de</strong>: yerba <strong>de</strong> Para;<br />

P. coloratum: súrbana;<br />

P. crus-galli: capín;<br />

P. dactilon: pata <strong>de</strong> gallina;<br />

P. diffusum: bermuda;<br />

P. fasciculatum: yerba <strong>de</strong> Castilla;<br />

zacate;<br />

P. grosarium: rabo <strong>de</strong> zorra;<br />

P. grumossum: cañita; paja mansa;<br />

P. insulare: Rf.: Andropogon i.;<br />

P. laxum: tepalón;<br />

P. molle: malojiila; malojillo;<br />

P. numidiarium: bruja; paranás;<br />

yaraguá;<br />

P. pallens: carruzo;<br />

P. pilosum: araña;<br />

P. trichoi<strong>de</strong>s: ilusión;<br />

P. urvilleanum: jaboncillo; jupe;<br />

P. zizanoi<strong>de</strong>s: nudillo;<br />

P. sp.: aguapé; arrocillo; camalote;<br />

paranás.<br />

PANKE, Wild. Sinón.: Francoa,<br />

Cav.<br />

PAPAYA digitata. Rf.: Carica d.<br />

(La familia <strong>de</strong> las papayaceas tiene<br />

3 géneros: Carica, Jacaratia y Vasconcella,<br />

con 23 esps.).<br />

PARATHESIS cubana: agracejo;<br />

P. serrulata: Rf.: Ardisia s.;<br />

P. sp.: agracejo; cofa.<br />

PARITIUM. Sinón.: Hibiscus.<br />

PARKINSONÍA. Legumináceas;<br />

arbustos <strong>de</strong> Amtropical.<br />

P. aculeata: cambrón; cascol; cinacina;<br />

rayo; yabo;<br />

P. sp.: espinillo; junco marino;<br />

juso.<br />

PARMEL1A capcrata: calchacura;<br />

chacalcura; chalcacura.<br />

PARMENTIERA. Gesneráceas<br />

(bignoniáceas); árboles. 2 esps. <strong>de</strong><br />

Méx. y Panamá.<br />

P. alata: Rf.: Crescentia a.;<br />

P. cerífera: árbol <strong>de</strong> las bujías;<br />

palo <strong>de</strong> vela;<br />

P. edulis: Rf.: Crescentia e.<br />

PARTHENIUM. Compuestas, <strong>de</strong><br />

las que existen 9 esps. <strong>de</strong> Amér.<br />

<strong>de</strong>l Norte, Central y Antillas.<br />

P. argenteum: guayula;<br />

P. histerophorus: Santa María.<br />

PASCALIA. Compuestas; herbáceas<br />

<strong>de</strong> Chile.<br />

P. coerulea: chichiquín; espuela<br />

<strong>de</strong> caballero; queltehué.<br />

PASPALUM alternifolium: espartillo;<br />

P. conjugatum: cañamazo; cáñamo;<br />

súrbana; turbará;<br />

P. distichium: gramilla;<br />

P. elongatum: paja colorada;<br />

P. fasciculatum: chapeca; chépica;<br />

camalote; gamalote; gramalote;<br />

P. paniculatum: cañuela; limoncillo;<br />

P. stoloniferum: maicillo; yerba<br />

<strong>de</strong>l Para;<br />

P. vaginatum: chépica; chípica;


230 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />

P. virgatuin: caguaso; corta<strong>de</strong>ra;<br />

maciega.<br />

PASSIFLORA. Pasifloráceas; hierbas<br />

o arbustos por lo general trepadores;<br />

rara vez son plantas erguidas.<br />

Más <strong>de</strong> 300 esps., la mayoría<br />

americanas.<br />

P. bi<strong>flora</strong>; coerulea; foetida: norbio;<br />

ñorbo; parchita; ñorbito; tagua-tagua;<br />

sandía cimarrona.<br />

P. mollisima: curuba; curubo;<br />

tumbo;<br />

P. pedata: caguajasa; caguajosa;<br />

P. quadrangularis: ba<strong>de</strong>a; tumbito;<br />

P. sp.: barbadina; caguaso; culupa;<br />

guaicuruco; guata; burucuyá;<br />

granadilla; mburucuyá; mburucujá;<br />

murucujá; murucuyá; pasi<strong>flora</strong>; pasionaria;<br />

pacha; parcha; poroporo;<br />

purupuru; tumbo.<br />

PATAGONIUM, Schrank: Sinón.:<br />

A<strong>de</strong>smia, DC.<br />

PATAGONULA. Borragíneas; árboles.<br />

2 esps. <strong>de</strong> Argent. y Brasil.<br />

P. americana: guayabí; guayaibí.<br />

PATRISIA <strong>de</strong>ntatn: Rf.: Guachamaca<br />

toxicaría.<br />

PAULLINIA, L. Sapindáceas; fruticosas,<br />

trepadoras, 121 esps. <strong>de</strong> Aratropical<br />

y subtropical. Rf.: Cupania.<br />

P. pinnata: azucarito; barbasco;<br />

cururú; chilmecate; pozolillo;<br />

P. subrotunda: montelucuma.<br />

PAVONIA. Malváceas; fruticosas<br />

o sufruticosas, rara vez herbáceas.<br />

90 esps. americanas (pocas <strong>de</strong> Asia).<br />

P. coccínea: malva;<br />

P. racemosa: majagüilla;<br />

P. tiphalea: anamú; tábano.<br />

PECTIS. Compuestas; hierbas. 40<br />

esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

P. ciliaris: romerillo; tebenque;<br />

P. serpyllifolia: yerba <strong>de</strong> San Juan;<br />

P. elongata: coronillo;<br />

P. sessili<strong>flora</strong>: chinapaya.<br />

PEDILANTHUS, Neck. Euforbiáceas;<br />

arbustos. 15 esps. <strong>de</strong> Amtropical,<br />

la mayoría antillanas.<br />

P. fendleri: clavos <strong>de</strong> Cristo;<br />

P. sp.: piñipiñi; ponopinito.<br />

PELARGONIUM alchemilloi<strong>de</strong>s:<br />

pata <strong>de</strong> león;<br />

P. zonale: novio.<br />

PELTOGYNE. Leguminosas; arbóreas<br />

o fruticosas. 5 esps. <strong>de</strong>l Brasil.<br />

P. paniculata: algarrobillo; zapatero;<br />

P. purpurea: nazareno.<br />

PELTOPHORUM superba: Rf.:<br />

Geoffroya s.;<br />

P. barteroanum: abey hembra;<br />

P. sp.: abey hembra; moruro; rayo.<br />

PENNISETUM intectum: secse;<br />

P. purpureum: yerba elefante;<br />

paja;<br />

P. rigidum: simbol;<br />

P. setosum: mesmete.<br />

PENTACLETHRA, Benth. Leguminosas;<br />

árboles. 2 esps. <strong>de</strong>l Brasil<br />

y Nicaragua. (1 <strong>de</strong> estas esps. es<br />

<strong>de</strong>l África tropical).<br />

P. filamentosa: gavilán; mulato.<br />

PEPEROMIA circinata: garrapatilla;<br />

P. obtusifolia: sapo;<br />

P. pellucida: peletaria; yerba peluda;<br />

yerba <strong>de</strong> plata.<br />

PEPO moschata: Rf.: Cucúrbita<br />

pepo.<br />

PERA. Euforbiáceas; arbóreas <strong>de</strong><br />

Amtropical. Sinón.: Perula Schreb.<br />

P. bumelifolia: jayabacaná; yayabacaná;<br />

P. tomentosa: cenicero.<br />

PERESCIA. Sinón.: Pcreskia.<br />

PERESKIA. Cactáceas; unas 15<br />

esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

P. bleo: abrojo;<br />

P. sacharrosa: sacharrosa;<br />

P. sp.: guamacho; hortensia; supire.<br />

PEREZIA, Lagasca. Compuestas;<br />

hierbas; rara vez arbustos. 70 esps.<br />

Des<strong>de</strong> Texas a Patagonia, principalmente<br />

andinas.<br />

P. coerulescens: contra yerba.<br />

PERIDIUM. Euforbiáceas; árboles<br />

<strong>de</strong> Amtropical.<br />

P. sp.: cenicero.


BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 231<br />

PERISTERJA. Orquí<strong>de</strong>as. 5 esps.<br />

<strong>de</strong> AmCentral.<br />

P. elata: espíritu santo.<br />

PERNETTYAN, Gau. Ericáceas;<br />

fruticosas <strong>de</strong> poco tamaño. 26 esps.<br />

<strong>de</strong> AmMerid., fuera <strong>de</strong> las regiones<br />

tropicales. (1 vive en Tasmania<br />

y Nueva Zelandia).<br />

P. pumila: chaura.<br />

PERSEA gratissima: aguacate;<br />

cura; palto;<br />

P. indica: canelo;<br />

P. lingua: lingue;<br />

P. krugii: canelo;<br />

P. petiolaria: aguacatillo;<br />

P. Raimondii: paltojera;<br />

P. schie<strong>de</strong>ana: chinín;<br />

P. spectabilis: aguacatillo;<br />

P. sp.: yas.<br />

PERUVIANA herba: Rf.: Erythroxylon<br />

coca.<br />

PETITIA, Jacq. Verbenáceas; árboles<br />

o arbustos. 4 esps. <strong>de</strong> Méx.<br />

y Antillas.<br />

P. domingensis: capá.<br />

PETIVERIA, Plumier. Fitolacaceas;<br />

hierbas que exhalan fuerte olor<br />

a ajo. 1 esp. <strong>de</strong> Méx., Antillas, Brasil<br />

y Argent.<br />

P. alliacea: anamú; calafchín;<br />

chanviro; mapurito; mucara; mucura;<br />

namú; unamú.<br />

PETRAEA, L. Verbenáceas; arbustos<br />

trepadores o erguidos. 12 esps.<br />

que habitan entre Méx. y Brasil,<br />

así como en las Antillas.<br />

P. arbórea: choreque; tostadito;<br />

P. glandulosa: penitente;<br />

P. rugosa: chicharrón; pluma <strong>de</strong><br />

la reina;<br />

P. volubilis: pétrea; viuda.<br />

PETUNIA, Jacq. Solanáceas; hierbas.<br />

14 esps. <strong>de</strong> Amér. <strong>de</strong>l Sur,<br />

principalmente al Sur <strong>de</strong>l Brasil y<br />

Argent.<br />

P. nyetagnifolia: conservadora;<br />

P. propinqua: tabaquillo.<br />

PEUMUS, Person. Monimiáceas;<br />

árboles siempre ver<strong>de</strong>s muy aromáticos.<br />

1 esp. <strong>de</strong> Chile.<br />

P. boldus: peumo.<br />

PHACA ochroleuca: tembla<strong>de</strong>rilla;<br />

yerba loca.<br />

PHACELIA circinata: champa.<br />

PHALARIS augusta: alpistillo;<br />

Ph. sp.: aguapé; camelote.<br />

PHARBITIS hispida: batatilla;<br />

campanilla; mecapatli;<br />

Ph. pubescens: batatín; papelillo;<br />

Ph. violácea: manto <strong>de</strong> la virgen;<br />

Ph. sp.: papilla; papiru.<br />

PHARTHEORIUM hysterophorus:<br />

altamisa.<br />

PHARUS. Gramíneas <strong>de</strong> Amtropical.<br />

Ph. arundinacca: cinta;<br />

Ph. latifolius: lambedora; pegape-<br />

PHASEOLUS a<strong>de</strong>nanthus: choncho;<br />

Ph. caracalla: tripa <strong>de</strong> fraile;<br />

Ph. lathyroi<strong>de</strong>s: a jai;<br />

Ph. linearis: guaipanete;<br />

Ph. pallar: pallar;<br />

Ph. tuberosus: jicama; jiquima;<br />

Ph. vexicullata: marrullero;<br />

Ph. sp.: frisolera; ayocote; corconche;<br />

cháncharo; chinapopo; chui;<br />

<strong>de</strong>gul; piloy; poroto.<br />

PHILODENDRON, Schott. Arói<strong>de</strong>as<br />

<strong>de</strong> Amtropical. Más <strong>de</strong> 100<br />

esps. Sinón.: Baursea, Rchb.<br />

Ph. (Montrichardia) arborescens:<br />

mocomoco;<br />

Ph. he<strong>de</strong>raceum: morrocoy; piragua;<br />

Ph. pertusum: abalazo;<br />

Ph. sp.: icipó; moronga.<br />

PHILOSCIA variegata: burrito.<br />

PHISIANTHUS albens: doca;<br />

tasi.<br />

PHLOX Drumondii: aurora.<br />

PHOEBE cubensis: boniato;<br />

Ph. elongata: geogeo;<br />

Ph. montana: avispillo;<br />

Ph. Tonduzii: aguacatillo;<br />

Ph. sp.: quizarrá.<br />

PHOLIATA: Rf.: Agaricus.<br />

PHORADENDRON chrysocarpum:<br />

pata <strong>de</strong> gallina;


232 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />

Ph. sp.: capitana; tina.<br />

PHRAGMITIS: tibisi.<br />

PHYALANTHIUS stellans; myrtilloi<strong>de</strong>s:<br />

jaragua.<br />

PHYCAGOSTIS manatorum: Rf.:<br />

Cymodocea m.<br />

PHILESIA buxifolia: copihue.<br />

PHYLLANTHUS acuminatus: chilillo;<br />

chíngale; chirrincho; gallina;<br />

Ph. angustifolius: panetela;<br />

Ph. nobilis: azulejo;<br />

Ph. salviaefolius: yuco;<br />

Ph. sellovianus: sarandí;<br />

Ph. sp.: higuerillo; sietecueros.<br />

PHYLLONOMA ruscifolia: lato.<br />

PHYLLOSTYLON brasil iensis:<br />

baitoa; jatía.<br />

PHYSALIS angulata; pubescens;<br />

peruvianus: farolito; matojobobo;<br />

sacabuche; sapo; topotopo; topotoropo;<br />

tomate;<br />

Ph. coztomal: costomate;<br />

Ph. curassavica: ancoche; camabú;<br />

pocote;<br />

Ph. factens: uva <strong>de</strong> perro;<br />

Ph. pubescens: capulí; miltomate;<br />

Ph. peruviana: uchuva;<br />

Ph. sp.: miltomate; tomate <strong>de</strong><br />

bolsa.<br />

PHYTELEPHAS macrocarpa: cabeza<br />

<strong>de</strong> negro; cadi; corojo; corozo;<br />

humiro; tagua; yarina.<br />

PHYTOLACCA bogotensis: cargamanta;<br />

carmín;<br />

Ph. <strong>de</strong>candra: carmín; jaboncillo;<br />

oblea;<br />

Ph. dioica: ombú;<br />

Ph. sp.: Juan <strong>de</strong> Vargas.<br />

PIAROPUS crasipes: flor <strong>de</strong> agua;<br />

P. speciosus: camelote.<br />

PICRAENA excelsa: cuasia; simaruba.<br />

PICRAMNIA, Sw. Terebintáceas<br />

(simarubáceas); árboles o arbustos,<br />

a menudo muy amargos. 30 esps.<br />

<strong>de</strong> Amtropical, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la Florida,<br />

Antillas y Méx. al Paraguay.<br />

P. bonplandiana: caregre;<br />

P. pentandra: aguedita; guarema;<br />

palo hueso.<br />

PICRODENDRON baccatum: yanilla.<br />

PICROLEMMA valdivia: valdivia.<br />

PICTET1A, De Candolle. Leguminosas;<br />

arbustos. 6 esps. <strong>de</strong> las<br />

Antillas y 1 <strong>de</strong> Méx.<br />

P. aculeata: tachuelo. Rf.: Randia<br />

a.<br />

PILEA ciliaris: culebra;<br />

P. globosa: quisa;<br />

P. microphylla: doradilla; samancito;<br />

vidrio;<br />

P. lucida: ortiga;<br />

P. repens: alfombra.<br />

PILOCARPUS, Vahl. Rutáceas;<br />

arbustos <strong>de</strong> Amtropical.<br />

P. sp.: jaborandi.<br />

PIMENTA, Lindley. Mirtáceas.<br />

La sección Amomis tiene 4 esps.<br />

<strong>de</strong> Venez. y Antillas. La sección<br />

Eupimenta compren<strong>de</strong> 1 esp. <strong>de</strong> las<br />

Antillas y AmCentral.<br />

P. acris: ausú; malagueta;<br />

P. pimento: Rf.: Amomis.<br />

PINEDA, R. y P. Flacurtiáceas<br />

(bixáceas); arbustos. 2 esps. <strong>de</strong> Colomb.<br />

y Perú.<br />

P. incana: Hoque.<br />

PINGUICULA fitifolia: grasilla.<br />

PINUS occi<strong>de</strong>ntalis: cuaba;<br />

P. teocote: ocote; teocote.<br />

PIPER amalago: guayuyo; mecaxóchitl;<br />

P. auritium: anisillo; estrella;<br />

P. angustifoliuin; elongatum: artante;<br />

matico; mocomoco;<br />

P. confussum: bayuyo; platanillo;<br />

P. citrifolium: jiguillo; oyuyú;<br />

P. jaborandi: jaborandi;<br />

P. macrohinum: umapuma;<br />

P. médium: alcotán; lata <strong>de</strong> pobre;<br />

P. pellucidum: peluda;<br />

P. peltatum; umbcllatum: basqueña;<br />

caisimón;<br />

P. rotundifolium: anisillo;<br />

P. tennispicum: calentura;


BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 233<br />

P. sp.: congona; cordoncillo; mático;<br />

mohomoho; mecasúchil; Santa<br />

Marta.<br />

PIPTADENIA. Leguminosas; árboles<br />

o arbustos inermes o espinosos.<br />

40 esps., la mayoría <strong>de</strong> Amtropical<br />

(3 <strong>de</strong>l África, 1 <strong>de</strong> Asia y 1<br />

<strong>de</strong> Nueva Guinea).<br />

P. cebil: cebil; chivil; cojóbana;<br />

corupán; curupa!; sachasebil;<br />

P. colubrina: huillca;<br />

P. niopo: niopo; yopo.<br />

P. rígida: anjico; niopo;<br />

P. speciosa: bocachico.<br />

PIRATINERA, Aubl. Sinón.: Alicastrum,<br />

P. Br.<br />

P. guianensis: palo <strong>de</strong> oro.<br />

PIRCUNIA, Bestero. Sinón.: Anisomcria,<br />

D. Don.<br />

PIRIQUETA. Turneráceas; hierbas<br />

cubiertas <strong>de</strong> pelos. De Amtropical.<br />

P. cistoi<strong>de</strong>s: piriqueta.<br />

PISCIDIA. Leguminosas; arbustos<br />

<strong>de</strong> flores rojas y blancas. De<br />

Amtropical.<br />

P. carthaginensis; erythrina: arepo;<br />

barbasco amarillo; can<strong>de</strong>lón; matapez;<br />

matasarna; ventura.<br />

PISONIA aculeata: alacrancillo;<br />

arañagato; uña <strong>de</strong> gato. Rf.: Randia<br />

a.<br />

P. pacurero: pacurero;<br />

P. proecox: Rf.: Acacia riparia:<br />

ñapindá; yuquerí;<br />

P. rotundata: vacabuey;<br />

P. subcordata: palo bobo;<br />

P. zapallo: zapallo.<br />

PISTACIA mexicana; terebinthus:<br />

pistacho.<br />

PISTIA occi<strong>de</strong>ntalis: lechuga cimarrona;<br />

Iechuguilln.<br />

PISUM sativum: alverja.<br />

PITAVIA, Molini. Rutáceas (terebintáceas)<br />

; árboles <strong>de</strong> Chile.<br />

P. punctata: canelillo; pitao.<br />

PITCAIRNIA. Bromcliáceas notables<br />

por la belleza <strong>de</strong> sus flores.<br />

Son <strong>de</strong> Antillas y <strong>de</strong> Amtropical.<br />

P. corallina: quiche;<br />

P. ferruginea: orco-achupalla;<br />

P. Herrerae; imperiaüs: achupalla;<br />

P. sprucey: bijanillo;<br />

P. trianac: cucaracha.<br />

PITHECOCTENIUM, Mart. Bignoniáceas;<br />

bejucos <strong>de</strong> flores vistosas.<br />

20 esps. extendidas entre Brasil y<br />

México.<br />

P. echinatum: rasqueta;<br />

P. muricatum: bateíta; cucharilla;<br />

peine <strong>de</strong> mico.<br />

PITECOLOBIUM, Mart. Leguminosas;<br />

arbustos o árboles. Unas 110<br />

esps. <strong>de</strong> Amtropical (y Asia; algunas<br />

<strong>de</strong> África y Australia).<br />

P. cognatum: sotacaballo;<br />

P. discolor: abey;<br />

P. dulce: mongollano; mochigüiste;<br />

P. excelsum: quiriguinche;<br />

P. filicifolium: cojóbana; loro; moruro;<br />

tengue;<br />

P. hymcnaefolium: orore; paují;<br />

P. longifolium: suribio;<br />

P. macrostachyum: chiminango;<br />

payandé;<br />

P. multiflorum: granadillo;<br />

P. obovale: cenizo; ojo <strong>de</strong> cangrejo;<br />

P. pachipus: guachimol;<br />

P. pubescens: maíz tostado;<br />

P. rufescens: jarino;<br />

P. saman: algarrobo; campano;<br />

guango; jenisero; orore; samán; urero;<br />

Rf.: samanen saman;<br />

P. scalare; tortum: palo amarillo;<br />

cuchibán; tataré; timbó;<br />

P. tortum; obovale: palo humo;<br />

P. unguiscati: arrancapellejo; escambrón;<br />

güíchere; mancamontero;<br />

uña <strong>de</strong> gato; yacure;<br />

P. sp.: masaguaro; ñaurc.<br />

PITTIERA longepedunculata: chiverrillo;<br />

guillotilla.<br />

PLATANUS orientalis: volador.<br />

PLATONIA, Mart. Gutíferas (clusiáceas<br />

o caneláceas); árboles <strong>de</strong><br />

gran talla. Del Brasil.<br />

P. insignis: pacurí.


234 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />

PLATYGINE, Mercier. Euforbiáceas;<br />

arbustos trepadores. 1 esp. <strong>de</strong><br />

Cuba.<br />

P. urens: Rf.: Urtica dioica.<br />

PLATYMISCIUM, Veg. Leguminosas;<br />

árboles o arbustos. 15 esps.<br />

<strong>de</strong> Amtropical. Algunas se señalan<br />

por la dureza <strong>de</strong> su ma<strong>de</strong>ra.<br />

P. polystachium: quirá.<br />

PLATYPODIUM: palo cajón.<br />

PLEGORRHIZA. Plantas cuyas<br />

raíces se emplean para curar heridas.<br />

Originarias <strong>de</strong> Chile.<br />

P. guaicuru: guaicurú.<br />

PLEODENDRON. Canaláceas. Género<br />

monodpico, en honor al botánico<br />

F. Plee. 1 esp. <strong>de</strong> PRico.<br />

P. macranthum: chupacallos.<br />

PLUCHEA odorata: ciguapacle;<br />

ciguapate; naguapate; siguapa te; suquinay;<br />

suquinayo;<br />

P. quitoc: quitoco;<br />

P. rosea: salvia.<br />

PLUMBAGO capensis: azulina;<br />

azulejo;<br />

P. major: lantén; llantén;<br />

P. scan<strong>de</strong>ns: guapote; lagaña <strong>de</strong><br />

aura; malacara; yerba <strong>de</strong>l diablo;<br />

yerba <strong>de</strong> pollo;<br />

P. sp.: higuillo; jiguillo; melaíllo;<br />

oyuyú.<br />

PLUMERÍA, Willd. Sinón.: Plumiera,<br />

Lin.<br />

PLUMIERA, Lin. Apocináceas;<br />

árboles o arbustos <strong>de</strong> hermosas y<br />

aromáticas flores. Más <strong>de</strong> 40 esps.<br />

P. alba (flores blancas); nivea;<br />

pallida; púdica: amacayo; amancay;<br />

amancayo; atabaiba; atapaimo; tabaiba;<br />

tabeiba; tamaiba; lirio;<br />

P. bicolor; rubra; rosea (flores<br />

rojas): alelí; amapola; cacalojoche;<br />

cacalosúchil; campotonera; caracacha;<br />

caracucha; champotonera; flor<br />

<strong>de</strong> mayo; flor mestiza; juche; sacaloxúchil;<br />

súchel; súchil.<br />

POA annua: piojillo;<br />

P. bonaerensis: cebadilla; paja.<br />

PODACHAENIUM paniculatum:<br />

tora.<br />

PODOCARPUS andina: lleuquc;<br />

P. chilena: maniu; mañiu;<br />

P. coriaceus: caoba; pinavete; sabina<br />

;<br />

P. <strong>de</strong>nsifolia; taxifolia: arenillo;<br />

chaquiro;<br />

P. glomeratus: sisín;<br />

P. montanus; taxifolia: pino hayuelo;<br />

P. Rospigliosii: uncumano;<br />

P. utilior: diablo fuerte;<br />

P. sp.: cobola.<br />

POEPPIGIA, Preal. Leguminosas;<br />

árboles. 1 esp. que se encuentra<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> las Antillas hasta Río <strong>de</strong> Janeiro.<br />

P. excelsa: abey;<br />

P. procera: chingalé.<br />

POINCIANA. Leguminosas; arbustos<br />

o árboles espinosos, notables<br />

por la belleza <strong>de</strong> sus flores. Son <strong>de</strong><br />

Amtropical (y Asia tropical).<br />

P. coriaria: Rf.: Caesalpinia c.<br />

P. elata: cascalote;<br />

P. Gilliesii: espiga <strong>de</strong> amor;<br />

P. pulcherrima: camarón; gallito;<br />

malinche; poinciana;<br />

P. regia: acacia; acacio; flamboyán;<br />

flamboyana; framboyán;<br />

P. sp.: guacamaya; guacamayo;<br />

guaracabuya; tabachín.<br />

POINSETTIA, Graham. Euforbiáceas;<br />

arbustos. 1 esp. <strong>de</strong> Méx.<br />

Hoy es sección <strong>de</strong>l género Euphorbia.<br />

POIREA alternifolia: guaica.<br />

POIRETIA, Vent. Leguminosas;<br />

hierbas y subarbustos. 6 esps. <strong>de</strong><br />

Amtropical. Rf.: Pictetia.<br />

POLAKOUSKIA tacaco: tacaco.<br />

POLIANTHES, L. Amarilidáceas.<br />

.3 esps. <strong>de</strong> AmCentral.<br />

P. tuberosa: amiga <strong>de</strong> noche; azucena;<br />

mangarila; margarita; nardo.<br />

POLYGALA amara: yerba lechera<br />

;<br />

P. gnidoi<strong>de</strong>s; thesioi<strong>de</strong>s: quelenquelén;<br />

P. micrantha: sarpoleta;<br />

P. stricta: quelenquelén.


BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 235<br />

POLYGONIUM acre; acuminatum:<br />

ajicillo; caimán; chilaperro;<br />

chile <strong>de</strong> perro; yerba <strong>de</strong> sapo;<br />

P. amphibium: chile <strong>de</strong> perro;<br />

P. glabrum: camalote; camelote;<br />

P. hydropiper: chilillo;<br />

P. hispidum: tabaquillo;<br />

P. (Persicaria) segetum: barbasco;<br />

verbasco;<br />

P. tammifolium: bellísima;<br />

P. sp.: moco <strong>de</strong> pavo.<br />

POLYLEPIS, R. y P. Rosáceas;<br />

arbolillos. 10 esps. <strong>de</strong> las montañas<br />

altas <strong>de</strong> Amtropical.<br />

P. racemosa; villosa: queñua;<br />

quínoa; quinuar; tabaquillo.<br />

POLYMNIA. Compuestas; herbáceas<br />

ornamentales.<br />

P. edulis: aricoma; jiquima; arboloco;<br />

P. maculata: tora;<br />

P. sonchifolia: llacón; yacón.<br />

POLYPODIUM: calaguala; doradilla.<br />

POLYPOGON elongatus: pluma<br />

quínoa.<br />

POLYPORUS senex: coihue.<br />

PONTEDERIA. Ponte<strong>de</strong>ráceas;<br />

hierbas acuáticas que se parecen a<br />

los narcisos. 2 esps. <strong>de</strong> Amér. <strong>de</strong>l<br />

Sur y regiones templadas <strong>de</strong>l Norte.<br />

Se cultivan en Europa como<br />

plantas <strong>de</strong> adorno.<br />

P. azurea: batata; taruya;<br />

P. neriifolia: mato;<br />

P. sp.: aguapé; camalote; camelote;<br />

gamalote.<br />

POPPIGIA, Hk. Sinón.: Poeppigia,<br />

Presl.<br />

PORLIERIA, R. y P. Zigofiláceas;<br />

arbustos, más rara vez árboles.<br />

3 esps. <strong>de</strong> Méx. y los An<strong>de</strong>s.<br />

P. angustifolia: guayacán;<br />

P. higrometrica: guayacán; palo<br />

santo; turucasa.<br />

POROPHYLLUM, Vaill. Compuestas;<br />

hierbas. 25 esps. <strong>de</strong> Am-<br />

Merid. y Méx.<br />

P. coloratum: papaloquelitc;<br />

P. ru<strong>de</strong>rale: anamú.<br />

PORTULACACEAS. Familia <strong>de</strong><br />

hierbas o plantas sufruticosas con<br />

hojas carnosas. 114 esps., la mayoría<br />

americanas. Los géneros principales<br />

son: Portulaca; Lewisia; Montia;<br />

Calandrina y Claytonia.<br />

PORTULACA olerácea: saca tuna;<br />

P. pilosa: diez <strong>de</strong> la mañana; flor<br />

<strong>de</strong> las once.<br />

POSADAEA, Cogn. Cucurbitáceas<br />

<strong>de</strong> fruto bastante gran<strong>de</strong>. 1 esp. <strong>de</strong><br />

Colomb. (En honor <strong>de</strong> Posada Arang°)-<br />

P. spherocarpa: brujito; tarralí.<br />

POTAMOGETÓN lucens: lino;<br />

P. sp.: chincalote; yerba <strong>de</strong> pollo.<br />

POTHOMORPHE umbellata: Rf.:<br />

Piper u.<br />

POTHOS flexuosus: mamure;<br />

P. sp.: turiara.<br />

POULICOUREA speciosa: clavel<br />

<strong>de</strong> muerto.<br />

POURRETIA. Bromeliáceas; leñosas.<br />

De Amér. cálida. Sinón.: Cavanillesia,<br />

R. y P.<br />

P. platonifolia: mocondo; mocundo;<br />

P. pyramidata: achupalla.<br />

POUTERIA. Sapotáceas; árboles<br />

o arbustos. 30 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

P. suavis: aguaí; aguay;<br />

P. touvarensis: níspero.<br />

PREODAPHNE: haya.<br />

PRIORIA, Leguminosas; árboles<br />

altos. 1 esp. <strong>de</strong> Panamá y Jamaica.<br />

P. copaifera: camíbar; cativo.<br />

PRIVA. Verbenáceas; herbáceas<br />

cubiertas <strong>de</strong> pelos ásperos. Son <strong>de</strong><br />

Amtropical y subtropical.<br />

P. echinata: amor seco; amores<br />

secos; churrite; priva.<br />

PROBOSCIDEA. Schmi<strong>de</strong>l. Martiniáceas.<br />

6 esp. <strong>de</strong>l litoral americano,<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> Arizona al Perú y<br />

La Plata.<br />

P. altheaefolia: yuca <strong>de</strong> caballo;<br />

P. lútea: cuernos <strong>de</strong>l diablo.<br />

PROEKIA, L. Bixáceas (flacurtiáceas);<br />

arbustos o arbolillos. 4 esps.<br />

<strong>de</strong> Amtropical.


236 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />

P. crucis: guásima <strong>de</strong> costa; guasimilla;<br />

P. mori<strong>flora</strong>: huesito;<br />

P. sp.: saguá.<br />

PROSOPIS a<strong>de</strong>smioi<strong>de</strong>s: tintitaco;<br />

P. algarrobilla: cal<strong>de</strong>n;<br />

P. campestris: algarrobillo; alpataco;<br />

P. cumanensis: yaque;<br />

P. chilensis: algarrobo;<br />

P. dulcís; juli<strong>flora</strong>: amezquite;<br />

mezquite;<br />

P. dulcis: carita;<br />

P. ferox: churqui;<br />

P. juli<strong>flora</strong>: algarrobo; bayahonda;<br />

cambrón; guarango; taco; tamarugo;<br />

P. kuntzei: itín;<br />

P. ñandubai: ñandubay;<br />

P. ruscifolia: vinal;<br />

P. striata: mancapotrillo;<br />

P. sp.: Jacaranda.<br />

PROTIUM, Burm. Burseráceas.<br />

47 esps., <strong>de</strong> las que 6 son <strong>de</strong>l Antiguo<br />

Mundo, y las <strong>de</strong>más <strong>de</strong> los<br />

bosques tropicales <strong>de</strong> Amér.<br />

P. caragna: Rf.: Elaphrium; Icica;<br />

P. heptaphyllum: caraña; caraño;<br />

copal; tacamaca; tacamacha; tacamajaca;<br />

P. insigne: cabimbo;<br />

P. laxifolium: guacamayo;<br />

P. sp.: guacharaca<br />

PROUTIA, Lagasca. Compuestas;<br />

arbustos. 2 esps. <strong>de</strong> Argent., Chile<br />

y Perú.<br />

P. pungens: guañil.<br />

PRUNUS armeniaca: chabacano;<br />

P. capollin: Rf.: Cerasus o;<br />

P. occi<strong>de</strong>ntalis: Rf.: Cerasus o.;<br />

P. salicifolia: Rf.: Cerasus s.;<br />

P. sphoerocarpa: cuajanisillo.<br />

PSEUDOLMEDIA spuria: macagua;<br />

negra lora;<br />

P. egersii: guión.<br />

PSEUDOPHOENIX vinifera: Rf.:<br />

Euterpe v.<br />

PSIDIUM. friedrichsthalianum:<br />

cas;<br />

P. guayabita: guayabillo;<br />

P. savanarum: güízaro;<br />

P. pomiferum: arazá; guayabo;<br />

jalocote.<br />

PSILOPAGON albilorum: escorzonera.<br />

PSORALEA glandulosa: culén;<br />

cullén; hualhua;<br />

P. mutisii: culén; rúchica;<br />

P. sp.: amansapeón.<br />

PSYCHOTRIA braciata: cachimbo;<br />

P. browneii: palo moro;<br />

P. péndula: hicaquillo;<br />

P. undata: bálsamo;<br />

P. sp.: taburete; tapacamino.<br />

PSYCROPILA andícola: mallico.<br />

PTEROCARPUS, Heimerl. Sección<br />

<strong>de</strong>l gen. Boerhaavea, L.<br />

P. draco; officinalis; tuberosus:<br />

dragonero; mucanana; palo pollo;<br />

P. ebenus: ébano;<br />

P. hecastophyllum: maray-maray;<br />

P. rohrii: palo rosa;<br />

P. ternata: brasilete.<br />

PTEROGINE nitens: biraró; tipa.<br />

PUCCINIA graminis: chagüiscle;<br />

chahuistlc; roya.<br />

PURUMA, Schenk., o Pourouma,<br />

Aubl, o Pouroumea, Rchb. Moráceas;<br />

árboles. 20 esps. <strong>de</strong> Amér.<br />

<strong>de</strong>l Sur tropical.<br />

P. sápida: sirpe; uvo.<br />

PUJA, Molina. Bromeliáceas. Pocas<br />

esps. <strong>de</strong>l Perú y Chile.<br />

P. Bonplandina: achupalla;<br />

P. coarctata: Rf.: Tillandsia rubra;<br />

P. chilensis: puya;<br />

P. longystila: achupalla;<br />

P. Weberbaueri: tica.<br />

QUAMOCLIT vulgaris: balsamina;<br />

cambutera; cambustera; cun<strong>de</strong>amor;<br />

cundiamor.<br />

QUARARIBEA, Aubl. Sinón.:<br />

Myrodia, Sw.<br />

QUASIA amara: Rf.: Simaruba a.<br />

Q. cedrón: cedrón; crúcete.<br />

QUEBRACHIA, Gris. Anacardiáceas.<br />

5 esps. <strong>de</strong> Argent., Brasil y<br />

Este <strong>de</strong> los An<strong>de</strong>s.


BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y PLORA 237<br />

Q. sp.: cicahuite; quebracho.<br />

QUERCUS acutifolia: aguatle.<br />

QUILLAJA, Mol. Rosáceas; árboles.<br />

3 esps. <strong>de</strong>l Brasil, Perú y<br />

Chile. Rf.: Sapindus.<br />

QUINCHAMALIUM. Santaláceas.<br />

20 esps. <strong>de</strong> Chile.<br />

Q. chilensis: chinchamali; chinchinami;<br />

quinchamala; quinchamalí.<br />

QUINQUINA, Cond. Sinón.: Cinchonia,<br />

L.<br />

RAJANIA. Dioscóreas; arbustos.<br />

De las Antillas.<br />

R. cordata: guaraguao;<br />

R. cordata; mucronata: alambrillo;<br />

guáyaro; gulumbo; ñame.<br />

RAMIREZZIA cubensis: Rf.: Poeppigia<br />

excelsa.<br />

RANDIA aculeata: alfiler; cabrón;<br />

cotorra; «cambrón; espinillo; espino;<br />

jamagüey; tintillo; yamagüey;<br />

R. armata: cruceta; crucillo;<br />

R. calophylla: arrayán; rasca-barriga;<br />

R. jalapensis: horquetilla;<br />

R. lasiantha: rosetillo;<br />

R. latifolia: agalla; pitajoní;<br />

R. nigescens: cabra.<br />

RANUNCULUS muricatus: centella;<br />

R. vaginalis: arracachuela.<br />

RAPANEA ferruginea: ratón;<br />

R. guayanensis: chagualito; mameyuelo;<br />

R. Lorentziana: capororoca; pororoca;<br />

R. sp.: canelón; lanza blanca.<br />

RAPHIA taedigera: yolillo.<br />

RATONIA apétala: macurije.<br />

RAVENALA madagacariensis: palo<br />

viajero.<br />

RAVENIA. Rutáceas <strong>de</strong> Amtropical.<br />

R. urbani: tortugo prieto.<br />

RAUWOLFIA, R. y P. Sinón.:<br />

Citharexylon, Mili. Apocináceas; árboles<br />

y arbustos <strong>de</strong> AmMerid.<br />

RENEALMIA. Bromeliáceas (zingiberáceas)<br />

; herbáceas, generalmen-<br />

te epífitas. De Amtropical y extratropical.<br />

R. amoena: cojatillo;<br />

R. sylvestris: conopio.<br />

RESTENIA. Rf.: Conorhinus.<br />

RETAMILIA ephedra: camán.<br />

REYNOSIA revoluta: almendrillo;<br />

R. wrightii: cocuyo.<br />

RHAMNIDIUM reticulatum; revolutum:<br />

almendrillo.<br />

RHAMNUS elegans: corono;<br />

Rh. elipticus: arbolito; mabí;<br />

Rh. humboldtianus: capulí; capulín;<br />

Rh. senticosus: molono.<br />

RHEEDIA. Gutíferas; árboles resinosos.<br />

Rh. cristata; ruscifolia: cabima;<br />

manajú;<br />

Rh. (Calophyllum) cupi: cupí;<br />

Rh. madroño: madroño;<br />

Rh. portoricensis: sebucán.<br />

RHEXIA. Poligonáceas; herbáceas.<br />

Del Norte <strong>de</strong> Amér. Nombre vulgar:<br />

camasey.<br />

RHYNCHOSIA caribaea: pepusa;<br />

Rh. minima; reticulata: frijolillo.<br />

RHINOCARPUS excelsa: caracoli;<br />

mijaguo; mijao.<br />

RHIPSALIS. Cactáceas. 57 esps.<br />

<strong>de</strong> Amtropical.<br />

Rh. cassytha: disciplinilla;<br />

Rh. sarmentacea: grosella.<br />

RHIZOBOLUS, Schreb. Sinón.:<br />

Caryocar, L. Plantas ternstremiáceas;<br />

arbóreas. De Amtropical.<br />

RHUS cavanillesii: lengua <strong>de</strong> vaca;<br />

Rh. coriaria: zumaque;<br />

Rh. juglandifolía: alubillo; caspi;<br />

caspicaracho; caspincaracho; hinchador;<br />

manzanillo;<br />

Rh. metopium: guao;<br />

Rh. radicans: sumaque; zumaque.<br />

RHYTIGLOSSA caracasana: curía.<br />

RIBES magcllanicus: parrilla;<br />

R. glandulossum: uvilla.<br />

RICHARDIA scabra: tabaquillo.<br />

RICHARDSONIA. Rubiáceas; arbustos.<br />

De Amtropical.


238 AUGUSTO MALARET BICC. XIV, 1959<br />

R. scabra: palo pollo.<br />

RICINUS communis: higuerillo;<br />

tártago.<br />

RIVINA. Fitolacáceas; herbáceas o<br />

sufruticosas. De Amtropical.<br />

R. humilis: caimoní; carmín; ojo<br />

<strong>de</strong> ratón;<br />

R. loevis: sangre <strong>de</strong> toro;<br />

R. octandra: guaniqu!; sotacaballo;<br />

R. purpurescens: arrebol; carpintero.<br />

ROBINIA, L. Leguminosas; árboles<br />

y arbustos. 6 esps. <strong>de</strong> Méx.<br />

R. maculata: cocohite; matarratón;<br />

R. nicou: azucarito; barbasco; borracho.<br />

ROCELLA tinctoria: orchilla.<br />

RODOSTACHYS bicolor: achupalla;<br />

chupalla.<br />

ROLLINIA. Anonáceas; árboles<br />

o arbustos. Del Brasil.<br />

R. edulis: tucuragua;<br />

R. emarginata: araticú;<br />

R. Jimenezii: anonillo;<br />

R. longifolia: anón; anona;<br />

R. mucosa: anón; candongo;<br />

R. multi<strong>flora</strong>: anón; anoncillo; corazón<br />

cimarrón;<br />

R. salicifolia: envira;<br />

R. spicatus: arachichú.<br />

RONDAMON guianensis: curare;<br />

maracure.<br />

RONDELETIA. Rubiáceas; arbustos.<br />

De Amtropica!.<br />

R. angustata: cocuyo;<br />

R. febrífuga: cordobán;<br />

R. odorata: careicillo;<br />

R. stellata: caobilla; hatillo;<br />

R. tinifolia: a<strong>de</strong>dica; vigueta;<br />

R. sp.: caobilla <strong>de</strong> sabana; encospe.<br />

ROPHALA. Proteáceas. De Amtropical.<br />

R. complicata: chaparro;<br />

R. montana: aguatapana;<br />

R. obovata: azufre.<br />

ROSEA. Amarantáceas; herbáceas.<br />

De Amtropical.<br />

R. sinensis: amor al uso; malvarrosa.<br />

ROUBIEVA. Quenopodiáceas; herbáceas.<br />

De AmMerid.<br />

R. multifida: Rf.: Chenopodium<br />

multifidium.<br />

ROUPALA sp.: danto; ratón; yagüero.<br />

ROUREA glabra: juan caliente;<br />

matanegro.<br />

ROYSTONEA, Cook. Sinón.: Acrista,<br />

Cook.<br />

R. borinqueña: asahí; barrigona;<br />

chaguarama; mapora; palma real;<br />

palma <strong>de</strong> yagua; palmiche; yaguarrama.<br />

R. sp.: caruta.<br />

RUBIA ramosissima: bruja.<br />

RUDAMACHIA incisa: Rf.: Artocarpus.<br />

RUDGEA. Rubiáceas; arbóreas o<br />

su fru ticosas.<br />

R. retifolia: amanga.<br />

RUDOLPHIA. Leguminosas; fruticosas;<br />

trepadoras. De Antillas y<br />

Méx.<br />

RUELLIA esculenta: Rf.: Trichanthera<br />

esc.<br />

R. germini<strong>flora</strong>: fulminante;<br />

R. tuberosa: guaucí; jaquita; saltaperico;<br />

yuquilla <strong>de</strong> ratón;<br />

R. sp.: calentura.<br />

RUMEX acutus; crispus: vinagrera;<br />

R. patientia: huacha; lengua <strong>de</strong><br />

vaca; paciencia;<br />

R. sanguineus: mulata;<br />

R. cuneifolius: llague; llaque;<br />

R. sp.: bijuacá.<br />

RUPRETCHIA costata: pipilacha;<br />

R. excelsa: lanza.<br />

RUSCHTEINERA Luciani: doncella.<br />

RUSSEL1A. Escrofulariáceas; arbustos.<br />

De Méx. y Antillas.<br />

R. júncea: lluvia coral; lluvia <strong>de</strong><br />

corales.<br />

RYTIDOPHYLLUM. Gesneráceas;<br />

arbustos o sufruticosas. De Amtropical.


BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 239<br />

R. crenolatum: boca <strong>de</strong> león;<br />

R. stipulare: quibey; revienta caballo;<br />

tíbey.<br />

SABADILLA. Liliáceas. 5 esps.<br />

<strong>de</strong> Venez., AmCentral y Florida.<br />

S. sp.: cebadilla.<br />

SABAL. Palmáceas; <strong>de</strong> las mas<br />

pequeñas que se conocen. De Amér.<br />

boreal, entre los paralelos 29<br />

y 41.<br />

S. mauritiaeformis: carata;<br />

S. umbraculifera: chagareta; japa;<br />

palma cana; palmera <strong>de</strong> abanico.<br />

SABINEA. Leguminosas; fruticosas.<br />

De las Antillas.<br />

S. florida: retamo;<br />

S. punicea: caracolillo.<br />

SACELLIUM lanceolatum: guayabil.<br />

SACCHARUM polystachium: barba<br />

<strong>de</strong> indio; caguala;<br />

S. ravanea: rabo <strong>de</strong> zorra;<br />

S. vulnerarium: sorra;<br />

S. sp.: torolico.<br />

SAGITTARIA chilensis: lengua<br />

<strong>de</strong> vaca;<br />

S. montevi<strong>de</strong>nsis: achira.<br />

SALICORNIA costicosa: jume.<br />

SALIX bonplandiana: ahuejote.<br />

SALPICHROA rhomboi<strong>de</strong>a: huevo<br />

<strong>de</strong> gallo.<br />

SALVIA. Plantas labiadas.<br />

S. bi<strong>flora</strong>: ñucchchu;<br />

S. brevicale: chirrite;<br />

S. coccínea: ban<strong>de</strong>rilla; moradilla;<br />

S. columbaria: chía; chian;<br />

S. costaricensis: corazón;<br />

S. integrifolia: soconcha;<br />

S. occi<strong>de</strong>ntalis: gallinazo;<br />

S. petiolaris: magapaqui;<br />

S. polystachya: hisopo; jalacate;<br />

romerillo;<br />

S. sessi<strong>flora</strong>: aretillo; carbonero;<br />

jíbaro;<br />

S. verbenacea: golondrina;<br />

S. sp.: maco.<br />

SAMANEA saman: Rf.: Calliandra<br />

s.<br />

S. samanigua: samanigua.<br />

SAMYDA. Samidáceas; arbustos.<br />

5 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

S. arbórea: Rf.: Cassearia stipularis;<br />

S. spinosa: cambrón;<br />

S. sp.: jía.<br />

SAMIENTA repens: votri.<br />

SANICEUM molle: yerba <strong>de</strong><br />

Para.<br />

SANSEVIERA guianensis: mapaná;<br />

S. sp.: lengua <strong>de</strong> vaca.<br />

SAPINDUS saponaria: amol; amolé;<br />

boliche; bolito; chambimbe; duruche;<br />

güiril; checo; chípero; chochobolos;<br />

choloque; chumbimbo; ibaró;<br />

jabón; jaboncillo; pacón; paraparo;<br />

S. sp.: casita; chípero; tarsana.<br />

SAPIUM aucuparium; stenophyllum:<br />

curapé; curupí; palo <strong>de</strong> leche;<br />

lechecillo; lecherón; ñipe; piñiquc;<br />

S. laurocerasus: atabaiba; lechecillo;<br />

tabaiba;<br />

S. macrocarpum: chilamate;<br />

S. sebiferum: arraigan; palo <strong>de</strong><br />

cera;<br />

S. sp.: tambán; yos.<br />

SAPOTA achras; mammosa: chU<br />

co; chicozapote; níspero; zapote; zapotillo;<br />

S. elongata: ctnistel; totuma.<br />

SARACHA edulis; peruviana: uchuba;<br />

uchuva; uchuvo.<br />

SARCOMPHALUS acutifolius: azufaifo;<br />

S. laurinus; retusus: yaya; yayajabico;<br />

S. reticulatus: cacao rojo; palo <strong>de</strong><br />

hierro; sopaipo;<br />

S. sp.: espejuelo.<br />

SAROTHECA salviae<strong>flora</strong>: Rf.:<br />

Jacobinia.<br />

SASSAFRAS officinarum: navanche.<br />

SASSAFRID1UM veragüense: quizarrá.<br />

SAURAUJA costaricensis: mocó;<br />

S. peduncularis: ursina; dulumoco;<br />

lulomoco; moquillo.


240 AUGUSTO MALARKT BICC, XIV, 1959<br />

SAXEGOTIA conspicua: maniu;<br />

mañiu.<br />

SAXÍFRAGA: huamanripa.<br />

SCABIOSA atropurpúrea: ambarina;<br />

bambalí; poma;<br />

S. marítima: viuda.<br />

SCAEVOLA plumieri: Rf.: Lobelia<br />

p.<br />

SCANDIX chilensis: alfilerillo; peine<br />

<strong>de</strong> Venus. Rf.: Herodium moschatum.<br />

SCHEELEA regia: corozo; curúa;<br />

mararay;<br />

Sch. brachyclada: chapaya.<br />

SCHINOPSIS Lorentzii: quebracho;<br />

S. peruviana: cocoloba.<br />

SCHINUS. Terebintáceas; arbolillos.<br />

2 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

S. molle: aguaribay; aguaraibá;<br />

gualeguay; guaribay; molle; moya;<br />

pimiento; pirú; turbinto;<br />

S. sp.: amera; copalquahuitl.<br />

SCHIZOCARPUM: quilamol.<br />

SCHLEGELIA: higüerito.<br />

SCHMIDELIA edulis: chalchal;<br />

S. commina: yanilla;<br />

S. viticifolia: caja; quiebrahacha.<br />

SCHRANKIA distachya: cuernecillo.<br />

SCHULTEZIA heterophylla: genciana;<br />

S. stenophylla: tabaco.<br />

SCIADOCALYX digitali<strong>flora</strong>: arito.<br />

SCIADODENDRON excelsum:<br />

chile; jobo <strong>de</strong> lagarto; lagarto.<br />

SCIRPUS: cachina; popote.<br />

SCLERIA floribunda: curibano.<br />

SCLEROCARPUS: colacate.<br />

SCOPARIA, L. Rf.: Capraria, L.<br />

S. dulcis: escobilla; orozús.<br />

SCUTIA buxifolia: coronillo;<br />

S. férrea: Rf.: Condalia f.<br />

SEBASTIANA. Euforbiáceas; fruticosas.<br />

De Chile.<br />

S. albicans; pallens: yaití;<br />

S. lucida: aceitillo.<br />

SÉCALE magu: magú.<br />

SECURIDACA virgata, Sw.: mará<br />

velí; flor <strong>de</strong> la cruz.<br />

SECHIUM, P. Br. Cucurbitáceas.<br />

De Amtropical.<br />

S. edule: achojcha; cayote; cidrayota;<br />

chayota; chayóte; chote; chuchu;<br />

gayota; güisayote; güisquil;<br />

huisquil; tayón; tayote.<br />

SEGUIEIRA, Loefl. Fitolacáceas;<br />

árboles o arbustos <strong>de</strong> Amtropical.<br />

Nombre vulgar: icipó.<br />

SELENICERUS pteranthus: Rf.:<br />

Cereus p.<br />

SENEBIERIA pinnatifida: quimpe.<br />

SENECIO cryophyton: chachacoma;<br />

sachacuma;<br />

S. <strong>de</strong>nticulatus: palpallén;<br />

S. formosus: árnica;<br />

S. hualtata: gualtata; sanguinaria;<br />

S. verstedianus: papelillo;<br />

S. praecox: mulato;<br />

S. rhizomatus: llancahuasa;<br />

S. vaccinoi<strong>de</strong>s: cubilan;<br />

S. sp.: huamanripa; pimientilla.<br />

SERACCARPUM anacardium:<br />

Rf.: Anacardium officinarum.<br />

SERICOGRAPHIS mohintli: Rf.:<br />

Jacobinia m.<br />

SERJANIA. Sapindáceas; arbustos<br />

trepadores. Más <strong>de</strong> 100 esps. <strong>de</strong><br />

Amtropical.<br />

S. ossana: colorado;<br />

S. sp.: jaboncillo.<br />

SESBANIA. Leguminosas. De los<br />

países cálidos <strong>de</strong>l Norte <strong>de</strong> Amér.<br />

y Antillas.<br />

S. sp.: cantagallo; sesbania.<br />

SESUVIUM microphyllum; portulacastrum:<br />

vidrio.<br />

SICANA odorifera: cajúa; curaba;<br />

curuguá; curuguay; chila; melocotón;<br />

pepino angolo.<br />

SICKINGIA. Rubiáceas; árboles;<br />

rara vez arbustos. 14 esps. <strong>de</strong> Amér.<br />

<strong>de</strong>l Sur cálida.<br />

S. erythroxylon: aguatire;<br />

S. tinctoria: Rf.: Condaminea t.<br />

SICYIOS edule: lacayote.<br />

SIDA acuta: chichibé;


BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 241<br />

S. dcnsi<strong>flora</strong>: peteberí;<br />

S. rhombifolia: afata; escoba; escobilla;<br />

cáñamo; pichana; pichanga;<br />

malva.<br />

SIDERODENDRON. Rubiáceas;<br />

árboles con el leño muy duro. De<br />

Amtropical y Antillas.<br />

SIDEROXYLON auzuba: ausuba;<br />

ausubo; nisperillo; zapotillo;<br />

S. foetidissimum: caya amarilla;<br />

tempisque;<br />

S. masticho<strong>de</strong>ndron: caguán!; caya<br />

colorada; jocuma;<br />

S. mexicana: zapote;<br />

S. nigra: ausubo;<br />

S. pallidum; masticho<strong>de</strong>ndron: tortugo;<br />

S. pacurero: pacurero;<br />

S. portoricensis: tabloncillo;<br />

S. sp.: ébano; hácano.<br />

SILENE armería: gatico.<br />

SIMARUBA. Simarubáceas; arbóreas.<br />

De Amtropical.<br />

S. amara; tulae: aceitillo; crúcete;<br />

hombre gran<strong>de</strong>;<br />

S. excelsa; glauca: palo blanco;<br />

S. amara: aceitillo; cuasia; simarruba;<br />

simaruba.<br />

SINGENESIA monesia: altamisa;<br />

S. sp.: marcu.<br />

SIPHOCAMPYLLUS ferrugineus:<br />

tirapedo.<br />

SIPHONIA. Rf.: Symphonia; Hevea.<br />

S. elástica: hule; hulero. Rf.: Hevea.<br />

SISONIA aculeata: yaguapindá.<br />

SISYRINCHIUM bogotense: fitofito.<br />

S. graminifolium: maicillo;<br />

S. micranthum; bogotense: espadilla;<br />

S. ñuño: ñuño; ñuñu;<br />

S. palmifolium: palmilla; palmitoria;<br />

S. speciosum: lagüe.<br />

SLOANEA. Tiene 45 esps. <strong>de</strong><br />

Amtropical.<br />

S. berteriana: cacaíllo; cacao roseta;<br />

matulo;<br />

16<br />

S. curatifolia: achiotillo; pito;<br />

S. quadrivalvia: terciopelo;<br />

S. sp.: cresta <strong>de</strong> gallo.<br />

SMILAX campestris: zarzaparrilla;<br />

S. cordifolia: palo <strong>de</strong> vida;<br />

S. floribunda: palo chico;<br />

S. mexicana: chiquigüite;<br />

S. rotundifolia: cocolmeca;<br />

S. sp.: donguey; dunguey; raíz <strong>de</strong><br />

la China. Rf.: Dioscorea.<br />

SOBRAL1A mandonü: monteazucena.<br />

SOCRATEA fusca: araque.<br />

SOLANDRA. Solanáceas; arbustos.<br />

De las Antillas y Amtropical.<br />

S. grandi<strong>flora</strong>: papaturra;<br />

S. nítida; grandi<strong>flora</strong>; longi<strong>flora</strong>:<br />

chamico;<br />

S. scan<strong>de</strong>ns: gusaticha.<br />

SOLANUM. Solanáceas. Más <strong>de</strong><br />

600 esps. De las Antillas y Amtropical.<br />

S. americanum; nigrum: mora;<br />

S. antillarum: ajicillo;<br />

S. asperum: arañagato; chucho;<br />

tabacón áspero;<br />

S. biforme; nigrum: guapurucito;<br />

S. candicaas: amasaca;<br />

S. caripensis: dulunsoga;<br />

S. comersonii: bataulla;<br />

S. crispum: chavalongo; natri;<br />

S. doncell: huistomate;<br />

S. dulcamara: suspiro;<br />

S. esculentum; globiferum; quitoense:<br />

lulo;<br />

S. caegnifolium: granadillo;<br />

S. foetidum: hedionda;<br />

S. galeatum: tetilla;<br />

S. glaucum: duraznillo;<br />

S. havanense: tomatillo;<br />

S. laevigatum; micranthum: tabacón;<br />

S. laurifolium; paniculatum: pen<strong>de</strong>jera;<br />

S. leprosum; eleagnifolium: meloncillo;<br />

S. lycopersicum: tomate;<br />

S. maglia: maglia;<br />

S. mamosum: güirito; marimbita;<br />

pichichío; pindanga;


242 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />

S. meri<strong>de</strong>nse: coquino;<br />

S. muricatum: cachuma; cachún;<br />

S. nigrum: arachichu; yerba mora;<br />

S. oleagnifolium: meloncillo; quilloquillo;<br />

S. pocote: pocote;<br />

S. pulverulentum: ñuñuma; ñuñunya;<br />

S. quitoense: naranjillo;<br />

S. saponaceum: codocodo;<br />

S. scabrum: ajicón; jamaica;<br />

S. sisymbriifolium: putui;<br />

S. tuberosum: papa; patata; turma;<br />

S. toxicarium: friegaplatos; lavaplatos;<br />

S. verbascifolium: tabaco; tabacón<br />

afelpado;<br />

S. sp.: achacani; a<strong>de</strong>la; gualuza;<br />

hualusa; lágrimas <strong>de</strong> María; pachacomo;<br />

papa purgante; papa silvestre;<br />

pilcahue; pituca; tayá; yúa.<br />

SOLIDAGO mexicana: naguapate;<br />

S. montana: lechuguilla; palancapací<br />

e;<br />

S. verga áurea: pluma <strong>de</strong> oro;<br />

S. stricta: plumerillo.<br />

SONCHUS oleraceus: cerraja; ñilgue;<br />

soncho.<br />

SOPHORA tetraptera: pelú;<br />

S. tomentosa: tambalisa;<br />

S. sp.: mayu.<br />

SORGUM halapense: cañuela;<br />

S. vulgare: curagüilla; maicillo;<br />

maiz <strong>de</strong> Guinea; triguillo.<br />

SOROCEA. Artocárpeas. 2 esps.<br />

<strong>de</strong>l Brasil.<br />

S. ilicifolia: ñandipá.<br />

SPANANTHE paniculata: arracachuela.<br />

SPATODEA campanulata: caobo.<br />

SPELETIA. Compuestas; hierbas<br />

o matas leñosas. De los An<strong>de</strong>s <strong>de</strong><br />

Amér. <strong>de</strong>l Sur.<br />

S. grandi<strong>flora</strong>: frailejón.<br />

SPHACELE, Bth. Sinón.: Alguelagum,<br />

Ad.<br />

S. campanulata: romerillo.<br />

SPHRORUNTUS nana: bruja.<br />

SPIGELIA. Espigeliáceas; herbáceas,<br />

rara vez frutescentes. Unas 40<br />

esps.<br />

S. anthelmentica: arachichu; espigelia;<br />

lombricera;<br />

S. anthelmia: quiteria;<br />

S. splen<strong>de</strong>ns: colmillo <strong>de</strong> puerco.<br />

SPILANTHES, Jacq. Sinón.: Ceratocephalus,<br />

Burn. Plantas compuestas;<br />

herbáceas <strong>de</strong> AmMerid.<br />

S. americana: botoncillo; yuyoquemado;<br />

S. olerácea: cabrito;<br />

S. loevia: Rf.: Bourreria I.;<br />

S. mutissii: chisacá;<br />

S. urens: <strong>de</strong>sflema<strong>de</strong>ra;<br />

S. sp.: chinapaya; guaca; guaco.<br />

SPONDIAS dulcís: jobillo; jobo;<br />

mombín;<br />

S. lútea: jobo; marapa;<br />

S. lútea; purpurea; mirobalanus:<br />

caja; jobo; jocote; mombín; pitarrillo;<br />

S. sp.: ciruelo; ismoyo; jorco; sismoyo.<br />

SPOROBULUS indicus: espartillo;<br />

pitilla; zacate.<br />

STACHYTARPHETA polyura: rabo<br />

<strong>de</strong> zorra.<br />

STAHLÍA, Bello (En honor <strong>de</strong>l<br />

botánico portorriqueño Dr. Agustín<br />

Stahl). 1 esp. <strong>de</strong> PRico.<br />

S. marítima: caobilla; cóbana; palisandro.<br />

STANHOPEA costaricensis: torito;<br />

S. tigrina: cucarrón.<br />

STAPELIA cordifolia: pancolote;<br />

S. variegata: africana; estrella.<br />

STATICE: guacurú; guaicurú.<br />

STELLARIA madia: quilloi; bocado<br />

<strong>de</strong> gallina.<br />

STENOLOBIUM, Bth. Leguminosas;<br />

arbustos trepadores. Sinón.: Calopagonium,<br />

Desv. 4 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

S. coeruleum: jicama; jiquima;<br />

S. stans: chirlosbirlos; guaran.<br />

Rf.: Tecoma s.<br />

STENOSTOMUM. Rubiáceas; árboles.<br />

De las Antillas.


BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 243<br />

S. acutatum: boje; quina;<br />

S. lucidum: llorón; Rf.: Guettarda<br />

lucida;<br />

S. resinosum: Rf.: Laugeria r.,<br />

Vahl.;<br />

S. rotundatum: caobilla.<br />

STENOTOPHORUM secundatum:<br />

cañamazo; cáñamo.<br />

STEPHANOTIS floribunda: estefanota.<br />

STERCULIA apétala: camajonduro;<br />

camajorú;<br />

S. carthaginensis: anacahuita; camaruca;<br />

camaruco; camoruco; cumaruco;<br />

panamá; sunsún;<br />

S. cubensis: guana;<br />

S. rex: lluvia.<br />

STERNBERGIA lútea: brujita.<br />

STILLINGIA. Euforbiáceas; arbustos<br />

o arbustillos. De AmMerid.<br />

S. fruticosa: lechera;<br />

S. sebifera: palo sebo;<br />

S. sebiferum: Rf.: Sapium s.<br />

STIPA frígida: yerba <strong>de</strong> las pampas;<br />

S. icho: icho; ocsa; paja <strong>de</strong>l Potosí;<br />

pajón; vizcachera; paja brava;<br />

S. manicata: flechilla;<br />

S. papposa: aibé.<br />

S. officinalis: ocozol.<br />

STRELITZIA reginae: Rf.: Heliconia.<br />

STRYCHNOS triptinerva: cabalonga;<br />

S. grayi: mancamontero;<br />

S. sp.: curare; huevo <strong>de</strong> fraile;<br />

maracure; mavacure.<br />

STYRAX. Estiracáceas; árboles o<br />

arbolillos. Unas 60 esps., la mayor<br />

parte <strong>de</strong> Amtropical.<br />

SUAEDA herbácea: jume;<br />

S. divaricata: vidriera.<br />

SWARTZIA. Leguminosas; arbolillos<br />

y arbustos. 20 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

S. tomentosa: panacoco.<br />

SWIETENIA. Cedreláceas (meliáceas);<br />

árboles generalmente gran<strong>de</strong>s.<br />

3 esps. muy semejantes. De<br />

las Antillas, Perú y Méx.<br />

S. elegans: lapachillo.<br />

S. mahagoni: acajú; aguano; caoba;<br />

caobana; caobilla; cóbana; cóbano;<br />

cojoba; cojóbana; cojobilla;<br />

mará;<br />

S. sp.: caracoli.<br />

SYMPHONIA o Syphonia. Euforbiáceas;<br />

arbóreas con jugos resinosos<br />

que fácilmente se convierten en<br />

una masa sólida y elástica. De Amtropical.<br />

Rf.: Hevea.<br />

S. elástica: hule; hulero;<br />

S. globulifera: cerillo;<br />

S. sp.: siringa.<br />

SYMPLOCOS. Estiracáceas; árboles.<br />

De Amtropical y boreal (y montañas<br />

<strong>de</strong>l Japón e India).<br />

S. alstonia: te;<br />

S. cubensis: azulejo;<br />

S. lanata: níspero cimarrón;<br />

S. latifolia: aceituna cimarrona;<br />

S. martinicensis: aceituna; aceituno;<br />

S. micrantha; polyantha: palo cabra;<br />

S. sp.: talchocote.<br />

SYNANTHERA xanthium calarticum:<br />

cashamarucha.<br />

SYNEDRELLA. Compuestas; hierbas.<br />

1 esp. <strong>de</strong> las Antillas.<br />

S. nodi<strong>flora</strong>; vialis: chiquisá; espinillo;<br />

serbatana; Rf.: Calyptocarpus<br />

vialis.<br />

TABERNAEMONTANA asminoi<strong>de</strong>s:<br />

lirio;<br />

T. psychotriaefolia: berraco; verraco;<br />

T. sp.: amarillo; azaharillo; azajarillo;<br />

chilindrón; huevo <strong>de</strong> gallo;<br />

pegoge; pegojo.<br />

TABEUIA coralibe: alumbre; coralibe;<br />

T. Dugandi: cañaguate; cañahuate;<br />

T. nodosa: caspi; palo cruz;<br />

T. palmeri: amapa prieta;<br />

T. rufescens: ma<strong>de</strong>ra negra.<br />

TACHIA guianensis: jacumaru.


244 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />

TACSONIA, Juss. Pasifloráceas;<br />

arbustos trepadores. Sinón.: Passi<strong>flora</strong>.<br />

Sus esps. son <strong>de</strong> Amtropical.<br />

T. antioquensis; rosea; mollisima:<br />

curuba; curubo; tumbo;<br />

T. speciosa: purupuru.<br />

TAGETES. Compuestas; hierbas<br />

o arbustos <strong>de</strong> olor fuerte y <strong>de</strong>sagradable.<br />

De AmMerid.<br />

T. erecta; patula: africana; amapola;<br />

ayarrosa; campanuchil; cempasúchil;<br />

cempoal; clavel <strong>de</strong>l aire;<br />

clavel <strong>de</strong> muerto; clavelón; clemole;<br />

copetuda; chambergo; damasquina;<br />

flor <strong>de</strong> muerto; quinchihue;<br />

T. congesta; pussilla: anisillo;<br />

T. glandulifera: guinchigüe; mata-gusano;<br />

quinchihue;<br />

T. lucida: pericón;<br />

T. microglosa: rudillo;<br />

T. minutus: chinchilla; huacatay;<br />

huatacay;<br />

T. terni<strong>flora</strong>: chilchil.<br />

TALAUMA. Magnoliáceas; género<br />

formado a expensas <strong>de</strong> las magnolias;<br />

árboles <strong>de</strong> flores gran<strong>de</strong>s muy odoríferas.<br />

12 esps. <strong>de</strong> Amér. (y Asia).<br />

T. cespe<strong>de</strong>sii: cape-gran<strong>de</strong>;<br />

T. minor: azulejo;<br />

T. plumieri: magnolia; súchel; súchil.<br />

TALGUENEA. Rámneas; arbustos.<br />

De los An<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Chile.<br />

T. costata: talgüén.<br />

TALINUM crenatum: lengua <strong>de</strong><br />

vaca.<br />

TALISIA. Sapindáceas; árboles o<br />

arbustos. De Amtropical. Sinón.:<br />

Aclado<strong>de</strong>a, R. y P.<br />

T. stricta: matapuerco.<br />

TAMARINDUS occi<strong>de</strong>ntalis: tamarindo.<br />

TAMARIX gallica: mostacilla;<br />

taray.<br />

TANETIO. Bignoniáceas; arbustos<br />

parásitos. 1 esp. <strong>de</strong> Antillas.<br />

T. jaroba: jaroba.<br />

TAPIRIA. Burseráceas; árboles. 1<br />

esp. <strong>de</strong> Guayaría.<br />

T. guianensis: jobillo.<br />

TARAXACUM laevigatum: diente<br />

<strong>de</strong> león; escorzonera.<br />

TARIRI, Aubl. Sinón.: Picramnia,<br />

Sw.<br />

T. (Picramnia) Bonplandiana: caregre.<br />

TAXIDEA americana: talayote;<br />

tlalayotle.<br />

TECOMA lepidophylla: romperopa;<br />

rompe-rosa; sabañón;<br />

T. leucoxylon: cedro blanco; ébano;<br />

guarapariba; leño amarillo o<br />

blanco; Rf.: Bignonia 1.;<br />

T. mollis: chirlosbirlos;<br />

T. pentaphylla: apamate; guayacán;<br />

ocobo;<br />

T. serratifolia: acapro; apamate;<br />

poni;<br />

T. sorbifolia: cholán;<br />

T. spectabilis: acapro; araguaney;<br />

cañahuate; chicalá;<br />

T. stans: can<strong>de</strong>lillo; carboncillo;<br />

copete; chacarrandai; fresnillo; guayacin;<br />

ma<strong>de</strong>ro; saúco; timboque;<br />

vencenuco;<br />

T. sp.: lapacho; roble; tayí.<br />

TEMUS moschata: Rf.: Eugenia<br />

temu.<br />

TENERIUM: agrimonia.<br />

TEPHROSIA cinérea: barbacoa;<br />

T. toxicaría: barbasco <strong>de</strong> loma;<br />

guanibrey.<br />

TEPUALIA stipularis: tepú; trepual.<br />

TERANNUS uncinatus: cresta <strong>de</strong><br />

gallo.<br />

TEREBINTOS americana: almacigo;<br />

jiñicuite; palo jiote.<br />

TERMINALIA australis: blanquillo;<br />

T. catappa: almendro; almendro<br />

<strong>de</strong> playa; almendrón; carrasco; castaño;<br />

chicharrón.<br />

TERNSTROEMIA. Ternstremiáceas;<br />

arbóreas o fruticosas. De Amtropical.<br />

T. altemirania: cura;<br />

T. elliptica: Rf.: Achras mammosa;


BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 245<br />

T. obovalis: copey; cupey;<br />

T. luquillensis: colorado.<br />

TESSARIA. Compuestas; arbustos.<br />

De AmMerid.<br />

T. absinthoi<strong>de</strong>s: brea;<br />

T. integrifolia: sauce playero;<br />

T. legitima: pájaro bobo;<br />

T. sp.: péril.<br />

TETILLA. Francoáceas; herbáceas.<br />

1 esp. <strong>de</strong> Chile.<br />

T. hydrocotylaefolia: culantrillo;<br />

tetilla.<br />

TETRACERA poeppigiana: bejuco<br />

<strong>de</strong> carey; guaraná; guaraná;<br />

T. sessili<strong>flora</strong>: raspaguacal.<br />

TETRAGASTRIS. Terebintáceas;<br />

arbóreas. De Antillas y Amtropical<br />

continental.<br />

T. balsamifera: azucarero; copal.<br />

Rf.: Hedwigia b.<br />

TETRAZYGIA. Melastomáceas<br />

(malpigiáceas); fruticosas. De las<br />

Antillas.<br />

T. Stahlii: cenizo.<br />

TEXODIUM mexicana; mucronatum:<br />

ahuehué; ahuehuete; ciprés <strong>de</strong><br />

Moctezuma; sabino.<br />

THALASIA: yerba <strong>de</strong> tortuga.<br />

THALICTRUM: alboquillo.<br />

THEOBROMA, L. Cacaoáceas; árboles<br />

o arbustos. 20 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

T. bicolor: bacao; macao; pataste;<br />

T. simirium: teta negra.<br />

THEOPHRASTA. Teofrastáceas;<br />

árboles. 7 esps. <strong>de</strong> SDgo.<br />

T. americana: carrasco; chicharrón.<br />

THESPESIA. Malváceas; fruticosas.<br />

De Chile.<br />

T. grandi<strong>flora</strong>: maga;<br />

T. populnea: cremón; majagüilla.<br />

THEVETIA. Apocináceas; árboles.<br />

De Amtropical. Rf.: Cerbera;<br />

Genipa.<br />

THIBAUDIA macrophylla: uvito<br />

<strong>de</strong> monte; camarona;<br />

T. melli<strong>flora</strong>: puechato;<br />

T. quereme: quereme.<br />

THLASPI bursa pastoris: chichira.<br />

THOA urens: chilillo.<br />

THOUNIA. Menispermáceas; fruticosas.<br />

Del Perú.<br />

T. nervosa; trifoliata: canelilla;<br />

canelillo; copalillo;<br />

T. ornifolia: capicruz;<br />

T. portoricensis: serrasuelo;<br />

T. stricta: guara; scboruquillo.<br />

THRINAX argéntea: guano; huano.<br />

THRINGIS laxa: yarey.<br />

THRYOPHYLLUS mo<strong>de</strong>stus:<br />

chinchirigüí.<br />

THUJA occi<strong>de</strong>ntalis: tuya;<br />

T. ortusa: palo <strong>de</strong> vida.<br />

THUNBERGIA. (Género <strong>de</strong>dicado<br />

al Prof. Thunberg).<br />

T. alata: anteojo <strong>de</strong> poeta; ojo <strong>de</strong><br />

poeta; colombiana.<br />

TIBOUCHINA ciliata: San Juan;<br />

T. lepidopta; mutabilis: sietecueros;<br />

T. mutandia: mayo; sietecueros.<br />

TIGRIDIA. Irí<strong>de</strong>as; ornamentales.<br />

De Méx.<br />

T. pavonia: cacomite; flor <strong>de</strong> tigre;<br />

guatemala; maravilla.<br />

TILLANDSIA. Bromeliáceas; herbáceas,<br />

en su mayoría epifitas. De<br />

Amér. cálida.<br />

T. argéntea: curujey;<br />

T. recurvata: guincho; nido <strong>de</strong><br />

gungulén; güicho;<br />

T. rubra: cardón; caraguatá; chagual;<br />

chaguar; chahuar; gravatá;<br />

T. usneoi<strong>de</strong>s: agavepalo; barbas<br />

<strong>de</strong> viejo; caragra; clavel <strong>de</strong>l aire;<br />

flor <strong>de</strong> aire; cabello <strong>de</strong>l Rey; melenas;<br />

pásele; paste; pastle; pazcle;<br />

Rf.: Dendropogon u.;<br />

T. sp.: guajaca; mierda <strong>de</strong> gallina.<br />

TINGULONGA, Rumph. Sinón.:<br />

Protium, Burn.<br />

T. caragna: Rf.: Elaphrium c.<br />

TITHONIA. Compuestas; herbáceas.<br />

De Méx.<br />

T. rotundifolia: escopeta;<br />

T. sp.: titonia.


246 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />

TOLUIFERA pereirae: palo <strong>de</strong><br />

bálsamo.<br />

TOURNEFORTIA glabra: maíz<br />

<strong>de</strong> gallo;<br />

T. foetida; gnaphaloi<strong>de</strong>s; Iaurifolia;<br />

volubilis: alhucema; balsamillo;<br />

incienso; incienso <strong>de</strong> playa; cuabilla;<br />

nigua.<br />

T. suffruticosa: patlauac;<br />

T. sp.: cayaya.<br />

TOURRETIA. Bignoniáceas; herbáceas<br />

rastreras o trepadoras. Del<br />

Perú.<br />

T. Lappacia: acoquila.<br />

TOVOMITA. Clusiáceas; árboles<br />

y arbustos. De Amtropical.<br />

T. elliptica: sebucán.<br />

TRACHYPOGON gouni: espartülo.<br />

TRADESCANTIA. Comelináceas;<br />

algunas <strong>de</strong> sus bellas especies se<br />

cultivan en Europa. De una <strong>de</strong> las<br />

especies <strong>de</strong> este género se ha observado<br />

por primera vez el curioso<br />

fenómeno <strong>de</strong>l movimiento intercelular<br />

protoplásmico. Son originarias<br />

<strong>de</strong> las regiones tropicales y cálidas<br />

<strong>de</strong> Norte <strong>de</strong> América (y algunas<br />

<strong>de</strong> Asia y África austral).<br />

T. discolor: cordobán; sanguinaria;<br />

yerba <strong>de</strong> boca;<br />

T. elongata: cañutillo; cojitre;<br />

T. geniculata: palo pollo.<br />

TRAGIA. Euforbiáceas. La esp.<br />

más conocida es <strong>de</strong> las Antillas.<br />

T. volubilis: Rf.: Urtica.<br />

TREMA micrantha: guasimilla;<br />

cabra; carrasposo; masaquilla; memiso.<br />

TREWOA. Ramnáceas; fruticosas.<br />

De los An<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Chile.<br />

T. trinerva: trevo.<br />

TRIANOSPERMA tayuya: Rf.:<br />

Cayaponia t.<br />

TRIANTHEMA monogyna: tostón.<br />

TRIBULUS cistoi<strong>de</strong>s; maximus:<br />

abrojo; pasmo; talcacao;<br />

T. terrestris: roteta.<br />

TRICHANTHERA. Acantáceas;<br />

arbóreas. De Amtropical.<br />

T. (Ruellia) esculenta: cajeto; nace<strong>de</strong>ro;<br />

quiebrabarriga; quiebrabarrigo;<br />

T. gigantea: palo <strong>de</strong> agua.<br />

TR1CHILIA catiguá: catiguá; llorón;<br />

rompehueso: Rf.: Cassearia.<br />

T. cuneata: cola <strong>de</strong> pava; uruca;<br />

T. havanensis: uruca;<br />

T. moschata; spondio<strong>de</strong>s: cedrillo;<br />

guaraguao;<br />

T. moschoxylum; moschata; trachyantha:<br />

bariaco;<br />

T. paluda; hirta; spondio<strong>de</strong>s: cabo<br />

<strong>de</strong> hacha; caracol!; gaita; guab;ín;<br />

jobobán; jubabán; ramoncillo;<br />

T. trifolia: cerezo macho;<br />

T. sp.: ciguaraya; jamao; siguaraya;<br />

yamagua; yamao.<br />

TRICHOSTIGMA octandra: bejuco<br />

<strong>de</strong> paloma; guaniquí.<br />

TRICUSPIDARIA. Liliáceas; arbóreas.<br />

De Chile.<br />

T. <strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ns: patagua.<br />

TRIFOLIUM peruvianum: layo;<br />

T. repens: carretón.<br />

TRINAX. Palmeras; echan las<br />

liojns en forma <strong>de</strong> abanico. 6 esps.<br />

De las Antillas.<br />

TRIPLARIS. Poligonáceas. De<br />

Amtropical.<br />

T. americana: cán<strong>de</strong>lo; guacamayo;<br />

T. caracasana: tangarana;<br />

T. guayaquilensis: fernansánchez;<br />

T. tomentosa: hormigo.<br />

TRIPSACUM laxum: guatemala.<br />

TRISTIGES glutinosa: capín.<br />

TRIUMPHETA. Tiliáceas. De las<br />

Antillas.<br />

T. lappula: mozote;<br />

T. rhomboi<strong>de</strong>s: pegapega;<br />

T. sp.: guisaso; guizazo; mozote;<br />

rabo <strong>de</strong> gato.<br />

TRIXIS discolor: contrayerba.<br />

TROPAEOLUM, L. Tropeoláceas;<br />

hermosas enreda<strong>de</strong>ras. Unas 50 esps.<br />

<strong>de</strong> AmMerid.


BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 247<br />

T. aduncum; peregrinum: huallpahuallpa;<br />

malla; canariera;<br />

T. majus: capuchina; caracucho;<br />

jacinto; malla; pelón; taco <strong>de</strong> la<br />

reina; texado;<br />

T. mauritzianum: cachipillo;<br />

T. pentaphyllum: patito;<br />

T. tuberosum: cubio;<br />

T. sp.: anyu: añu; marañuela.<br />

TROPHIS, L. Sinón.: Bucephalon,<br />

L.<br />

T. americana; racemosa: palo ramón.<br />

TUBESUZA florescens: lapacho.<br />

TUPA. Lobeliáceas; herbáceas o<br />

subarbustos. 25 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

Rf.: Lobelia.<br />

TURNERA. Turneráceas; herbáceas<br />

o arbustillos ornamentales. De<br />

Amtropical. Unas 57 esps.<br />

T. diffusa: damiana;<br />

T. ulmifolia: marilópez.<br />

TURPINIA. Leguminosas <strong>de</strong> Amtropical.<br />

Turpinia, Pers.: Sinón.:<br />

Poiretia, Vent.<br />

T. occi<strong>de</strong>ntalis: cedrillo;<br />

T. paniculata: cedro hembra.<br />

TURRETIA lappacia: acoquila.<br />

TYPHA angustifolia: macío; masío;<br />

batro; vatro;<br />

T. truxillensis; angustifolia: tule;<br />

T. sp.: totora.<br />

UGNI molinae: Rf.: Myrtus: murtilla;<br />

uñi.<br />

ULLUCUS. Portulacáceas (baseláceas);<br />

hierbas o tubérculos alimenticios.<br />

1 esp. <strong>de</strong> Bol. y Perú.<br />

Nombres vulgares: chugua; melloco;<br />

olluco; papa lisa; ulluco.<br />

ULMUS mexicanus: ira.<br />

ULVA lactuca; latissima: luche.<br />

UNCARIA: rangayo.<br />

URA brasiliensis: asacú.<br />

URAGOGA. Rf.: Cephaelis.<br />

URENA sinuata: carapicho;<br />

U. thyphalea: tábano.<br />

URERA: chichicastón; pringamo-<br />

URTICA: can<strong>de</strong>lilla; chichicate;<br />

chichicaste; pringamoza; quisa; rupachico.<br />

USNEA barbata: barba <strong>de</strong>l monte;<br />

guincho; nido <strong>de</strong> gungulén; sajasta;<br />

U. hieronymi: barba <strong>de</strong> la piedra.<br />

UVERA grandifolia: ortiga brava.<br />

VACCINIUM alaternoi<strong>de</strong>s: albricias;<br />

V. mortinia: mortiño;<br />

V. myrtillus: mirtilo.<br />

VACHELIA farnesiana: Rf.: Acacia<br />

f.<br />

VALERIANA orfkinalis: guasilla;<br />

turpu;<br />

V. mazatetes: mazatetes;<br />

V. paniculata: macae; valeriana;<br />

V. papilla: papilla;<br />

V. tolucana: mazatetes.<br />

VALISIA olivacformis: Rf.: Melicoca<br />

o.<br />

VALLEA cordifolia: achacapulí;<br />

V. stipularis: raque; roso; sanjuanito.<br />

VALLESIA. Apocíneas. De Amtropical.<br />

V. glabra: ancochi; ancucho;<br />

V. cymbaefolia: boniato.<br />

V ANILLA. Orquidáceas; herbáceas.<br />

De Amtropical (y Asia). Nombre<br />

vulgar: vainilla.<br />

VARENNEA. Leguminosas. 1<br />

csp. <strong>de</strong> Méx.<br />

V. polystachya: dulce.<br />

VARRONIA. Borragíneas; arbóreas<br />

o fruticosas.<br />

V. alba: capá blanco;<br />

V. calyptrata: tigüilote;<br />

V. rotundifolia: membrillejo; tina.<br />

VASCONCELLIA. Papayaceas; arbóreas.<br />

De Amtropical.<br />

V. microcarpa: higuillo; papayuela.<br />

VELLOSIA. Hemodoráceas; herbáceas;<br />

abundan en Brasil, don<strong>de</strong><br />

se hallan los mejores yacimientos<br />

<strong>de</strong> diamantes, y son las plantas que<br />

contribuyen a dar carácter particular


248 AUGUSTO MALARET BICC, xiv, 1959<br />

a dicha región. (Algunas especies son<br />

<strong>de</strong> Madagascar).<br />

VERBENA atriodora: verbena;<br />

V. erinoi<strong>de</strong>s: sandía; sandía-lahuén;<br />

V. polystachya: verbena.<br />

VERBESINA. Compuestas; herbáceas<br />

o sufruticosas. De Amtropica!.<br />

V. alatus: botoncillo; capitaneja;<br />

V. helianthoi<strong>de</strong>s: tara;<br />

V. tubarcensis: sarbatana.<br />

VERNONIA albicaulis: santa María;<br />

V. brachiata: tuete;<br />

V. dumeta: rubus!;<br />

V. havanensis: bayuján; rompezaragüey;<br />

rompezaragüelles;<br />

V. odoratissima: pebetera;<br />

V. scorpioi<strong>de</strong>s: mancapaqui;<br />

V. serpylifolia: golondrina;<br />

V. sp.: lagaña <strong>de</strong> aura.<br />

VERÓNICA: cajetilla.<br />

VERTICILLARIA. Clusiáceas; árboles<br />

que producen el bálsamo <strong>de</strong><br />

Santa María. Sus esps. son <strong>de</strong>l Perú.<br />

Rf.: Garcinia.<br />

VESCIA. Solanáceas; fruticosas.<br />

1 csp. <strong>de</strong> Chile.<br />

V. sp.: huévil.<br />

VIBURNUM glabratum: bodoquero;<br />

cura;<br />

V. sp.: comulá; chuguacá; rique;<br />

pitá.<br />

VICTORIA. Ninfeáceas <strong>de</strong> flores<br />

muy gran<strong>de</strong>s; viven en las aguas<br />

<strong>de</strong> curso lento, <strong>de</strong>l Brasil y Guayana.<br />

V. regia: aguapé; irupé; tarapé;<br />

taropé; victoria regia.<br />

VIGNA carjang: frijol <strong>de</strong> vaca;<br />

V. luteola: frijol marrullero;<br />

V. vexillata: frijol cimarrón;<br />

V. antillana: caupí.<br />

VIGUIERA: Saxifragáceas; arbustivas.<br />

De Amtropical.<br />

V. excelsa: dacopacle;<br />

V. lanceolata: suncho.<br />

VILLAMILLA octandra: guacamayo;<br />

guaniquí.<br />

VILLARESIA. Iliáceas; árboles.<br />

De Chile.<br />

V. congonha: mate;<br />

V. mucronata: guillipatagua; naranjillo.<br />

VILLARIA. Rf.: Victoria.<br />

VILLARSIA: hicotea.<br />

VINCA rosea: cortejo; dominica;<br />

princesa; vicaría.<br />

VINCETOXICUM pubescens:<br />

guauro. Rf.: Gonolobus p.<br />

V. salvinii: cuchamper.<br />

VIOLA tricolor: pensamiento.<br />

VIROLA vcnezuelensis: camaticaro.<br />

VISMIA. Canaláceas; arbóreas. Del<br />

Brasil.<br />

V. acuminata: nortijo;<br />

V. guianensis: achotillo; carate;<br />

lacre; sangregao;<br />

V. lauriformis; loevis: carate.<br />

VITEX berteorana: aceituno;<br />

V. divaricata: ofón; péndulo blanco;<br />

V. floridula: palo cuajado;<br />

V. gigantea: pechiche;<br />

V. ilicifolia: granndillo;<br />

V. mollis: aguilote;<br />

V. montevi<strong>de</strong>nsis: tarumá; tarumán;<br />

V. rigens: copalillo;<br />

V. sp.: guarataro.<br />

VITIS caribaea: bejuco <strong>de</strong> agua;<br />

agrá; agrás; parra; ubi;<br />

V. stricta: boqui.<br />

VIVIANIA. Rubiáceas; fruticosas.<br />

De Amtropical.<br />

V. chala: chala.<br />

VOCHYSIA. Voquisiáceas; fruticosas<br />

o árboles elevados. Del Brasil<br />

y Guayana. Son árboles o arbustos<br />

con jugos resinosos. Compren<strong>de</strong> esta<br />

familia 7 géneros con 127 esps. De<br />

Amtropical.<br />

V. guatemalensis: palo chancho.<br />

VOLKAMERIA. Verbenáceas; arbustivas.<br />

De las Antillas. Existe otro<br />

género <strong>de</strong> ericáceas; fruticosas o<br />

arbóreas, <strong>de</strong> Amtropical.<br />

V. fragrans: milflores.


BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 249<br />

VOUCAPANA: Rf.: Andira.<br />

VULPINO: rabo <strong>de</strong> zorro.<br />

WAHLENBERGIA. Compuestas;<br />

arbóreas. De AmCentral.<br />

W. linarioi<strong>de</strong>s: uñoperquén.<br />

WALLENIA. Mirsináceas; arbustivas.<br />

De Amtropical.<br />

W. laurifoüa: caimoní; camagua;<br />

camao; casmagua; casmao; caumao;<br />

chicagüe; guacnmarí.<br />

WALTHENIA: malva.<br />

WANDELIA diffusa: purga.<br />

WEDÉLIA acapulcensis: botón <strong>de</strong><br />

oro;<br />

W. reticulata: careicillo; carey.<br />

WEIMANNIA heterophylla; pubescens:<br />

encenillo;<br />

W. ova lis: machi;<br />

W. paniculata: triaca;<br />

W. paullinifolia; organensis: tarto;<br />

W. trichosperma: tenía.<br />

WELLINGTONIA gigantea: socoya.<br />

WERNERIA digitata: pupusa.<br />

WIGANDIA. Hidroleáceas; herbáceas.<br />

De Méx. y Perú. Otro gen.<br />

<strong>de</strong> borragíneas. De Mcx. y Perú.<br />

Sinón.: Cohiba, Raf.<br />

W. urens: pringamoza.<br />

WINTERANIA. Caneláceas; arbóreas.<br />

De las Antillas. Sinón.: Candía,<br />

P. y Br.<br />

WISTARIA sinensis: glicina.<br />

WITHERINGIA. Solanáceas; herbáceas;<br />

fruticosas o arbustillos. De<br />

Amtropical.<br />

W. crispa: Rf.: Solanum crispum:<br />

chavalongo; natri;<br />

W. tomatillo: tomatillo.<br />

XANTHIUM ambrosioi<strong>de</strong>s: Juan<br />

Alonso;<br />

X. spinosum: cepacaballo; clonqui;<br />

X. strumarium: guisaso; guizazo.<br />

XANTHOSOMA. Aroi<strong>de</strong>as; herbáceas.<br />

De las Antillas. Rf.: Colocasia.<br />

X. brasiliense: calalú;<br />

X. cúbense: malanguilla;<br />

X. sagitifolia: macal;<br />

X. sagitaefolium: Rf.: Arum s.;<br />

X. utile: mafafa;<br />

X. sp.: jayo; malanga; quiquisque;<br />

tiquisque; uncucha.<br />

XANTHOXYLUM. Zantoxíleas;<br />

árboles o arbustos. De Amtropical.<br />

(Algunas esps. <strong>de</strong>l Norte <strong>de</strong> Amér.,<br />

y en Asia y África equinocciales).<br />

X. clava Herculis: cenizo;<br />

X. coco: coco; coco espinoso; cochucho;<br />

X. culantrillo: culantrillo;<br />

X. fagara: amoroso; uña <strong>de</strong> águila;<br />

X. lanceolatum: enrubio;<br />

X. lanceolatum; martinicensis: avúa;<br />

X. mayu: mayu;<br />

X. naranjillo; spinosum: tembetar!;<br />

X. naranjillo: naranjillo;<br />

X. ochroxylum: bosúa; bosugo;<br />

justarrazón; molo;<br />

X. pterota: culantro; tomeguín;<br />

X. rigidum: tachuelo;<br />

X. stenopterum: palo humo;<br />

X. velutinum: doncel;<br />

X. sp.: palo chivo; mapurito; molo;<br />

sachalimón.<br />

XILOSMA buxifolium: roseta;<br />

X. prunifolia: cacho <strong>de</strong> venado;<br />

corona; cuernovenado.<br />

XIMENIA americana: ababuy; albarillo;<br />

ciruelo; chocomico; frailecillo;<br />

jía; pata;<br />

X. sp.: yana.<br />

XYLOPIA. Anonáceas; arbóreas<br />

o fruticosas. De Amtropical.<br />

X. aromática: mataro;<br />

X. cubensis: ausú; malagüera;<br />

X. grandi<strong>flora</strong>: burro;<br />

X. ligustrifolia: burilico; guarichi;<br />

X. longifolin: sembé;<br />

X. obtusifolia: palo <strong>de</strong> bomba;<br />

carey; cirio; guabico; güimba; pico<br />

<strong>de</strong> gallo;<br />

X. undulntn: enemosco;


250 AUGUSTO MALARET BICC, xiv, 1959<br />

X. sericea: imbira.<br />

XYLUM: ceiba.<br />

YOUBEA. Palmeras. De Chile.<br />

Y. spectabilis: coco chileno.<br />

YUCCA. Liliáceas. De AmMerid.<br />

y Central.<br />

Y. aloefolia: bayoneta; espino; itaba;<br />

izote; yuca; soyate; zuyate.<br />

ZAMIA. Zamiáceas; arbustivas.<br />

Unas 30 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />

Z. angustifolia: alambrillo; guaya<br />

ro;<br />

Z. chigua: chigua;<br />

Z. furfuraceae: camotillo;<br />

Z. integrifolia: guáyiga;<br />

Z. intermedia; portoricensis: marunguey;<br />

Z. muricata: acesiva; cesiva; malunguey;<br />

palma mulata.<br />

ZANTHOXYLUM. Sinón.: Xanthoxylum.<br />

ZEA. Gramíneas. De Amtropical.<br />

El maíz.<br />

Z. sp.: canguil; chulpi; chulpizarra;<br />

chullpi; curagua; zara.<br />

ZEBRINA péndula: bujeo; cucaracha;<br />

panameña.<br />

ZEPHIRANTHES. Amarilidáceas;<br />

herbáceas. De Amtropical.<br />

Z. párvula: puya; pullapulla;<br />

Z. rosea; tubispatha: brujita.<br />

ZEXMENIA. Compuestas; heliánteas;<br />

herbáceas. 37 esps. <strong>de</strong> Amtropical<br />

y subtropical.<br />

Z. costaricensis: quitirrí;<br />

Z. frutescens: taxiscobo.<br />

ZINNIA. Compuestas; herbáceas<br />

muy ornamentales. De Méx. y Am-<br />

Merid.<br />

Z. elegans: cajigal; jalacate; mulata;<br />

rascamoño; reina Luisa; San<br />

Rafael;<br />

Z. pauci<strong>flora</strong>: clavelillo.<br />

ZINZIBER: cójate.<br />

ZUCCAGNIA. Leguminosas; fruticosas.<br />

Una esp. <strong>de</strong> Chile. Nombre<br />

vulgar: jarilla.<br />

ZYGOPHYLLUM arboreum: Rf.:<br />

Guajacum a.;<br />

Z. fabagum: gobernadora.<br />

ZIZIPHUS angolito: angolito;<br />

Z. ¡guanea: cagalera;<br />

Z. melastomoi<strong>de</strong>s: chichiboa;<br />

Z. mistol; peruviana: chusno;<br />

mistol;<br />

Z. reticulata: azufaifo;<br />

Z. saona; tomentosum: sajona;

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!