Lexicón de fauna y flora (conclusión)
Lexicón de fauna y flora (conclusión)
Lexicón de fauna y flora (conclusión)
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA<br />
¡i. alliacea: cutuquí;<br />
15. antisiphillitica: caroba;<br />
13. chica: chica; mashaste;<br />
B. chuca: chuca;<br />
B. leucoxylon: cedro blanco;<br />
B. quercus: encina;<br />
15. scan<strong>de</strong>ns: azucarito; barbasco;<br />
1!. similiatropea: perobá;<br />
H. unguiscati: Iacrancillo; uña <strong>de</strong><br />
gato;<br />
15. sp.: sachaguasca.<br />
15IHAI, Mili. Musáceas; herbáceas<br />
<strong>de</strong> bellas flores; algunas dan tubérculos<br />
y frutos comestibles. 29<br />
esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
B. bihai: plátano indio;<br />
15. (Heliconia) psittacorum: caliguate;<br />
murrapo.<br />
BITTNERIA cordata: araña.<br />
BIXA, L. Bixáceas; arbustillos.<br />
B. orellana: achiote; achote; acotillo;<br />
anate; bija; cacicuto; onoto;<br />
rocú; urucú; ururú.<br />
BLAKEA, P. Br. Melastomáceas;<br />
árboles o arbolillos. Unas 50 esps.<br />
<strong>de</strong> Amtropical.<br />
B. quadrangularis: chigua-chigua.<br />
BLECHUM, P. Br. Acantáceas.<br />
4 esps. <strong>de</strong> Méx., Colomb. y Antillas.<br />
15. brovvnei: brinca-brinca; mazorquilla;<br />
15. occi<strong>de</strong>ntale: doradilla.<br />
BLEPHARODON, Dene. As<strong>de</strong>piadáceas;<br />
arbustos lampiños. 20 esps.<br />
<strong>de</strong> Amtropical.<br />
B. mucronatum: chununa.<br />
BLIGHIA sápida: bienmesabe;<br />
huevo vegetal; seso vegetal.<br />
(Conclusión)<br />
BLONGIFOLIA. Rf.: Genipa.<br />
BOCAGEA laurifolia: jatía; purio.<br />
BOCCONIA, L. Papaveráceas que<br />
contienen un látex amarillo o rojo<br />
que les comunica propieda<strong>de</strong>s importantes.<br />
3 esps. <strong>de</strong> Antillas, Argent.<br />
y Méx.<br />
B. frutescens: palo amargo; palo<br />
amarillo; palo <strong>de</strong> pan cimarrón;<br />
curarador; guacamayo; guachichil;<br />
tabaquillo; trompeto; yagrumo macho;<br />
yanalí.<br />
BOCOA provacensis: duróte.<br />
BOERHAAVEA, L. Jalapáceas;<br />
herbáceas o sufrutescentes. 22 esps.<br />
<strong>de</strong> las regiones tropicales <strong>de</strong>l globo,<br />
pero las más <strong>de</strong> ellas originarias<br />
<strong>de</strong>l Perú, Antillas y Brasil. Sus raíces<br />
se emplean como purgantes y<br />
vomitivos.<br />
B. hirsuta: pegajosa;<br />
B. panícula ta: matapavo; rodilla<br />
<strong>de</strong> pollo;<br />
B. viscosa: tostón.<br />
BOLDUS, Juss. Sinón.: Peumus,<br />
Pers.<br />
B. fragrans: boldo.<br />
BOLETUS. Rf.: Agaricus.<br />
BOMAREA, Mirb. Nacisáceas;<br />
trepadoras; las raíces <strong>de</strong> la mayoría<br />
<strong>de</strong> ellas contienen algodón. 30 esps.<br />
(75 según algunos autores). Nativas<br />
<strong>de</strong> Amér. <strong>de</strong>l Sur y Méx.<br />
B. caldasii: cortapico; petaquita;<br />
B. ovata: ulubaya;<br />
B. sanguinea: pachanca.<br />
BOMBACOPSIS jaris: saquisaqui.<br />
BOMBAX, L. Bombacáceas; árboles<br />
generalmente gran<strong>de</strong>s y hermosos.
BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 187<br />
Unas 50 esps. <strong>de</strong> las regiones tropicales<br />
<strong>de</strong>l globo, pero principalmente<br />
<strong>de</strong> Amér. (pocas <strong>de</strong> la India, 1<br />
<strong>de</strong> África y otra <strong>de</strong> Australia).<br />
B. apeiba. Rf.: Heliocarpus americana;<br />
B. barrigón: barrigón;<br />
B. ceiba: bonga; ceiba;<br />
B. gossipifolia: botija;<br />
B. insignis: ceibón;<br />
B. orinocense: botuto;<br />
B. palmeri: cuajilote;<br />
B. pyramidale: balsa; balso; botija;<br />
borracho; cambómboro; carnestolendo;<br />
ceibo; ceibón; corcho;<br />
guano; huano; lana; lanero; saibó;<br />
tacariga; tacarigua; tacariguo; toboroche;<br />
tucuno; yuchán;<br />
B. Ruizii: pati;<br />
B. ventricosa: bitaca; palo borracho.<br />
BONDUC, Ludw. Sinón.: Caesalpinia,<br />
L.<br />
BONIATO aguacatillo: aguacatillo.<br />
BONPLANDIA, W. Rutáceas.<br />
Sinón.: Cusparía, Husub.<br />
B. trifoliata: angostura; cuspa;<br />
cuspare.<br />
BOQUILA, Done. Lardizabaliáceas.<br />
2 esps. <strong>de</strong> Chile.<br />
B. trifoliata: bóquil; cóguil.<br />
BOUGAINVILLEA, Juss. Jalapáceas;<br />
arbustos o árboles espinosos,<br />
frecuentemente trepadores. 7 esps.<br />
<strong>de</strong> Amér. austral (algunas <strong>de</strong> la<br />
Oceanía).<br />
B. peruviana: papelillo;<br />
I?, glabra: alfiler; veranera;<br />
B. spectabilis: trinitaria; Santa<br />
Rita;<br />
B. stipitata: coronillo.<br />
BOURRERIA callophylla: agalla;<br />
jagüilla; pi tajón i;<br />
B. latifolia: gallinazo;<br />
B. litoralis: esquijuche; esquisúchil;<br />
juche; sacuanjoche;<br />
B. loevis: botoncillo; chisacá; yuyo<br />
quemado.<br />
BOUSSINGAULTIA. HBK. Baseláceas.<br />
10 esps. <strong>de</strong> AmMerid.<br />
B. baselloi<strong>de</strong>s: arroz con coco;<br />
sinvergüenza;<br />
B. leptostachys: sacasile.<br />
BOUWARDIA, Sal. Aparináceas<br />
(rubiáceas); herbáceas o frutescentes,<br />
<strong>de</strong> flores hermosas. 30 esps. <strong>de</strong><br />
Méx. y Nueva Granada.<br />
B. Jacquini: flacoxochitl.<br />
BOWDICHIA, HPK. Leguminosas;<br />
árboles muy altos <strong>de</strong> ma<strong>de</strong>ra<br />
dura. 2 esps. <strong>de</strong> Amtropical y austral.<br />
Sinón.: Cebipira, Juss.<br />
BRAHEA, Mart. Palmáceas <strong>de</strong><br />
pequeño tamaño con las hojas en<br />
forma <strong>de</strong> abanico. 2 esps. <strong>de</strong> Méx.<br />
y Texas.<br />
B. dulcis: soyate; suyate.<br />
BRASSIA, R. Br. Orquí<strong>de</strong>as, afín<br />
al gen. Oncidium, Sw. 30 esps. <strong>de</strong><br />
Amtropical.<br />
B. caudata: jirafa.<br />
BRASSICA campestris: nabicol;<br />
B. napus: rabancá.<br />
BREZZIA multi<strong>flora</strong>: escorzonera.<br />
BRIDGESIA, Camb. Sapindáceas.<br />
1 esp. <strong>de</strong> Chile.<br />
B. incisifolia: rumpiata.<br />
BRIZA máxima: realidad;<br />
B. minor: ilusión.<br />
BROCCHINIA, Schult. Bromeliáceas<br />
<strong>de</strong> tallo corto y cuyo fruto<br />
contiene un número gran<strong>de</strong> <strong>de</strong> semillas.<br />
23 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
B. sp.: chigüichigüe; chiuechiue;<br />
curagua; curaguato.<br />
BROMEL1ACEAS, Juss. Familia<br />
<strong>de</strong> monocotiledóneas; herbáceas; arborícolas<br />
en gran parte. Compren<strong>de</strong><br />
unas 600 esps. que forman 46 géneros.<br />
Viven en Amtropical, principalmente<br />
en las Antillas, y la generalidad<br />
crece sobre árboles y rocas.<br />
BROMELIA, L. Bromeliáceas <strong>de</strong><br />
tallo corto y cuyo fruto contiene un<br />
número gran<strong>de</strong> <strong>de</strong> semillas. 23 esps.<br />
<strong>de</strong> Amtropical.<br />
B. ananas: anana; ananá; ananás;<br />
pina;<br />
0
188 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />
B. bicolor: poe;<br />
B. chrysantha: chigüichigüe; chiuechiue;<br />
B. ladbccki: ñocha;<br />
B. longifolia: envira; ibira;<br />
B. pinguin: jocuis<strong>de</strong>; maya; mótate;<br />
piñuela; timbiriche;<br />
B. sorra: Rf.: Tillandsia rubra;<br />
B. sphacelata: chupón;<br />
B. sp.: aguarongo; guaicundo;<br />
huicundo.<br />
BROM1S spinosus: Rf.: Canavalia<br />
cubensis.<br />
BROMUS mango: bromo;<br />
B. unioloi<strong>de</strong>s: tigrillo;<br />
13. stamincus: lanco;<br />
B. sp.: paja. Rf.: poa.<br />
BROSINUM, Sw. Artocarpáceas;<br />
árboles gran<strong>de</strong>s y lechosos. 8 esps.<br />
<strong>de</strong> Amtropical. Sinón.: Alicastrum,<br />
P. Br.<br />
B. alicastrum: ojite; palo Ramón;<br />
B. galacto<strong>de</strong>ndron: Rf.: Galacto<strong>de</strong>ndron;<br />
B. guayanensis: guáimaro;<br />
B. latifolium: tillo;<br />
B. sp.: marina.<br />
BROUSSONETIA tinctoria: Rf.:<br />
Chlorophora t.<br />
BROWALLIA, L. Solanáceas (escrofulariáceas);<br />
herbáceas, rara vez<br />
frutcscentes. 6 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
B. elongata: teresita;<br />
B. speciosa: sinrival.<br />
BROWNEA. Leguminosas; hermosos<br />
árboles o arbustos lampiños.<br />
8 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
B. ariza; grandiceps: arizá; montcrillo;<br />
palo <strong>de</strong> cruz; rosa <strong>de</strong> montaña;<br />
roso;<br />
B. guaraba: guaraba.<br />
BRUGNANSIA arbórea: borracho;<br />
B. bicolor: tonga;<br />
1!. sanguínea: bovocheco.<br />
BRUNELLIA, R. y P. Bromeliáceas<br />
leñosas <strong>de</strong> flores pequeñas. 10<br />
esps. <strong>de</strong> Bol., Méx., Jamaica y PRico.<br />
1!. comocladifolia: bobo.<br />
B. inermis: agracejo.<br />
BRUNFELSIOPSIS, Urb. Solanáceas,<br />
género que difiere <strong>de</strong>l Brunfclsia<br />
por tener los cuatro estambres<br />
iguales en longitud; dos fértiles<br />
y dos estériles. 1 esp. <strong>de</strong> PRico.<br />
BRUNFELSIA, L. Solanáceas (escrofulariáceas);<br />
arbolillos o arbustos<br />
<strong>de</strong> fruto que contiene numerosas<br />
semillas; por sus flores gran<strong>de</strong>s<br />
y olorosas se cultivan en los jardines<br />
<strong>de</strong> Europa. 22 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
B. americana: aguacero;<br />
B. nítida: galán <strong>de</strong> noche.<br />
BRUNNICHIA. Poliganáceas; arbustos<br />
trepadores. I esp. <strong>de</strong> Amér.<br />
boreal.<br />
B. cirhosa: coralillo.<br />
BRYA, Br. LegumiiKÍceas; arbolillos<br />
o arbustos. 3 esps. <strong>de</strong> Antillas<br />
y Nicaragua.<br />
B. ebenus: ébano; granadillo.<br />
BRYOPHYLLUM calycinum: bruja;<br />
Colombia; hoja <strong>de</strong>l aire; hoja<br />
santa; inmortal; víbora.<br />
BUCEPHALON, L. Artocarpáceas;<br />
árboles o arbustos. 5 o 6 esps.<br />
<strong>de</strong> las Antillas, Méx., Colomb. y los<br />
An<strong>de</strong>s.<br />
BUCHENAVIA capitata: granadillo.<br />
BUCIDA. Combretáceas; árboles<br />
<strong>de</strong> las Antillas. (Hay 1 esp. <strong>de</strong> islas<br />
Filipinas).<br />
B. buceras: búcaro; húcar; júcaro;<br />
B. capitata: granadillo.<br />
BUDDLEIA americana: tepezán;<br />
B. cordobensis: salvi<strong>flora</strong>;<br />
B. <strong>de</strong>ntata: hoja <strong>de</strong> queso;<br />
B. globosa: acerillo; mático; paguhín;<br />
palgüín; pañil;<br />
B. incana: quisuar; quishuara;<br />
15. variabilis: tripa <strong>de</strong> fraile;<br />
B. verbascifolia: hoja <strong>de</strong> sable.<br />
BUENA, Wed. Sinón.: Cascarilla,<br />
Endl.<br />
B. magnifolio: azuceno.<br />
BULBOSTYLUS vernousaefolia:<br />
gobernadora.
BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 189<br />
BULNESIA, C. Gay. Zigofiláceas<br />
<strong>de</strong> Chile y Argent.<br />
B. arbórea: palo sano; vera;<br />
B. sarmentii: palo santo;<br />
B. retamo: jarilla.<br />
BUMELIA. Sapotáceas; árboles o<br />
arbustos <strong>de</strong> Amér. equinoccial.<br />
B. buxifolia: pajuí; pauj!;<br />
B. cubensis: almendro;<br />
B. ferox: palo barba;<br />
B. nigra: ausubo; cocuyo; jequí;<br />
jiquí; quiebrahacha;<br />
B. obtusifolia: orcomolle;<br />
B. pálida: almendrón; caguán!;<br />
cuajan!;<br />
B. pallidum: Rf.: Si<strong>de</strong>roxylon p.<br />
B. salicifolia: jocuma.<br />
BUNCHOSIA, A. Juss. Malpigiáceas;<br />
árboles o arbustos. 30 esps.<br />
<strong>de</strong> Amtropica!.<br />
B. armeniaca: ciruelo;<br />
B. nitida: ciruelo; abrán-<strong>de</strong>-costa.<br />
BURSERA, L. Terebintáceas; árboles.<br />
De 40 a 50 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
Rf.: Hcdwigia.<br />
B. aloexylon: lináloe;<br />
B. balsamifera: Rf.: Hedwigia b.<br />
B. glauca: ayúa;<br />
B. gummifera: almacigo; caraña;<br />
cuajiote; jiñocuabe; jiote;<br />
B. mexicana: aceitillo; copal santo;<br />
B. simarouba: carate; caratero;<br />
gumbolimbo; mará; mararo;<br />
B. tomentosa: tacamaca; tacamacha;<br />
tacamajaca.<br />
BYRSONIMA, Juss. Malpigiáceas;<br />
árboles o arbustos erguidos, rara<br />
vez lianas. De 90 a 100 esps., la<br />
mayoría ricas en tanino y en una<br />
materia colorante rojiza. De Amtropical.<br />
B. coriácea: charo; guáimaro;<br />
B. crassifolia; chrysophylla: chaparro;<br />
B. crassifolia: Rf.: Malpighia punicifolia;<br />
B. cubensis: peralejo;<br />
B. portoricensis: carne <strong>de</strong> doncella;<br />
doncella; maricao;<br />
B. lucida; spicata: aimiqu!; jaimiquí;<br />
doncella.<br />
BYSTROPOGON mollis: poleo.<br />
CABRALEA, A. Juss. Meliáceas;<br />
árboles o arbustos. Unas 50 esps.<br />
<strong>de</strong>l Brasil y Perú.<br />
C. brachystachia: cedro.<br />
CACALIA cervarifolia: cacalia;<br />
C. discolor: almironcillo;<br />
C. porophyllum: anamú; namú.<br />
CACAO, L. Sección <strong>de</strong>l gen.<br />
Theobroma, L.<br />
CACTÁCEAS, Juss. Familia <strong>de</strong> dicotiledóneas;<br />
hierbas vivaces o plantas<br />
arborescentes. Más <strong>de</strong> 1000 esps.<br />
que fueron incluidas todas por Linneo<br />
en el gen. Cactus. Otros autores<br />
las agrupan en 13 géneros.<br />
CACTÁCEA lepismium: agarrapalo;<br />
bibosi.<br />
CACTUS, L. Cactáceas. Unas<br />
1000 esp. distribuidas en 22 Secciones.<br />
Para algunos botánicos son<br />
consi<strong>de</strong>radas estas Secciones como<br />
géneros in<strong>de</strong>pendientes.<br />
C. airampo: airampo;<br />
C. flageliformis: cardón; hecho;<br />
ulala;<br />
C. melocactus: melón <strong>de</strong> costa;<br />
C. sp.: espino; órgano; pitahaya;<br />
pitajaña; pitajaya; tetecho.<br />
CADIOSPERMUM grandiflorum:<br />
globito.<br />
CAESALPINIA aculeata: guarango;<br />
C. bijuga: brasilete; campecha;<br />
palo Brasil;<br />
C. brevifolia: bálsamocarpo;<br />
C. coriaria: ababan; cacalote; clavellina;<br />
cutapanare; dibidibi; dividive;<br />
dividivi; gnrobilla; garrobilla;<br />
guacamaya; guatapaná; guatapanar;<br />
guatapanare; lambelambe; libidibi;<br />
nacascolo; Rf.: Libidibia coriaria;<br />
C. gilliesii: barba <strong>de</strong> chivo; lagaña<br />
<strong>de</strong> perro;<br />
C. granadillo: granadillo;<br />
C. melanocarpa: algarrobilla; guayacán;
190 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />
C. precox: brea;<br />
C. pulcherrima: flor <strong>de</strong> ángel; jilinsuche;<br />
jilosúchil;<br />
C. sapan: sapán;<br />
C. sepiaria: ataja-negro;<br />
C. spiniscens: cuica;<br />
C. tara: tara;<br />
C. tinctoria: Rf.: Coulteria t.:<br />
taya.<br />
CAGUERAN: can<strong>de</strong>lón.<br />
CAINITO. Sapotáceas, consi<strong>de</strong>rado<br />
como una sección <strong>de</strong>l gen. Chrysophyllum,<br />
L.<br />
CAJANUS indicus: chimbolito;<br />
gandul; gandur; guandú; guandul;<br />
quimbolito.<br />
CAKILE marítima: berro <strong>de</strong> costa.<br />
CALADIUM, Vent. Arcí<strong>de</strong>as taraceas)<br />
; hierbas vivaces, tuberosas,<br />
<strong>de</strong> jugo lechoso. 30 esps. <strong>de</strong> Amér.<br />
<strong>de</strong>l Sur.<br />
C. arboreum: malanga; rasca<strong>de</strong>ra;<br />
tcgue;<br />
C. argyrites: tocador;<br />
C. bicolor: corazón <strong>de</strong> cabrito;<br />
oreja <strong>de</strong> perro; paleta <strong>de</strong> pintor;<br />
C. humboldtii: pavoncito;<br />
C. sagitaefolium: Rf.: Arum s.<br />
CALANDRINIA paniculata: Rf.:<br />
Claytonia p.<br />
CALATHEA, G. F. W. Mey.<br />
Zingiberáceas, hoy sección <strong>de</strong>l gen.<br />
Arundastrum, Rumf. Herbáceas <strong>de</strong><br />
Amtropical.<br />
C. lútea: casupo;<br />
C. ornata: mano <strong>de</strong> tigre;<br />
C. sp.: araruta.<br />
CALCEDONIA annindra: piedra<br />
<strong>de</strong> agua.<br />
CALCEOLARIA, Loefl. Violáceas<br />
(escrofulariáceas); hierbas, subarbustos<br />
o arbustos. 50 esps. <strong>de</strong> Am-<br />
Merid. (pocas <strong>de</strong> Nueva Zelanda).<br />
C. <strong>de</strong>flexa: poroporo; purupuru;<br />
C. perfoliata: carrielito;<br />
C. pinnata: poroporo; bolsilla;<br />
C. tencrioi<strong>de</strong>s: zapatilla;<br />
C. tribolata: patito;<br />
C. thyrsi<strong>flora</strong>: palpi;<br />
C. trifida: rumpa;<br />
C. sp.: mancapaqui; topatopa.<br />
CALDCLUVIA, D. Don. Cunoniáceas;<br />
arbolillos. 1 esp. <strong>de</strong> Chile.<br />
C. panniculata: quiaca; daca.<br />
CALEA, R. Br. Compuestas; hierbas<br />
vivaces o arbustos. Unas 66 esps.<br />
<strong>de</strong> Amtropical.<br />
C. áspera: carrasposa;<br />
C. axillaris: jalacate;<br />
C. integrifolia: caicán.<br />
CALÉNDULA officinalis: china;<br />
merca<strong>de</strong>la.<br />
CALLA auiopica: cartucho.<br />
CALLIANDRA, Benth. Leguminosas-mimosas:<br />
arbustos o matas o<br />
arbolillos, por lo común inermes.<br />
Más <strong>de</strong> 100 esps. <strong>de</strong> Amtropical y<br />
subtropical (pocas <strong>de</strong>l Indostán).<br />
C. bicolor: Plumerillo;<br />
C. grandi<strong>flora</strong>: Rf.: Inga g.: jilinsuche;<br />
jilosúchil;<br />
C. Houssoni: pambotano;<br />
C. portoricensis: acacia; moruro;<br />
C. saman: campano; cenicero; cenízaro;<br />
dormilón; guango; samán;<br />
urero;<br />
C. sp.: cabellos <strong>de</strong> ángel.<br />
CALLICARPA acuminnta: filigrana<br />
;<br />
C. ampia: capá rosa; palo guitarra;<br />
péndola.<br />
CALLIOPSIS. Sinantéreas; herbáceas<br />
<strong>de</strong> Amér. <strong>de</strong>l Norte.<br />
C. tinctoria: antojo <strong>de</strong> poeta.<br />
CALLISIA, Loefl. Efemeráceas<br />
(conmclíneas); hierbas. 4 esps. <strong>de</strong><br />
AmCentral y Antillas.<br />
C. monandra: cojitre.<br />
CALLOPISMA perfoliatum: cachanlagua;<br />
canchalagua; escoba.<br />
CALOPHYLLUM calaba: cachicama;<br />
calaba; calambuco; mará;<br />
palo María; ocuje;<br />
C. lucidum: barcino;<br />
C. madroño: madroño;<br />
C. marise: palo <strong>de</strong> aceite;<br />
C. rekoi: barrilla.<br />
CALOPHYSA pilosa: Rf.: Cli<strong>de</strong>mia<br />
p.
BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 191<br />
CALOPOGONIUM, Desv. Leguminosas;<br />
herbáceas o sufrutescentes.<br />
4 esps. <strong>de</strong> Amtropical. Sinón.: Stenolobium,<br />
Benth.<br />
CALOTROPIS procera: algodón<br />
<strong>de</strong> seda; palo <strong>de</strong> seda.<br />
CALYPTOCARPUS, Less. Compuestas.<br />
1 esp. <strong>de</strong> Méx y Texas.<br />
C. vialis: cuernecillo; chiquisá;<br />
mozote.<br />
CALYCOPHYLLUM. Rubiáceas;<br />
árboles. 3 esps. <strong>de</strong> Antillas y Amér.<br />
<strong>de</strong>l Sur hasta Argén t.<br />
C. candidissimum: araguato; betún;<br />
dagame; sálamo;<br />
C. multiflorum: palo blanco; dagame;<br />
C. spruceanum: capirona.<br />
CALYPLECTUS speciosus: guayacán<br />
amarillo.<br />
CALYPTRANTHES. Mirtáceas;<br />
arbolillos.<br />
C. paniculata: limón; limoncillo;<br />
C. Tonduzii: guayabillo.<br />
CALYPTROGYNA, Wend. Palmáceas.<br />
3 esps. <strong>de</strong> AmCentral.<br />
C. dulcis: manaca; manaco;<br />
C. sarapiquensis: coligallo; siuta.<br />
CALYSTEGIA sepium: carricillo;<br />
suspiro <strong>de</strong>l campo.<br />
CAMERARIA, L. Apocináceas;<br />
árboles. 2 esps. <strong>de</strong> Antillas.<br />
C. sp.: maboa.<br />
CAMPELIA zanonia: cojitre.<br />
CAMPOMANESIA, R. y P. Mirtáceas;<br />
árboles o arbustos. Más <strong>de</strong><br />
70 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
C. cornifolia: palillo;<br />
C. crenata: guabirá.<br />
CAMPSIANDRA, Benth. Legumináceas;<br />
árboles inermes. 3 esps.<br />
<strong>de</strong>l Brasil y Guayana.<br />
C. angustifolia: gapo;<br />
C. comosa: chigo.<br />
CANANGA, Aubl. Anoniáceas;<br />
árboles o arbustos. 50 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
Rf.: Guatteria, R. y P.<br />
CANA VALÍ A cubensis: cayabo;<br />
cayajabo; guacalote; guaracaro; mate;<br />
mato; samo;<br />
C. reflexa: ojo <strong>de</strong> buey; tortera;<br />
C. sp.: choncho; chui; samo.<br />
CANELLA, P. Br. Caneláceas;<br />
árboles lampiños o arbustos <strong>de</strong> corteza<br />
aromática. 2 esps. <strong>de</strong> Colomb.,<br />
Venez. y Antillas.<br />
C. alba: barbasco cimarrón; canela;<br />
cúrbana.<br />
CANNA, L. Zingiberáceas; hierbas<br />
vivaces. 30 esps. <strong>de</strong> Amtropical<br />
y subtropical.<br />
C. coccinea: achirilla;<br />
C. discolor: chisgua;<br />
C. edulis: capacho;<br />
C. glauca: achira; guacamayo;<br />
platanillo;<br />
C. sp.: a<strong>de</strong>ira; bambúa; cañacoro;<br />
cañamazo; maraca; mota; guana;<br />
yerba santa.<br />
CANNABIS indica: Juanita; mariguana;<br />
marihuana; marijuana; mota;<br />
rosa María;<br />
C. sativa: cáñamo.<br />
CANNACORUS, Burm. Sinón.:<br />
Canna, L.<br />
CANTUA, Juss. Polemoniáceas;<br />
árboles o arbustos. 7 esps. <strong>de</strong> Bol.<br />
y Perú.<br />
C. buxifolia: cantú; cantuta;<br />
C. pyrifolia: turú.<br />
CAPIRONA. Rubiáceas; árboles.<br />
1 esp. <strong>de</strong>l Perú.<br />
C. <strong>de</strong>corticans: capirona.<br />
CAPPARIS arborescens: alcaparra;<br />
C. avicennifolia: bichayo; vichaya;<br />
vichayo;<br />
C. mollis: margarita;<br />
C. pachaca: ajicito; guariare; pachaca;<br />
C. subbiloba: pan y agua;<br />
C. viridi<strong>flora</strong>: guariare;<br />
C. sp.: burro; carbonero; palo <strong>de</strong>l<br />
diablo; pinga <strong>de</strong> perro.<br />
CAPRARIA, L. Escrofulariáceas;<br />
hierbas; 6 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
C. bi<strong>flora</strong>: ambarina; escabiosa;<br />
fregosa; magüira; majuito; pericón;<br />
te <strong>de</strong>l país.<br />
CAPROXYLON hedwigia. Rf:<br />
Hedwigia balsamifera.
192 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />
CAPSELLA bursa pastoris: caly.oncitos.<br />
CAPSICUM, L. Solanáceas; hierbas,<br />
rara vez sufructicosas. Unas<br />
50 csps. <strong>de</strong> AmCentral y <strong>de</strong>l Sur<br />
(y 1 <strong>de</strong>l Japón). Nombres vulgares:<br />
agujeta; ají; ajillo; alibibi; arnaucho;<br />
conguito; cumbarí; chamborote;<br />
chuchóte; chile; chilepiquín; chilipiquín;<br />
chiltepe; chiltepín; chiltipiquín;<br />
chinchucho; escurre; garnica;<br />
guaguao; guaque; locóte; locoto;<br />
pimiento; pique; piquín; quitahucho;<br />
rocote; rocoto; tornachile; uchú.<br />
CARAGUATÁ, ad. Bromeliáceas,<br />
hoy incluido entre los géneros Tillandsia,<br />
L., y Renealmia, L.<br />
CARAIPA, Aubl. Hipericáceas. 8<br />
csps. <strong>de</strong>l Brasil, Guayana y Venez.<br />
C. fasciculata: tamacoarí.<br />
CARAPA guayanensis: an<strong>de</strong>roba;<br />
carapa; najesí;<br />
C. procera: cailcedra.<br />
CARDIOSPERMUM helicacabum:<br />
farolito.<br />
CAREX scabrella, Vahl.: caguaso.<br />
CARICA, L. Papayaceas; árboles<br />
o arbustos. 21 csps. <strong>de</strong> Amtropical<br />
y subtropical.<br />
C. candamarcensis: chilguacán.<br />
C. digitata: chamburo; chamburu;<br />
chamburú; jigacho;<br />
C. integrifolia: mito;<br />
C. peltata: tapaculo;<br />
C. papaya: babaco; chamburo;<br />
fruta bomba; lechoso; mamón; papayo;<br />
C. pentágona: babaco.<br />
CARINIANA, Casar. Mirtáceas<br />
(napoleonáceas); árboles. 7 esps. <strong>de</strong><br />
Amtropical y Antillas.<br />
C. piriformis: abarco; albarco; bacú;<br />
chibuga.<br />
CARLUDOVICA, R. y P. Ciclantáceas.<br />
34 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
C. angustifolia: pina brava;<br />
C. latifolia: morronga; rabihorcado;<br />
C. cerstedi: tucuso;<br />
C. palmata: bombonaje; iraca;<br />
guachibán; lucateva; murapa; murrapo;<br />
paja toquilla; puertorrico;<br />
toquilla;<br />
C. tetra joña: iraca; murapa; murrapo.<br />
CARPOTROCHE, Endl. Samidáceas;<br />
arbustos o árboles <strong>de</strong> flores<br />
olorosas; <strong>de</strong> 4 a 6 esps. <strong>de</strong>l Brasil,<br />
Guayana y Perú.<br />
CARYA. Juglandáceas; árboles <strong>de</strong><br />
las regiones templadas <strong>de</strong> Amér. <strong>de</strong>l<br />
Norte.<br />
C. alba; olivaeformis: pacanero;<br />
pacano.<br />
CARYOCAR, L. Rizoboláceas<br />
(ternstremiáceas); árboles <strong>de</strong> gran<br />
tamaño, rara vez arbustos. 10 esps.<br />
<strong>de</strong> Amtropical.<br />
C. amigdaliferum: almendrón; cagüí;<br />
C. sp.: almendro.<br />
CARYODENDRON. Euforbiáceas;<br />
árboles <strong>de</strong> ma<strong>de</strong>ra dura y jugo acuoso.<br />
1 esp. <strong>de</strong> Nueva Granada.<br />
C. orinocense: tacay; taque; taqui.<br />
CASCARILLA, Ad. Aparináceas<br />
(rubiáceas); afín al gen. Cinchona;<br />
árboles o rara vez gran<strong>de</strong>s arbustos<br />
<strong>de</strong> flores blancas y olorosas; <strong>de</strong> corteza<br />
astringente. 31 esps. <strong>de</strong>l Brasil,<br />
Colomb. y Perú. Consi<strong>de</strong>rado<br />
actualmente como una sección (Eutheria,<br />
Gris) <strong>de</strong>l gen. Crotón, L.<br />
CASCARONIA, Gris. Legumináccas.<br />
1 esp. <strong>de</strong> Argent.<br />
C. astragalina: cascarón.<br />
CASIMIROA, Ll. y Lex. Rutáceas;<br />
árboles ramosos <strong>de</strong> frutos jugosos.<br />
4 esps. <strong>de</strong> Méx. y Nicaragua.<br />
C. sapota: matasano.<br />
CASSEARIA. Samidáceas; arbustos.<br />
Unas 50 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
C. aculeata: cambrón;<br />
C. corymbosa: cerito;<br />
C. guianensis: cafeíllo; cotorrilla;<br />
C. hirsuta: raspalengua;<br />
C. icosondra: guaguas?;<br />
C. nítida: cafeíllo;
BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 193<br />
C. precox: zapatero;<br />
C. stipularis: rabojunco;<br />
C. sylvestris: aguedita; café cimarrón;<br />
catiguá; cotorra; llorón; rompehueso;<br />
sarna.<br />
C. sp.: jía.<br />
CASSIA alata: bajagua; baraja;<br />
guacamaya; guajaba; majagua; saragundí;<br />
talantala; taratana; zambrano.<br />
C. aphyla: escobilla; pichana;<br />
C. bicapsularis: cachimbo;<br />
C. bi<strong>flora</strong>: abejón; brusca; carbonero;<br />
C. brasiliana: cañandonga; chácara;<br />
¡amanare;<br />
C. calophylla: arrayán; rasca-barriga;<br />
C. emarginata: palo hediondo;<br />
quebracho;<br />
C. fcetida: brusca; frijolillo; habilla;<br />
hedionda;<br />
C. glauca: fríjol <strong>de</strong> gallina;<br />
C. grandis: cañafístola; cañaflota;<br />
cañandonga; carago; carao; carámbano;<br />
jamanare; maremare;<br />
C. hispidula: naguapate;<br />
C. hookeriana: mistol;<br />
C. in<strong>de</strong>cora: chilchil; chilinchile;<br />
C. leiantha: cañafístola;<br />
C. longisilicua: adormi<strong>de</strong>ra;<br />
C. moschata: cañafístola;<br />
C. occi<strong>de</strong>ntalis: bicho; brusca; hedionda;<br />
martinica; platanillo;<br />
C. reticulata: bajagua; barajo;<br />
sambrán; saragundín;<br />
C. spectabilis: can<strong>de</strong>lillo; mucutena;<br />
C. stipulacea: mayu;<br />
C. tomentosa: alcaparrillo;<br />
C. tarantan: tarantán;<br />
C. tora: guanina; hediondilla;<br />
orozús;<br />
C. venifera: piami.<br />
CASSIPOUREA, Aubl. Paletuvieráceas<br />
(rizoforáceas); árboles o arbustos.<br />
4 esps. <strong>de</strong> Amtropical y<br />
Antillas.<br />
C. alba: gongolí;<br />
C. elliptica: palo <strong>de</strong> oreja.<br />
13<br />
CASSUVIUM, Lam. Sinón.: Anacardium,<br />
L.<br />
CASTILLA, Cerv., o CASTI-<br />
LLOA, Cav. Artocarpáceas (ulmáceas);<br />
árboles altos <strong>de</strong> látex abundante.<br />
3 esps. <strong>de</strong> AmCentral y Cuba.<br />
C. coccínea: Quillay;<br />
C. elástica: Rf.: Siphonia e.; Hevea<br />
e.<br />
CASTILLEJA, L. Escrofulariáceas;<br />
hierbas o arbustos. 31 esps. <strong>de</strong><br />
Amér. cálida, boreal y templada<br />
(y Asia boreal). La esp. más conocida,<br />
C. cannescens, Benth., es <strong>de</strong><br />
México.<br />
C. iraznensis: gallito;<br />
C. polymoria: peona.<br />
CASSYTHA filiformis: fi<strong>de</strong>íllo.<br />
CATALPA, Scop. Bignoniáceas;<br />
árboles o arbustos. 5 esps. <strong>de</strong> Amér.<br />
boreal y Antillas (y China y Japón).<br />
C. longissima: encina;<br />
C. sp.: catalpa; roble.<br />
CATTLEYA, Ldl. Orquí<strong>de</strong>as.<br />
Unas 20 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
C. gigas: San Juan;<br />
C. skinneri: guaria;<br />
C. trianx: carleya; flor <strong>de</strong> mayo.<br />
CAVANILLESIA, R. y P. Malváceas<br />
(bombacáceas); hermosos árboles<br />
<strong>de</strong> semillas comestibles. 2 esps.<br />
<strong>de</strong> Colomb. y Perú. Rf.: Pourretia.<br />
C. sp.: bongo; cuipo; quipo.<br />
CAYAPONIA. Mauro. Brioniáceas;<br />
hierbas trepadoras. 70 esps.<br />
<strong>de</strong> Amtropical (y África occi<strong>de</strong>ntal).<br />
C. americana: pepinillo;<br />
C. attenuata: taramba;<br />
C. diffusa: purga;<br />
C. tayuya: coloquintiüa; tajibo;<br />
tayuyá.<br />
CEANOTHUS, L. Zizifáceas<br />
(ramnáceas); arbustos o arbolillos<br />
a veces espinosos. 36 esps. <strong>de</strong> ambas<br />
Américas y Antillas. Rf.: Condalia;<br />
Sarcomphalus.<br />
C. reclinata: Rf.: Colubrina r.<br />
CECROPIA, Koefl. Ulmáceas; árboles<br />
lactescentes. 40 esps. <strong>de</strong> Am-
194 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />
Central y Merid. Sinón.: Ambaiba,<br />
Barr.<br />
C. peltata: airacán; ambaí; ambaiba;<br />
ambaibo; grayumo; guaruma;<br />
guarumo; guazuma; trompeta; yagruma;<br />
yagrumo; yaruma; yarumba;<br />
yarumo.<br />
C. sp.: toroc.<br />
CEDRELA angustifolia: cabima;<br />
cedro;<br />
C. odorata: cacao hembra; cedro;<br />
falso acajú;<br />
C. pachira: pochote.<br />
CEIBA, Mili. Bombacáceas. Consi<strong>de</strong>rado<br />
hoy como una sección <strong>de</strong>l<br />
gen. Xylum, L. Está representado<br />
por árboles gran<strong>de</strong>s. 9 esps. que<br />
viven principalmente en Amtropical,<br />
la más importante es Xylum<br />
pentandrum, Cartn., o Erio<strong>de</strong>ndron<br />
anfractuosum, DC.<br />
C. glaziovii: mandiyura.<br />
CELOSÍA argéntea: abanico; cresta<br />
<strong>de</strong> gallo; guaniquí; guaniquique;<br />
inmortal; siemprevivo;<br />
C. cristata: acediana; arcediana;<br />
cresta <strong>de</strong> gallo; moco <strong>de</strong> pavo; palma<br />
<strong>de</strong> abanico.<br />
CELTIS aculeata: cagalera; cagalero;<br />
guacharagüero;<br />
C. micrantha: surrumbo; zurrumbo;<br />
C. mollis: masaquila;<br />
C. occi<strong>de</strong>ntalis: chichapí; palo<br />
Ramón;<br />
C. tala: churqui; tala.<br />
CENCHRUS echinatus: mozote;<br />
pegapega;<br />
C. myosuroi<strong>de</strong>s: champilla; simbol;<br />
C. tribuloi<strong>de</strong>s: flechilla;<br />
C. esp.: guisaso; guizazo.<br />
CENTAUREA cyanus: albarina;<br />
C. melitensis: abrepuño.<br />
CENTRANTHUS ruber: amor<br />
fino; mil flores.<br />
CENTROLOBIUM, Benth. Legumináceas;<br />
árboles inermes. 3 esps.<br />
<strong>de</strong>l Brasil y Guayana.<br />
C. paracense: balaustre; cartán.<br />
CENTROPOGON, Presl. Campanuláceas;<br />
arbustos o hierbas frutescentes.<br />
70 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
C. grandis: pavoncillo;<br />
C. surinamensis: chepo; Juanita.<br />
CENTROSEMA, DC. Sinón.:<br />
Bradburia, Raf.<br />
CENTROSEMA, Benth. Legumináceas.<br />
2 esps. <strong>de</strong> Méx., Antillas<br />
y AmMerid. Herbáceas o sufrutescentes.<br />
C. virginiana; plumieria: bulla;<br />
Conchita; papito; papo.<br />
CEPHALANTHUS occi<strong>de</strong>ntalis:<br />
aroma <strong>de</strong> laguna;<br />
C. sarandi: sarandí.<br />
CEPHALOCEREUS. Rf.: Cactus.<br />
CEPHALOPHORA. Helentói<strong>de</strong>as<br />
<strong>de</strong> Amér. austral.<br />
C. aromática: manzanilla;<br />
C. glauca: póquil.<br />
CEPHOELIS. Rubiáceas; la mayor<br />
parte suministra medicamentos<br />
evacuantes. 70 esps. <strong>de</strong> AmMerid.<br />
Nombres vulgares: boca <strong>de</strong> sapo;<br />
gorra; ipecacuana; ponopinito; quilloguya;<br />
topogono.<br />
CERASUS capollin: capulín;<br />
C. lusitanica: azarero;<br />
C. occi<strong>de</strong>ntalis: almendrillo; almendrón;<br />
caguaní; cuajaní;<br />
C. salicifolia: aguaimanto; capolí;<br />
capulí; capulín.<br />
CERATOCEPHALUS, Burn. Compuestas;<br />
hierbas o subarbolillos. 30<br />
esps.<br />
C. (Spilanthes) oleraceus: berro<br />
<strong>de</strong>l Para.<br />
CERATOPHYLLUM <strong>de</strong>mersum:<br />
celestina.<br />
CERBERA ahovai; thevetia: aguaí;<br />
aguay; cabalonga; camache; caruache;<br />
catape; cobalonga; covalonga;<br />
cuachí; guarache; mato; secua.<br />
CERCIDIUM, Tul. Legumináceas;<br />
pequeños árboles o arbustos.<br />
6 esps. <strong>de</strong> AmCentral y Chile.<br />
C. pratcox: brea; cani;<br />
C. viri<strong>de</strong>: cuica; jano; quica;<br />
yabo.
BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 195<br />
CEREUS, L. Cactáceas, hoy sección<br />
<strong>de</strong>l gen. Cactus. Unas 200 esps.<br />
<strong>de</strong> Méx., Antillas, Brasil y ArgenL<br />
C. albisetosus: guasábara;<br />
C. giganteus; peruvianus: añapanco;<br />
C. grandiflorus: flor <strong>de</strong> baile; reina<br />
<strong>de</strong> la noche;<br />
C. gryseus: cayuco;<br />
C. haematuriens: can<strong>de</strong>labro;<br />
C. lanatus: piscol;<br />
C. peruvianus: aguacolla; añapanco;<br />
caracoré; cardón; cerezo perulero;<br />
cirio; gigantón; hecho; quisca;<br />
quisco; tunilla;<br />
C. pteranthus: flor <strong>de</strong> mayo;<br />
C. swartzii: sebucán;<br />
C. triangularis: flor <strong>de</strong> cáliz;<br />
C. sp.: huallanca.<br />
CEROXYLUM, Hb. y Bpl. Palmáceas.<br />
5 esps. <strong>de</strong> Amér. <strong>de</strong>l Sur.<br />
Rf.: Copernitia: palmera <strong>de</strong> cera;<br />
palmera <strong>de</strong> los An<strong>de</strong>s.<br />
CERVANTESIA, R. y P. Santaláceas;<br />
árboles. 3 esps. <strong>de</strong> Colomb.<br />
y Perú.<br />
C. sapota: matasano.<br />
CESTOIDES, Rich. Nombre vulgar:<br />
galán <strong>de</strong> noche.<br />
CESTRUM, L. Solanáceas; arbustos<br />
o arbolillos <strong>de</strong> bellas y olorosas<br />
flores. Unas 150 esps. <strong>de</strong> Amtropical<br />
y subtropical.<br />
C. auriculatum: hedionda;<br />
C. cauliflorum: palo <strong>de</strong> gallina;<br />
• C. diurnum: galán <strong>de</strong> día; hedionda;<br />
C. laurifolium: galán <strong>de</strong>l monte;<br />
C. nocturnum: galán <strong>de</strong> noche;<br />
zorrillo;<br />
C. parqui: duraznillo; palqui;<br />
parqui;<br />
C. parviflorum: uvilla;<br />
C. pubens: hediondilla;<br />
C. tinctorium: uvillo.<br />
CHAETIUM bromoi<strong>de</strong>s: setílla.<br />
CHAMAECRISTA glandulosa: tamarindillo.<br />
CHAMAEDORA, W. Hoy sección<br />
<strong>de</strong>l gen. Nunnezhaora, R. y P. Son<br />
pequeñas palmeras, <strong>de</strong> las que existen<br />
unas 60 esps. <strong>de</strong> AmCentral,<br />
Méx., Brasil, Bol. y Perú.<br />
Ch. gracilis: molinillo;<br />
Ch. latifolia: carmaná.<br />
CHAMEROX. Nombres vulgares:<br />
macana; macanilla; manaca; manaco;<br />
miraguano; palma cana; yarey; yuraguano;<br />
jata.<br />
CHANOSCEPHALUS arbórea:<br />
ca margo.<br />
CHAYOTA, Jacq. Sinón.: Sechium,<br />
P. Br.<br />
CHENOPODIUM álbum: cenizo;<br />
Ch. ambrosioi<strong>de</strong>s: apasote; acahualillo;<br />
epasote; pasóte; pazote; paico;<br />
te;<br />
Ch. linearis: romerillo;<br />
Ch. multifidium: ceñiglo;<br />
Ch. quinoa: cañahua; cañihua;<br />
quenua; queñoa; queñua; quinguilla;<br />
quinoa; quinua; quinuar;<br />
Ch. viridis: quelite.<br />
CHICHARRONIA. Género incluido<br />
en el gen. Mirobalanus, el<br />
cual está a su vez incluido en el<br />
Terminalia, L. (sección Catappa).<br />
Nombres vulgares: carrasco; chicharrón.<br />
CHILIDANTUS fragrans: arirumba.<br />
CHIOCOCCA. Rubiáceas; fruticosas<br />
generalmente trepadoras, <strong>de</strong><br />
Amtropical.<br />
Ch. alba: soguilla;<br />
Ch. phaenostomon: chiraquilla;<br />
Ch. racemosa: cainana; cainca;<br />
puaya;<br />
Ch. sp.: icipó.<br />
CHIONANTHUS caribaea: guayabo;<br />
Ch. tetrandra: nieve.<br />
CHIONE glabra: Martín Avila;<br />
palo blanco.<br />
CHIRANTHODENDRON pentadactylum:<br />
mapasúchil.<br />
CHIRONIA centeurum: cachanlagua.<br />
CHLORIS barbata: barba <strong>de</strong> indio;<br />
calaguala;
196 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />
Ch. polydactyla: pata <strong>de</strong> gallina;<br />
Ch. radiata: horquetilla; jajato.<br />
CHLOROPHORA tinctoria: avinge;<br />
dindc; fustete; mora; moral<br />
bobo; morita; tataibá; yataiba; Rf.:<br />
Madura t.<br />
CHLOROPHYTUM cimosum:<br />
araña.<br />
CHOETANTHERA. Compuestas;<br />
herbáceas <strong>de</strong> Chile.<br />
Ch. elegans: china.<br />
CHOETOGASTRA. Melastomáceas;<br />
fruticosas, sufruticosas o herbáceas.<br />
De Amtropical. Rf.: Meriania.<br />
Ch. lin<strong>de</strong>niana; speciosa: mayo;<br />
sietecueros.<br />
CHONDRODENDRON, R. y P.<br />
Menispermáceas. 8 esps., muchas tónicas<br />
y amargas. Del Brasil y Perú.<br />
Ch. convolvulaceum: uva <strong>de</strong> monte;<br />
Ch. tomentosum: pareira.<br />
CHORIS1A, H. B. Kunth. Bombacáceas;<br />
árboles corpulentos con tronco<br />
inflado y espinoso. 3 esps. <strong>de</strong><br />
Amér. <strong>de</strong>l Sur.<br />
Ch. insignis: bitaca; jamabú; palo<br />
borracho; yuchán;<br />
Ch. integrifolia: barrigón.<br />
CHRISOPOGON grillus: Rf.:<br />
Andropogon g.<br />
CHRYSANTHELLUS procumbens:<br />
manzanilla.<br />
CHRYSANTHEMUM (Pyrethrum)<br />
indicum: alcanfor;<br />
Ch. coronarium: moya;<br />
Ch. sp.: chisacá.<br />
CHRYSOBALANUS, L. Rosáceas.<br />
Ch. icaco: ciruela; guajerú; guajurú;<br />
hicaco; icaco.<br />
CHRYSOPHYLLUM, L. Sapotáceas;<br />
árboles. Unas 60 esps., la mayor<br />
parte americanas. Sinón.: Aubletella,<br />
Pierre.<br />
Ch. cainito: caimito; caimo; cauje;<br />
Ch. oliviforme: teta <strong>de</strong> burra;<br />
Ch. microphyllum: caimirillo;<br />
Ch. glicypheum: monesia;<br />
Ch. michino: michino;<br />
Ch. oliviforme; glabrum; argenteum:<br />
lechecillo.<br />
CHUQUIRAGUA, Juss. Compuestas;<br />
arbustos. 43 esps. <strong>de</strong> los An<strong>de</strong>s,<br />
<strong>de</strong>s<strong>de</strong> Patagonia al Ecuador.<br />
Sinón.: Dasyphyllum, HBK.<br />
Ch. unguiscati: bororo; chuquiragua.<br />
CHUSQUEA, HBK. Gramíneas.<br />
35 esps. que viven en los An<strong>de</strong>s,<br />
<strong>de</strong>s<strong>de</strong> Méx. al sur <strong>de</strong> Chile.<br />
Ch. coleu: coligue;<br />
Ch. quila: quila; zarzaparrilla;<br />
Ch. racemosa: tacuarembó;<br />
Ch. scan<strong>de</strong>ns: carricillo; chusque.<br />
CHYTRACULIA. Sinón.: Calyptranthes,<br />
Swartz. 70 esps.<br />
Ch. rigida: mije.<br />
CHYTROMA. Rf.: Lecythis.<br />
CICCA, L. Hoy en el gen. Phyllanthus,<br />
L. Nombres vulgares: cerezo;<br />
grosello.<br />
CINCHONA o Cinchonia, L.<br />
Aparináceas que suministran la corteza<br />
<strong>de</strong> quina. Son árboles o arbustos<br />
que viven en los An<strong>de</strong>s, <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />
Venez. y Colomb. hasta Bol.<br />
C. calisaya: calisaya;<br />
C. condaminea: cuarango;<br />
C. magnifolia: requesón;<br />
C. micrantha: motosolo;<br />
C. pubescens: palo blanco; palo<br />
<strong>de</strong> las calenturas; cascarilla; cinchona;<br />
chinchona; quina.<br />
CINNAMODENDRUM, EndI. Caneláceas<br />
(magnoliáceas); árboles o<br />
arbustos <strong>de</strong> corteza aromática, afín<br />
al gen. Canella. 3 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
CIONANDRA racemosa: coloquintilla;<br />
tayuyá.<br />
CIPERA odorata: chintul.<br />
CISAMPELOS. Menispermáceas;<br />
amargas, tónicas; arbustos rectos o<br />
trepadores. 20 esps. <strong>de</strong> las regiones<br />
tropicales <strong>de</strong>l globo; las principales<br />
son <strong>de</strong> AmMerid. y Antillas.<br />
C. Pareira: butuá; pareira; vena<strong>de</strong>ro;
BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 197<br />
C. tomentosa: palo ratón;<br />
C. sp.: alcotán-, icipó.<br />
CISSUS sicyoi<strong>de</strong>s: bejuco <strong>de</strong> caro;<br />
comemano;<br />
C. striata: uvillo <strong>de</strong>l diablo;<br />
C. tridcntata: malamujer.<br />
CITHAREXYLON o Citharoxylum,<br />
Will. Verbenáceas; árboles<br />
gran<strong>de</strong>s o arbustos. 20 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
C. barbinerve: tarumá; tarumám<br />
C. caudatum: manglillo; penda;<br />
C. cinereum: huairo;<br />
C. loetum: quiebrahacha;<br />
C. fruticosum: palo guitarra; péndola;<br />
C. tomentosum: palo blanco.<br />
CITROSMA laurifolium: limoncillo.<br />
CITRULUS vulgaris: cidracayote;<br />
patilla.<br />
CITRUS aurantium: china;<br />
C. notissimus: limoncillo;<br />
C. vulgaris: naranja;<br />
C. sp.: cajel; moreira.<br />
CLARISIA, R. y P. Artocarpáceas.<br />
4 esps. <strong>de</strong>l Brasil y Perú.<br />
CLARISIA, Abat. Sinón.: Anre<strong>de</strong>ra,<br />
Juss.<br />
C. bi<strong>flora</strong>: piamich;<br />
C. racemosa: tulpay.<br />
CLAVARIA coralloi<strong>de</strong>s: changle.<br />
CLAVIJA macrocarpa: barabara.<br />
CLAYTONIA, L. Portulacáceas;<br />
hierbas carnosas. 140 esps., la mayoría<br />
americanas.<br />
C. paniculata: oreja <strong>de</strong> perro.<br />
CLEMATIS dioica: barba <strong>de</strong> viejo;<br />
crespillo; Santa Lucía;<br />
C. havanensis: cabellos <strong>de</strong> ángel;<br />
C. peruviana: pochepochc; puchepuche;<br />
C. sericea: Juan Lanas.<br />
CLEOME anómala: alelí calcntano;<br />
mismiá;<br />
C. pentaphylla: belembe; volantín;<br />
volatín;<br />
C. spinosa: ababan;<br />
C. sp.: capuchina; espuela <strong>de</strong> caballero.<br />
CLERODENDRON aculeatum: escambrón;<br />
C. fragrans: marbella; milflores;<br />
C. lin<strong>de</strong>anum: roble guayo.<br />
CLEYERA albo-punctata: teta <strong>de</strong><br />
burra;<br />
C. theoi<strong>de</strong>s: tito.<br />
CLIDEMIA. Melastomáceas <strong>de</strong><br />
Amtropical.<br />
C. hirta: mortiño;<br />
C. esp.: camasey.<br />
CLITORIA, L. Legumináceas; arbustos<br />
trepadores y matas. Unas 30<br />
esps. <strong>de</strong> Amtropical. Rf.: Centrosema.<br />
C. arborescens: bulla; Conchita;<br />
C. <strong>de</strong>ndrina: caráuta;<br />
C. speciosa: fríjol <strong>de</strong> olor;<br />
C. ternatea: yuca <strong>de</strong> ratón.<br />
CLUSIA, L. Clusiáceas o gutíferas;<br />
árboles o arbustos <strong>de</strong> látex gomorresinoso;<br />
se unen por lo general<br />
a los árboles vecinos, a los cuales<br />
ahogan. 60 esps. <strong>de</strong> Amtropical<br />
y subtropical.<br />
C. acuniinata: sebucán;<br />
C. alba: copeisillo;<br />
C. alata: chagúalo; chagualón;<br />
C. minor: copeisillo; quiripití;<br />
C. krugiana: cupeíllo;<br />
C. rosea: bálsamo; copé; copey;<br />
cupay; cupey;<br />
C. rosaefolia: caote;<br />
C. sp.: mandur.<br />
COCCOCYPSELUM o Coccocipsilum,<br />
P. Br. Aparináceas; hierbas<br />
rastreras. 8 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
C. repens: balsamillo.<br />
COCCOLOBA. Poligonáceas; árboles<br />
y arbustos. 22 esps. <strong>de</strong> Amtropical<br />
y subtropical.<br />
C. diversifolia: palo bobo;<br />
C. grandifolia: moralón;<br />
C. laurifolia: uvillo;<br />
C. macrophylla: hortegón;<br />
C. ncogranatensis: juangarrote;<br />
C. nivea: calambreña;<br />
C. pubescens: caguairán;<br />
C. uvifera: guiabara; uva <strong>de</strong> mar;
198 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />
C. sp.: cocobolo; cocolobo; gateado;<br />
manatí; papaturro; uvero; yarúa.<br />
COCHLOSPERMUM gossypifolium:<br />
botija; bototo; botuto; gurgurús;<br />
poroporo; tecomajuche;<br />
C. vitifolium: bototillo.<br />
COCOS o Coccus, L. Palmáceas.<br />
33 esps.<br />
C. australis: pindó;<br />
C. botryphora: sumaqué; zumuqué;<br />
C. butyracea: coyol; palma <strong>de</strong><br />
vino;<br />
C. nucifera: coco;<br />
O pinnatifolia; vinifera: cocoyol;<br />
coyol; coyor; Rf.: Acrocomia;<br />
C. tota: totay;<br />
C. yatai: yatay.<br />
COCULUS palmata: colombo.<br />
COEPHELIS. Rf.: Cephoelis.<br />
COIX lachryma jobi: camándula;<br />
lágrimas <strong>de</strong> Job; lágrimas <strong>de</strong><br />
San Pedro.<br />
COLCHICO: cólchico.<br />
COLEATAENIA gineroi<strong>de</strong>s: pajabrava.<br />
COLEUS Blumei: pompolluda;<br />
tocador; vergüenza;<br />
C. laciniatus: piriqueta.<br />
COLIGUAYA, Molina. Euforbiáceas,<br />
hoy sección <strong>de</strong>l gen. Excoecaria;<br />
arbustos <strong>de</strong> Amér. subtropical.<br />
C. brasiliensis: curupicaí;<br />
C. odorífera: coliguay; colliguay.<br />
COLLETIA, Juss. Ramnáceas (zizifáceas);<br />
arbustos, la mayor parte<br />
<strong>de</strong> ma<strong>de</strong>ra purgante. 13 esps. <strong>de</strong><br />
AmMerid.<br />
C. cruciata: currumanuel; curumanuel;<br />
espina <strong>de</strong> la cruz;<br />
C. doniana: chacai;<br />
C. ferox; cruciata; spinosa: barba<br />
<strong>de</strong> tigre; cuneo; itín; quina; yáquil.<br />
COLOCASIA, P. Br. Borragináceas.<br />
Sinón.: Cordia, L.<br />
C. antiquorum: mafafa; macal;<br />
taró;<br />
C. esculentus: ocumo; taró; yautía;<br />
C. sp.: macal; malanga; piragua;<br />
quequesque; quiquisque; tiquisque.<br />
COLOCOCCA, Raf. Borragináceas;<br />
referido hoy al gen. Cordia, L.<br />
COLPOTHRINAX, Gris. Palmáceas.<br />
1 esp. <strong>de</strong> las Antillas.<br />
C. wrightii: barrigona.<br />
C0LUBR1NA, Brong. Sinón.:<br />
Marcorella, Necker.<br />
C. acuminata: jayajabico; yayajabico;<br />
C. ferruginea: abejuelo; abeyuelo;<br />
guitarán; quitarán;<br />
C. reclinata: bijáguara; carbonero;<br />
jayajabico; mabí; palo amargo; yayajabico;<br />
palo <strong>de</strong> fuego.<br />
COLUMELIA, R. y P. Columeliáceas;<br />
plantas leñosas. 2 esps. <strong>de</strong><br />
Colomb. y Perú.<br />
C. oblonga; obovata: ulux.<br />
COLUMNAEA, L. Gesneráceas;<br />
arbustos o arbolillos trepadores. Unas<br />
175 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
C. hispida: quibey; revientacaballo;<br />
tibey.<br />
COMBRETUM Loeflingü: chupachupa;<br />
C. alternifolium: Rf.: Poirea a.<br />
COMMELINA communis: cañutillo;<br />
coítre; cojitre; pajilla; pitillo;<br />
Rf.: Berleria coccínea; Tra<strong>de</strong>scantia<br />
elongata;<br />
C. nudi<strong>flora</strong>: Santa Lucía;<br />
C. longicaulis: conejita.<br />
COMMICARPUS scan<strong>de</strong>ns: pegapollo.<br />
COMOCLADIA. Anacardiáceas o<br />
terebintáceas <strong>de</strong> Colomb. y Antillas.<br />
C. integrifolia: brasilete falso; tarir!;<br />
C. propincua: manzanillo; uraye;<br />
C. tapaculo: tapaculo;<br />
C. sp.: carrasco; chicharrón.<br />
CONDALIA, Cav. Zizifáceas<br />
(ramnáceas); arbustos. 1] esps. <strong>de</strong><br />
Argent. y otras regiones cálidas y<br />
templadas <strong>de</strong> Amér.<br />
C. férrea: carey; palo <strong>de</strong> hierro;<br />
C. lineata; mycrophylla: piquillín.
BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 199<br />
CONDAMINEA. Rubiáceas; árboles<br />
pequeños o arbustos <strong>de</strong> Bol., Perú<br />
y Nueva Granada.<br />
C. tinctoria: guatán; paraguatá;<br />
paraguatán; pucaquiro.<br />
CON1UM arracacha: Rf.: Arracada<br />
esculenta: aracacha; arracacha;<br />
racacha;<br />
C. maculatum: cicuta; montezanahoria;<br />
CONOCARPUS erecta: botoncillo;<br />
gel!; yana; Zaragoza.<br />
CONOMORPHA, DC. Mirsináceas;<br />
árboles o arbustos. Unas 25<br />
esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
C. bumeloi<strong>de</strong>s: carmoní.<br />
CONOSTEGIA, D. Don. Melastomáceas;<br />
arbustos o arbolillos; sección<br />
<strong>de</strong>l gen. Miconia. 40 esps., la mayor<br />
parte andinas.<br />
C. oerstidiana: cantarillo; leñagata;<br />
C. xalapensis: cordobancillo;<br />
C. sp.: raspa-lengua.<br />
CONRAD1A pedunculosa: conradia.<br />
CONVOLVULUS violaceus: manto<br />
<strong>de</strong> la virgen;<br />
C. sp.: africana; aguinaldo; mechoacán;<br />
michoacán; churristate;<br />
quiebracajete. Rf.: Batata.<br />
CONYZA serpentaria: víbora.<br />
COPAIBA (Copaifera) hemitophylla:<br />
cativo.<br />
COPAIFERA, L. Leguminosas;<br />
árboles inermes que producen el<br />
bálsamo <strong>de</strong> copaiba. 16 esps. <strong>de</strong><br />
Amtropical.<br />
C. hymenaefolia: jabí; palo <strong>de</strong> hierro;<br />
quebracho; quiebrahacha;<br />
C. Langafordi: cupay;<br />
C. ofRcinalis: cabima; cabimbo;<br />
canime; cativo; copaiba; copayayero;<br />
currucai; palo <strong>de</strong> aceite; tacamaca;<br />
tacamacha; tacamajaca.<br />
C. sp.: amacey; cojobo.<br />
COPERNITIA, Mart. Palmeras. 6<br />
esps. <strong>de</strong> Amér. intertropical. Sección<br />
<strong>de</strong>l gen. Crisophila, Bl.<br />
C. cerífera: caranda; carandaí;<br />
carnauba; majo;<br />
C. miraguano: jata; miraguano;<br />
C. pumos: pumo;<br />
C. rubra: carandaí; majo;<br />
C. tectorum: palma cana; <strong>de</strong> cobija,<br />
o <strong>de</strong> sombrero.<br />
CORCHORUS capsularis: yute;<br />
C. hirtus: malva te;<br />
C. olitorius: grengué; gringuele;<br />
C. siliquosus: malva te; te <strong>de</strong> la<br />
tierra.<br />
CORDIA, Plum. Borragináceas;<br />
árboles o arbustos. Unas 230 esps.<br />
<strong>de</strong> Amtropical en su mayoría.<br />
C. alba: caujaro; capá blanco;<br />
cerezo; tigüilote; ubre <strong>de</strong> vaca;<br />
C. alba; lútea; Sebastiana: biyuyo;<br />
C. alliodora; elliptica; gerascanthus;<br />
rotundifolia: baria;<br />
C. alliodora: ajo; canalete <strong>de</strong> humo;<br />
capá prieto; pardillo;<br />
C. angiocarpa: carey;<br />
C. boisierii: anacahuita; anacahuite;<br />
C. bullata: yerba <strong>de</strong> la sangre;<br />
C. collococa; borinquensis; nitida;<br />
ateje; can<strong>de</strong>lero; cerezo; muñeco;<br />
palo muñeca; nigüito;<br />
C. <strong>de</strong>candra: carbón;<br />
C. <strong>de</strong>ntata: caujaro;<br />
C. do<strong>de</strong>candra: capito; siricote;<br />
C. exaltata: laurel;<br />
C. floribunda: salvio;<br />
C. gerascanthus: alatrique; capá<br />
prieto; caparrota; palo rosa; haraguazo;<br />
lapachillo;<br />
C. gerascanthus; alliodora: ajo;<br />
canalete prieto; capá prieto; loro;<br />
peteberí;<br />
C. globosa: copulo;<br />
C. macrophylla: moral;<br />
C. muñeco: muñeco;<br />
C. nitida: atejillo; huevo vegetal;<br />
vomitel;<br />
C. radula: rompe-ropa; rompe-rosa;<br />
sabañón;<br />
C. riparia: romperropa;<br />
C. salicifolia: araticú;<br />
C. speciosa: capá;
200 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />
C. ulmifolia: varilla;<br />
C. sp.: tarare.<br />
CORDYLINE: mapanare;<br />
COREOPSIS: chispa; romerillo.<br />
CORIARIA ruscifolia: ceu;<br />
C. thymifolia: chanchi; sumaque;<br />
tisis; zumaque.<br />
CORINEA. Balanoforáceas; parásitas<br />
<strong>de</strong> diversos vegetales. 4 esps.<br />
<strong>de</strong> AmCentral, Nueva Granada y<br />
Perú.<br />
C. sp.: oreja <strong>de</strong> palo.<br />
CORNUTIA, L. Verbenáceas; arbustos<br />
odoríferos. 6 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
C. cymosa: muñeco;<br />
C. grandifolia: palo cuadrado.<br />
COROLYNA cerúlea: quebracho.<br />
CORONOPUS: quimpi.<br />
COROUPITA guianensis: albaricoque.<br />
CORTADERIA dioica: corta<strong>de</strong>ra;<br />
C. quila: nigua; nihua.<br />
CORYDALIS cephalotus: María<br />
seca.<br />
CORYPHA nana: palmillo;<br />
C. miraguano: miraguano.<br />
COSTUS spicatus: caña agria; cañahuate;<br />
caña santa; cañuela; limón;<br />
limoncillo.<br />
COUEPIA o Cuepia. Rosáceas; árboles<br />
o arbustos. 40 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
C. guianensis: cuep!;<br />
C. ovalifolia: querebere;<br />
C. sp.: merecure.<br />
COULTERIA. Leguminosas cesalpíneas;<br />
árboles. 2 esps. <strong>de</strong> Chile<br />
y Méx.<br />
C. tinctoria: dibidibi; cutapanare;<br />
guarango; guatapaná; guatapanar;<br />
nacascolo; tara; taya.<br />
COUMAROUNA, Aubl. Leguminosas;<br />
árboles <strong>de</strong> leño aromático.<br />
8 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
C. odorata: cumarú; cumaruna;<br />
choibá; sarapia; sarrapia; serapia;<br />
yape.<br />
COUROUPITA, Aubl. Lecitidáce;!s;<br />
árboles con gran<strong>de</strong>s y visto-<br />
sas flores y frutos. 9 esps. <strong>de</strong> Am-<br />
Central., AmMerid. y Antillas. Rf.:<br />
Curupita.<br />
C. guianensis: muco;<br />
C. sp.: guaseo.<br />
COURSETIA, DC. Leguminosas;<br />
árboles o arbustos. 12 esps. <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />
el Brasil a California.<br />
C. glandulosa: samo prieto.<br />
COUSSAREA, Aubl. Rubiáceas.<br />
C. ovalis: chorchulla.<br />
COUTAREA, Aubl. Rubiáceas;<br />
arbolillos o arbustos parecidos a las<br />
madreselvas. Suministran quina o<br />
copalchi. Son <strong>de</strong> Amtropical.<br />
C. alba: cascarilla;<br />
C. coccínea: boje; quina;<br />
C. latifolia: copalchi;<br />
C. speciosa: pitoya.<br />
CRACCA, Bth. Leguminosas;<br />
hierbas. 6 esps. <strong>de</strong> Amtropical. Sinón.<br />
Benthamantha, Alef.<br />
C. toxicans: barbasco.<br />
CRANIOLARIA. Martiniáceas;<br />
hierbas anuales con flores gran<strong>de</strong>s,<br />
blancas o amarillas. 2 esps. <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />
Vcnez. al Uruguay.<br />
C. annua: escorzonera.<br />
CRATAEGUS mexicana: tejocote.<br />
CRATAEVA gynandra: tapia;<br />
zorrocloco;<br />
C. tapia: palo <strong>de</strong> can<strong>de</strong>la; flor <strong>de</strong><br />
seda; tapia; toco.<br />
CREMANIUM: camasey.<br />
CRESCENTIA, L. Bignoniáceas;<br />
árboles o arbolillos <strong>de</strong> frutos gran<strong>de</strong>s,<br />
<strong>de</strong> cascara dura y forma <strong>de</strong><br />
botella. Unas 5 esps. <strong>de</strong> Méx. y<br />
AmCentral.<br />
C. alata: cirián; cuastecomate;<br />
cuauhtecomate; guastecomate; güira;<br />
güiro; higüero; jupa; magüira; nambira;<br />
taparo; tecomate; totumo;<br />
C. cucurbitacea: camuro; higuerilla;<br />
C. cujete: buje; bule; bush; calabacero;<br />
cóngolo; güira; guacal; güiro;<br />
higüero; jícaro; guaje; mate;<br />
pichagüero; totumo; tutumo;<br />
C. edulis: cuajilote; guajilote;
BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 201<br />
C. microcarpa: higüerito.<br />
CRINODENDRON, Mol. Oleocarpáceas;<br />
árboles. 2 csps. <strong>de</strong> Chile.<br />
C. hookerianum: chaquihue;<br />
C. patagua: patagua.<br />
CRINUM americanum: lirio <strong>de</strong><br />
San Pedro.<br />
CRISOPHILA, L. Palmáceas. 7<br />
esps. <strong>de</strong> Amtropical. Su especie más<br />
importante es la C. cerífera, llamada<br />
también Copernitia cerífera, vulgarmente<br />
conocida por caranda.<br />
CRIPTOGAMA: trencilla.<br />
CROTOLARIA latifolia: guache;<br />
maraquito; maruga; maruguito;<br />
C. espadilla: espadilla;<br />
C. guatemalensis: chipile;<br />
C. lupulina: guachecito;<br />
C. retusa: bulla; cascabelillo; lupina;<br />
maraca; sonajera;<br />
C. vitellina: quiebraplato; uña <strong>de</strong>l<br />
diablo.<br />
CROTÓN, L. Euforbiáceas; hierbas,<br />
arbustos y árboles. De 500 a<br />
600 esps. <strong>de</strong> los trópicos, especialmente<br />
<strong>de</strong> América.<br />
C. clnvuligcr: canelillo;<br />
C. dioicus: nidí;<br />
C. eleuteria: cascarilla; te;<br />
C. fragrans: mosquero; nuche;<br />
C. gossypifolia: targuá;<br />
C. homolepi<strong>de</strong>s: clavellina;<br />
C. lobatus: frailecillo;<br />
C. lucidus: cuaba;<br />
C. malambo: malambo; torco;<br />
C. niveus: copalchí;<br />
C. peltoi<strong>de</strong>um: mosquera;<br />
C. sanguifluos: sangregao;<br />
C. sp.: cinchona; espacie; quina;<br />
tártaro; tautuilla.<br />
CRYPHIACANTHUS, Nees. Acnn<br />
cáceas. 1 esp. que hoy se incluye<br />
en el gen. Ruelia, L. Su tierra<br />
<strong>de</strong> origen: Antillas y Venez.<br />
CRYPTOCARPA caneliíla: canclilla;<br />
guarimán;<br />
C. sp.: jigua.<br />
CRIPTOCARYA peumus: peumo;<br />
C. moschata: nuez moscada.<br />
CRYPTOCHAETES andícola:<br />
huamanripa.<br />
CUCUMIS anguria: concombro;<br />
pepinillo. Rf.: Sechium.<br />
CUCÚRBITA, L. Brionáceas; hierbas<br />
anuales que producen la calabaza.<br />
10 esps. <strong>de</strong> Mcx. y California<br />
(y Sur <strong>de</strong> Asia).<br />
C. citrullus: patilla;<br />
C. foetidissima: chicayote;<br />
C. ficifolia: cidracayote;<br />
C. lagenaria: Rf.: Lagenaria vulgaris;<br />
C. máxima: alcayota; bolo; cayoca;<br />
cayote; cidracayota; cidracayote;<br />
cilacayotc; chilacayote; chiverre; istacayota;<br />
sambo; Vitoria; zapallo;<br />
C. moschata: lacayote;<br />
C. pepo: ahuyama; anco; auyama;<br />
avinca; ayote; hoco; huyama;<br />
oyama; pipián; uyama; zapallo;<br />
CULCITUM, HBK. Compuestas.<br />
10 esps. andinas, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> Nueva Granada<br />
a la Patagonia.<br />
C. discolor: llancahuasa;<br />
C. canescens: huira-huira; viravira.<br />
CUNDÍA chica: chisamá.<br />
CUNILA, L. Labiadas; matas o<br />
arbustos. 15 esps. <strong>de</strong> las regiones<br />
cálidas <strong>de</strong> Amér.<br />
CUPANIA glabra: mestizo; guacharaco;<br />
castaño;<br />
C. guatemalensis: cantarillo; huesillo;<br />
C. oppositifolia: macurije;<br />
C. sápida: Rf.: Blighia s.;<br />
C. sp.: cupana; guara; guaran;<br />
guaraná; guaraná; guarano; paulinia.<br />
CUPHEA, Kochne. Litráceas; hierbas<br />
o matas, 157 esps. americanas.<br />
C. antisiphiliüca: chiagari;<br />
C. ciliata: culebra;<br />
C. glutinosa: sanguinaria;<br />
C. heterophylla: moradilla;<br />
C. racemosa: moradita.<br />
CURATARI. Mirtáceas; árboles<br />
gran<strong>de</strong>s. 7 esps. Amtropical.<br />
CURATELLIA, L. Dileniáceas; arbustos<br />
trepadores que contienen mu-
202 AUCUSTO MALARET BICC, xiv, 1959<br />
cho tanino. 3 esps. <strong>de</strong> Amér. <strong>de</strong>l<br />
Sur y Antillas.<br />
C. americana: careicillo; curata;<br />
chaparro; chigüe; chumico; vacabuey.<br />
CURCAS multifida: Rf.: Jatropha<br />
m.<br />
CURCULIGO scorzonera; Rf.:<br />
Hypoxis s.<br />
CÚRCUMA americana: Rf.: Marantha<br />
arundinacea;<br />
C. longa: camotillo; yuquilla;<br />
C. zedoaria: cúrcuma.<br />
CURÍALE amazónica: aguapé;<br />
victoria regia.<br />
CURIMA calophylla: coyure.<br />
CURURU, Plum. Sinón.: Paullinia,<br />
L.<br />
CUSCUTA americana: sacatascal;<br />
zacatlascal;<br />
C. cristata: cabellos <strong>de</strong> ángel;<br />
C. graveolens: hilo <strong>de</strong> oro;<br />
C. speciosa: cabellos <strong>de</strong> ángel;<br />
C. sp.: icipó.<br />
CUSPARÍA, Humb. Rutáceas; arbustos<br />
o arbolillos <strong>de</strong> Amtropical.<br />
Sinón.: Galipea. La C. febrífuga es<br />
sinón. <strong>de</strong> Bonplandia trifoliata, Wild.<br />
CUSPARIEAS. Tribu <strong>de</strong> rutáceas;<br />
arbustos y árboles. Unas 100<br />
esps. en 9 géneros <strong>de</strong> Amtropical.<br />
CYATHEA arbórea: rabo <strong>de</strong> mico;<br />
C. incana: boba; sarro;<br />
C. insignis: cimarrona;<br />
C. speciosa: camaroncillo.<br />
CYBISTAX, DC. Bignoniáceas;<br />
árboles pequeños <strong>de</strong>l Brasil y Perú.<br />
Nombre vulgar: caroba.<br />
CYCAS circinalis: sagú <strong>de</strong> la India;<br />
C. revoluta: alcanfor;<br />
C. virens: embeleso;<br />
C. sp.: mulata.<br />
CICHORIUM endivia: achicoria;<br />
pascueta.<br />
CYCLANTHERA, Schred. Briondceas<br />
(cucurbitáceas). 40 esps. <strong>de</strong><br />
Amtropical.<br />
C. peída ta: achojcha; caiba; caifa;<br />
caigua; pepino crespo;<br />
C. pittieri: tacaco;<br />
C. subinervis: achojcha;<br />
C. Tonduzii: caiba; caifa. Rf.:<br />
Sechium.<br />
CYCLANTHUS, Pot. Ciclantáceas.<br />
6 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
C. bipartitus: lapa; puertorrico;<br />
sangapillo.<br />
CYCNOCHES, Ldl. Orquidáceas.<br />
8 esps. <strong>de</strong> Guayana y Méx.<br />
C. chlorochilon: pelícano.<br />
CYDISTA, K. Schum. Bignoniáceas.<br />
1 esp. Amtropical. Nombre<br />
vulgar: ajillo.<br />
CYDONIA vulgaris: membrillo.<br />
CYMODOCEA manatorum: manatí.<br />
CYNANCHUM pachiphyllum:<br />
pahueldún;<br />
C. grandiflorum: curamagüey.<br />
CYNODON dactylon: argentina.<br />
CYNOMETRA cubensis: pico <strong>de</strong><br />
gallo;<br />
C. portoricensis: oreganillo.<br />
CYNOMORIUM, Sw. Rf.: Helosis,<br />
Rich.<br />
CYPERUS alternifolius: quitasol;<br />
C. articulatus: camelote; chivasa;<br />
C. <strong>de</strong>nsifolia: tule;<br />
C. elegans: yerba <strong>de</strong> cuchillo;<br />
C. esculentus: cebollín; coquí; coquito;<br />
corocito; macagüita;<br />
C. juncifolius: junco santo;<br />
C. laetus: lleivún;<br />
C. multifolius: chandul;<br />
C. olfersianus: yabacoa;<br />
C. vegetus: tome; trome;<br />
C. reflexus: negrillo;<br />
C. rotundus: ajo.<br />
CYPHEA, P. Br. Sinón.: Cuphea.<br />
Nombres vulgares: canchalagua;<br />
quiebrapiedras.<br />
CYPHOMANDRA, Sent Solanáceas;<br />
arbolillos o arbustos. Unas 30<br />
esps. <strong>de</strong> las regiones cálidas <strong>de</strong><br />
Amér. <strong>de</strong>l Sur. Sinón.: Pionandra,<br />
Miers.
BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 203<br />
C. betacea: tomate <strong>de</strong> árbol; toma<br />
to;<br />
C. splen<strong>de</strong>ns: pimiento;<br />
C. viridifolia: zopilote.<br />
CYPRINUS carpió: guapote.<br />
CYR1LLA, L. Ciriláceas; arbustos.<br />
C. antillana: llorona;<br />
C. racemi<strong>flora</strong>: barril.<br />
CYRTHOPODIUM An<strong>de</strong>rsonii:<br />
cebolleta; piñuela.<br />
CIRTOSPADICE. Arói<strong>de</strong>as; acaules.<br />
1 esp. <strong>de</strong>l Brasil. Rf.: Caladium<br />
bicolor.<br />
CYTISUS cajan. Rf.: Cajanus indicus.<br />
CYTTARIA, Berk. Hongos. 6<br />
esps. <strong>de</strong> Chile y Patagonia. Nombres<br />
vulgares: casabe <strong>de</strong> bruja; dihueñe;<br />
gargal; llaullau; pinatra; quitasolillo.<br />
DACRYODES, Gris. Anacardiáceas;<br />
árboles. 1 esp. <strong>de</strong> las Antillas.<br />
Sección <strong>de</strong>l gen. Pachylobus,<br />
<strong>de</strong> las burseráceas.<br />
D. excelsa; hexandra: tabonuco.<br />
DAEDALEA: callampa.<br />
DAHLIA. Compuestas heliánteas;<br />
hierbas <strong>de</strong> hermosas y variadas flores.<br />
9 esps. <strong>de</strong> AmCentral y Méx.<br />
Se cultivan en Europa y se ha obtenido<br />
un número consi<strong>de</strong>rable <strong>de</strong><br />
varieda<strong>de</strong>s y <strong>de</strong> razas nuevas.<br />
D. variabilis: gigantón.<br />
DALBERGIA hecastophyllum:<br />
maray-maray;<br />
D. monetaria: brasilete; cazuelita;<br />
D. nigra: meple; palisandro;<br />
D. variabilis: caiguá;<br />
D. sp.: icipó.<br />
DALEA. Leguminosas; hierbas o<br />
sufruticosas. 100 esps.<br />
D. alopecuroi<strong>de</strong>s: alacrancillo; rabo<br />
<strong>de</strong> ratón;<br />
D. astragalinus: pispura;<br />
D. citrodora: limoncillo;<br />
D. mutisii: chiripique;<br />
D. sericea: ambarina; escabiosa;<br />
te <strong>de</strong>l país.<br />
DAPHNE pillopillo: pillopillo;<br />
D. andina: Rf.: Ephedra a.<br />
DAPHNOPSIS, Mart y Zuce. Dafnáceas<br />
(timeláceas); árboles o arbustos.<br />
20 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
D. racemosa: en vira;<br />
D. sp.: cieniguillo; guacacoa; majagua.<br />
DASYBETUS torrei: lebisa.<br />
DASYLIRION, Zuce. Liliáceas. 10<br />
esps. <strong>de</strong> Méx. y Texas.<br />
D. cedrocanum: sotol.<br />
DATURA arbórea: bibijagua; bijaura;<br />
borrachero; borracho; campana;<br />
campanilla; chamico; estramonio;<br />
floricundia; florifundia; floripón;<br />
floripondio; floripundia; gigantón;<br />
guanto; guarguar; tapa; tapate;<br />
reina <strong>de</strong> la noche;<br />
D. fastuosa: metel; ñangue; niungue;<br />
tonga;<br />
D. metel: manto <strong>de</strong> Cristo; manto<br />
<strong>de</strong> viuda;<br />
D. stramonium: toloache;<br />
D. tatula: ñongué.<br />
DAVILLA. Dileniáceas; arbustos<br />
sarmentosos, a menudo lianas con<br />
flores amarillas <strong>de</strong> olor agradable.<br />
12 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
D. kunthii: chumico;<br />
D. sagraena: guara; icipó.<br />
DAGUELIA negrensis: timbó.<br />
DELPHINIUM ajacis: pajarito;<br />
D. cuneatum: pelícano.<br />
DENDROPANAX: Rf.: Cecropia.<br />
D. arboreum: Rf.: Celtis occi<strong>de</strong>ntalis:<br />
cacho <strong>de</strong> venado; palo Ramón;<br />
vaquero; zopilote;<br />
D. morotoni: gargorán; guarumo;<br />
mangabé; pavo; yagrumo macho.<br />
DENDROPEMON bicolor: hicaquillo<br />
capitana.<br />
DENDROPOGON usneoi<strong>de</strong>s: barbas<br />
<strong>de</strong> úcar; guajaca, Rf.: Tillandsia.<br />
DESFONTANEA, R. y P. Longaniáceas;<br />
arbustos bajos muy ramosos.<br />
1 esp. <strong>de</strong> los An<strong>de</strong>s. D.<br />
spinosa: chapico.<br />
DESMANTHUS, Wilh. Leguminosas;<br />
hierbas vivaces o matas. 9<br />
esps. <strong>de</strong> ambas Américas.
204 AUCUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />
D. plenus: adormi<strong>de</strong>ra; <strong>de</strong>smanto.<br />
DESMODIUM ciliare: pegapega;<br />
zarzabacoa;<br />
D. uncinatum: pegapega;<br />
D. sp.: amor seco; amores secos;<br />
pimpinela. Rf.: Mcibonia; Acaenna.<br />
DESMONEUS, Mart. Palmeras.<br />
22 esps. que habitan <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el Sur<br />
<strong>de</strong> Méx. a la vertiente oriental <strong>de</strong><br />
los An<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Bolivia. Sinón.: Atitara,<br />
Barr.<br />
D. oxyacanthus: ballil; matamba.<br />
DIANTHERA pcctoralis: carpintero;<br />
curia.<br />
DICHONDRA: aguinaldo.<br />
DICHROSTACHYS nutans: marabú.<br />
DICLIPTERA sexangularis: gallito.<br />
DICORYNIA, Benth. Leguminosas<br />
cesalpíneas; árboles. 4 esps. <strong>de</strong><br />
Guayana y Brasil.<br />
D. paraensis: angélica.<br />
DICTYOCARYUM fuscum: araco.<br />
DICYPELLIUM, Nees. Lauráceas<br />
<strong>de</strong> ma<strong>de</strong>ra apreciada, <strong>de</strong> olor agradable.<br />
Suministran la verda<strong>de</strong>ra canela<br />
<strong>de</strong> clavo. 1 esp. <strong>de</strong>l Brasil.<br />
DIEFFEMBACHIA, Schott. Arói<strong>de</strong>as<br />
(aráceas); sufruticosas o arborescentes.<br />
6 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
D. seguim: chucha.<br />
DIMORPHANDRA, Schott. Leguminosas;<br />
árboles inermes. 10 esps.<br />
<strong>de</strong> Amtropical.<br />
D. excelsa: mora;<br />
1). megistoperma: alcornoque.<br />
DIOCLEA, HBK. Leguminosas;<br />
arbustos o plantas sufruticosas. 17<br />
esps., la mayor parte <strong>de</strong> Amtropical.<br />
D1ODON, Lindl. Cicadáceas; pequeños<br />
arbustos. 2 esps. <strong>de</strong> Méx.<br />
D. edule: chamal.<br />
DIONEA muscipula: atrapa-moscas.<br />
DIOSCOREA alata: ñame;<br />
D. altissima: donguey; dunguey;<br />
D. macrostachya: cocolmeca; cuculmeca;<br />
D. poligonoi<strong>de</strong>s: jicama; mata gallina;<br />
D. trífida: mapuey; ñame; sachapapa;<br />
D. tuberculífera: ñame <strong>de</strong> mata;<br />
gunda; volador.<br />
DIOSMA alba: diosma.<br />
DIPHOLIS, ADC. Sapotáceas; árboles<br />
o arbustos. 3 esps. <strong>de</strong> las Antillas.<br />
D. cubensis: cuya;<br />
D. montana; salicifolia: almendrillo;<br />
jocuma; tabloncillo;<br />
D. sintenesiana: espejuelo;<br />
Y), nigra: ausubo;<br />
D. sp.: Carolina; varitai.<br />
DIPHYSA, Jacq. Leguminosas;<br />
arbustos o árboles. 10 esps. <strong>de</strong> Méx.<br />
y AmCentral.<br />
D. robinioi<strong>de</strong>s: guachipilín; macano.<br />
DIPTERYX, Schroeb. Sinón.: Coumarouna,<br />
Aubl.<br />
DISCARIA, Hook. Ramnáceas;<br />
sus frutos se <strong>de</strong>scomponen en mericarpios<br />
y saltan con elasticidad. 12<br />
esps. <strong>de</strong> los An<strong>de</strong>s.<br />
D. trinervis: chacay.<br />
DODONEA viscosa: chamana;<br />
chamisa.<br />
DOLICHOS altissimus: samuro;<br />
D. lablab: ayocote; frijol caballero;<br />
tapiramo; guaracaro; chimbólo<br />
ver<strong>de</strong>;<br />
D. monachalis: frijol;<br />
D. sp.: piloy.<br />
DOLIOCARPUS, Rolan<strong>de</strong>r. Dileniáceas;<br />
árboles bajos o arbustos<br />
trepadores. De 15 a 20 esps. <strong>de</strong><br />
Amér. <strong>de</strong>l Sur.<br />
D. calinoi<strong>de</strong>s: bejuco <strong>de</strong> agua;<br />
D. solandri: mantequilla; matanegro.<br />
DOLYCHANDRA, Cham. Bignoniáceas;<br />
bejucos.<br />
D. cynanchoi<strong>de</strong>s: sachaguasca; uña<br />
<strong>de</strong> gato.
BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 205<br />
DOMBEYA chilensis: araucaria;<br />
pino araucano.<br />
DORSTENIA, L. Moráceas; hierbas<br />
o matas. 50 esps. (algunas <strong>de</strong><br />
África).<br />
D. houstonii: contrayerba; raíz <strong>de</strong><br />
resfriado; taropé; tusia; tusilla.<br />
DOYERA emetocatartica: bejuco<br />
<strong>de</strong> purga.<br />
DRACAENA fragrans: carey.<br />
DRACONTIUM, L. Aráceas; hierbas.<br />
6 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
D. pittieri: hombrón;<br />
U. polyphyllum: camapán; changuango;<br />
guapa; piragua.<br />
DREPANOCARPUS. Leguminosas.<br />
8 esps. <strong>de</strong> Amtropical (1 <strong>de</strong>l<br />
África occi<strong>de</strong>ntal).<br />
D. lunatus: escambrón; palo <strong>de</strong><br />
hoz; paternito.<br />
DRYMARIA. Gesneráceas; arbustos.<br />
12 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
D. cordata: golondrina; yerba<br />
centella.<br />
DRYMIS. Magnoliáceas <strong>de</strong> ambas<br />
Américas.<br />
D. chilensis: canelo;<br />
D. granatensis: anta; cupís; malambo;<br />
palo <strong>de</strong> ají; quiebramuelas.<br />
DRYPETES, Vahl. Euforbiáceas;<br />
árboles lampiños o arbustos. 10 esps.<br />
<strong>de</strong>l Brasil y Antillas.<br />
D. alba: cafeíllo; palo hueso; varital;<br />
D. glomerata: carrasco; chicharrón;<br />
D. ilicifolia: encinilla; guanabanilla.<br />
DUHUMELIA patens: Rf.: Hamelia<br />
p.<br />
DULICHIUMspathaceum: zacatón.<br />
DURANTA, L. Verbenáceas; arbustos.<br />
8 esps. <strong>de</strong> Amér. <strong>de</strong>l Sur,<br />
<strong>de</strong>s<strong>de</strong> Bol. y Brasil hasta las Antillas<br />
y aún Méx.<br />
D. mutisii; plumieri: adonis; celosa;<br />
guapante; lluvia;<br />
D. repens: espina <strong>de</strong> paloma.<br />
DURVILLAEA utilis: cochayuyo.<br />
DUVAUA crenata: cabriuba; huingán;<br />
D. praecox: aguaraibá; aguaribai.<br />
Rf.: Lithraea.<br />
DYOSPIROS ebenaster; laurifolia;<br />
obtusifolia: cuernavaca; guayabota;<br />
guayacana; zapote;<br />
D. tetrasperma: ébano;<br />
D. virginiana: placaminero.<br />
ECHINACTUS: curucapuca.<br />
ECHINOCACTUS, Lk. Cactáceas<br />
con flores <strong>de</strong> extraordinaria belleza.<br />
200 esps. <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el SO. <strong>de</strong> Estados<br />
Unidos hasta el Brasil y Chile.<br />
E. williamsii: peyote.<br />
ECHINOCHLOA colona: armilán;<br />
arrocillo.<br />
ECHINODORUS rostratus: llantén.<br />
ECHITES, L. Apocináceas; arbustos.<br />
40 esps. <strong>de</strong> AmMerid.<br />
E. bi<strong>flora</strong>: babeiro; cachicama;<br />
clavel <strong>de</strong> sabana;<br />
E. cururo: cururú;<br />
E. chilensis: quilmay;<br />
E. funiformis: manacá;<br />
E. histi<strong>flora</strong>: adormi<strong>de</strong>ra;<br />
E. caxacana: loroco;<br />
E. pastorum: purga;<br />
E. paludosa: clavel <strong>de</strong> manglar;<br />
E. suberecta: cura maguey;<br />
E. sp.: icipó.<br />
ECLIPTA alba: tajo.<br />
EDWARDIA chilensis: mayu;<br />
E. microphylla: guayacán; pelú.<br />
EHRETIA bourreria: guayo;<br />
E. exsuca: guatacare;<br />
E. tinifolia: carrasco; chicharrón;<br />
roble.<br />
EICHHORN1A. Ponte<strong>de</strong>ráceas:<br />
plantas acuáticas o palustres. 2 esps.<br />
<strong>de</strong> AmMerid. Rf. Ponte<strong>de</strong>ria.<br />
E. sp.: aguapé; bora; camalote;<br />
jacinto <strong>de</strong> agua; lagunero; taropé.<br />
ELAEAGIA. Rubiáceas; árboles<br />
resinosos. 2 esps. <strong>de</strong>l Perú.<br />
E. Mariae: aceite María; palo<br />
María.<br />
ELAEIS. Palmas. 2 esps. <strong>de</strong> las<br />
cuales 1 es <strong>de</strong>l Brasil (y la otra<br />
<strong>de</strong>l África occi<strong>de</strong>ntal).
206 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />
E. melanoccoca: corozo; chascaray;<br />
noli.<br />
ELAEODENDRON attenuatum:<br />
coscor roncho; piniche; pinipiniche;<br />
piñipiñi;<br />
E. corybosum: coscorrón;<br />
E. trinerva: ébano.<br />
ELAPHRIUM, Jacq. Sinón.: Bursera,<br />
L.<br />
ELATERIUM, Jacq. Cucurbitáceas;<br />
hierbas trepadoras. 12 esps.<br />
<strong>de</strong> Amtropical.<br />
E. carthaginensis: pepinata;<br />
E. ciliatum: gallotillo; ñorbo cimarrón.<br />
ELEPHANTOPUS scaber: achicoria;<br />
lengua <strong>de</strong> vaca.<br />
ELEUSINE indica: gramalote;<br />
guarataro; pata <strong>de</strong> gallina; pie <strong>de</strong><br />
gallina; yerba dulce.<br />
ELODEA. Hidrocaridáceas; acuáticas,<br />
sumergidas y vivaces. 10 esps.<br />
<strong>de</strong> las regiones cálidas <strong>de</strong> ambas<br />
Amcricas.<br />
E. chilensis: chinqui.<br />
ELLEANTHUS, Preal. Orquidáceas.<br />
50 esps. <strong>de</strong>l Brasil, AmCentral<br />
y Antillas.<br />
EMBOTHRIUM. Proteáceas; árboles<br />
o arbustos inermes. 5 esps.<br />
<strong>de</strong> Amér. <strong>de</strong>l Sur austral.<br />
E. coccineum: notro;<br />
E. emarginatum: cucharilla; machín;<br />
picahual.<br />
EMELISTA tora: dormi<strong>de</strong>ra.<br />
EMILIA sonchifolia: borlitas.<br />
EMMOTON. Terebintáceas; árboles<br />
lisos o cubiertos <strong>de</strong> un vello brillante<br />
y sedoso. 5 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
E. apogon: sachamistol.<br />
ENCELIA, Adans. Compuestas.<br />
28 esps. <strong>de</strong>l Oeste <strong>de</strong> Amér. <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />
Chile a California.<br />
E. canescens: mancapaqui;<br />
E. mexicana: acahual.<br />
ENTADA scan<strong>de</strong>ns: cancil; quiainol;<br />
tacalote.<br />
ENTEROLOBIUM. Leguminosas<br />
mimoseas; árboles inermes con se-<br />
millas ricas en tanino. Unas 4 esps.<br />
<strong>de</strong> Amtropical.<br />
E. eyeloearpum: caracaro; carito;<br />
caro; conacaste; guanacaste; orejero;<br />
parota;<br />
E. saman: Calliandra s.;<br />
E. timbouva: pacará; timbó.<br />
EPHEDRA andina: pincopinco;<br />
pingopingo.<br />
EPIDENDRUM. Orquidáceas. 400<br />
esps. <strong>de</strong> Amér. cálida. Rf.: Cyrthopodium.<br />
EQUISETUM bogotense: canutillo;<br />
tembla<strong>de</strong>ra.<br />
ERIOCHLOA subglabra: Janeiro;<br />
malojilla; malojillo; yerba <strong>de</strong> Para.<br />
ERIOCOMA, HBK. Compuestas;<br />
cerbesinas; arbustos o árboles. 20<br />
esps. <strong>de</strong>s<strong>de</strong> Méx. hasta Colomb. Sinón.:<br />
Acanthocarpa, DC.<br />
E. (Montanea) tomentosa: ciguapacle;<br />
ciguapate.<br />
ERIODENDRON, De Candolle.<br />
Sinón.: Ceiba, Gaert.; árboles. 3<br />
esps. <strong>de</strong> AmCentral y <strong>de</strong>l Sur: ceiba;<br />
miraguano; pochote; palo santo;<br />
yuque.<br />
ERITHALIS, Lin. Rubiáceas; arbustos.<br />
6 esps. <strong>de</strong> las Antillas y<br />
Venez.<br />
E. fruticosa: Rf.: Colubrina.<br />
E. pentagonia: bibona; palo muñeca.<br />
ERODIUM cicutarium: alfilerillo;<br />
peludilla.<br />
ERUCA sativa: mostacilla.<br />
ERYGERON cana<strong>de</strong>nsis: pascueta;<br />
E. spathulatus: chiribita; taliya.<br />
ERYNGIUM foetidum: culantro;<br />
culantrón;<br />
E. paniculatum: achupalla; chancorma;<br />
chupalla;<br />
E. rostratum: cauchu;<br />
E. Wcberbaueri: escorzonera.<br />
ERYTHRAEA chilensis: cachanlagua.<br />
ERYTHRINA corallo<strong>de</strong>ndron:<br />
brusca yo; bucago; bucal; búcare;<br />
bucare; búcaro; bucayo; chocho;<br />
madre-cacao; mapolo; piñón;
BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 207<br />
E. coralloi<strong>de</strong>s: colorín; coral; chocolín;<br />
chocho; chuí; clequeme; equimite;<br />
gualiqueme; huairo; jequerit!;<br />
jequirití; mate; pate; patol;<br />
peonía; peronía; pionía; pichoco;<br />
pisonay; pito; poro; potorillo; regaliza;<br />
zompantle;<br />
E. cristagalli: ceibo; cosorio; cresta<br />
<strong>de</strong> gallo; cresta <strong>de</strong> pavo;<br />
E. edulis: chachafruto; sachafruto;<br />
E. falcata: pisonay;<br />
E. glauca: anaco; anauco; cantagallo;<br />
E. micropterix: boyo; búcare; bucare;<br />
búcaro;<br />
E. pisamo; umbrosa; velutina:<br />
cámbulo; cachimbo; pisamo; saivo;<br />
E. poppigiana; umbrosa: búcare;<br />
bucare; búcaro;<br />
E. umbrosa: cañaro; paloprieto;<br />
E. velutina: pericoco.<br />
ERYTHROXYLUM, P. Br. Eritroxiláceas;<br />
arbustos y árboles pequeños.<br />
Unas 120 esps. <strong>de</strong> las regiones<br />
tropicales y subtropicales <strong>de</strong>l<br />
globo; pero la mayoría y principales<br />
esps. son <strong>de</strong>l Brasil, Guayana<br />
y Antillas. La más importante es<br />
E. coca, originaria <strong>de</strong>l Perú y Colombia.<br />
E. brevites: arabo; jibá; jibara;<br />
E. coca: coca; hayo;<br />
E. minutifolium: cubanicú;<br />
E. Raymondi: cuca.<br />
ERITRICHIUM gnaphalioi<strong>de</strong>s: te<br />
<strong>de</strong> burro. Rf.: Verbena erinoi<strong>de</strong>s.<br />
ESCALLONIA, L. Saxifragáceas;<br />
árboles y arbustos. 50 esps. <strong>de</strong> Am-<br />
Merid.<br />
E. berteriana: ñipa; ñipe;<br />
E. corymbosa: chacha;<br />
E. illinita: corontillo;<br />
E. myrtilloi<strong>de</strong>s: chachacoma; tasata;<br />
tasta;<br />
E. péndula: chachacoma; chachacuma;<br />
pumachilca;<br />
E. pulverulenta: madroño;<br />
E. resinosa: tíbar;<br />
E. revoluta: liún; lun.<br />
ESCHSCHOLTZIA californica: rásete.<br />
ESCOBEDIA, R. y P. Escrofulariáceas;<br />
hierbas. 3 esps. <strong>de</strong>s<strong>de</strong> Méx.<br />
al Perú.<br />
E. scabrifolia: azafrán; palillo.<br />
ESENBECKIA. Rutáceas; árboles<br />
0 arbustos. 20 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
E. atata: atata.<br />
ESPADEA. Verbenáceas; árboles.<br />
1 esp. <strong>de</strong> Cuba.<br />
E. amoena: arrayán; rascabarriga.<br />
ETEROTHALAMUS brunici<strong>de</strong>s:<br />
romerillo.<br />
EUCHARIS. Amarilidáceas; bulbosas<br />
<strong>de</strong> hermoso aspecto que habitan<br />
en los An<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Colomb. y<br />
en el Perú.<br />
E. amazónica: <strong>de</strong>lia.<br />
EUCHLAENA. Gramíneas. 2 esps.<br />
<strong>de</strong> Amtropical.<br />
E. mexicana: teosinte.<br />
EUCRIPHIA. Rosáceas; árboles<br />
muy corpulentos, <strong>de</strong> Chile.<br />
E. patagónica: huinque;<br />
E. cordifolia: muermo; ulmo.<br />
EUGENIA barnensis: guaira je;<br />
E. capuli: guacoquito;<br />
E. cauli<strong>flora</strong>: guaporú;<br />
E. cisplatensis: Iapachillo;<br />
E. confusa: cieneguillo;<br />
E. costata: serrasuelo;<br />
E. cheken: chequén;<br />
E. edulis: ibahaí; ubajai;<br />
E. fadyeni: sumacará;<br />
E. flavovirens: guayabillo;<br />
E. floribunda: guásara; multa;<br />
murta;<br />
E. formosa: mama <strong>de</strong> cachorro;<br />
E. Greggi: acona;<br />
E. guabiyu: guabiyú;<br />
E. guayabillo: fustete falso; guayabillo;<br />
E. guili: güilí;<br />
E. jambolana: jambul;<br />
E. lepidopta: cacique;<br />
E. lineata: guairajillo;<br />
E. mato: orcomato;<br />
E. monticola: birijí; hija menuda;<br />
E. multi<strong>flora</strong>: berraco; pitra;
208 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />
E. oerstediana: turú;<br />
E. pimenta: ausú; malagueta;<br />
E. portoricensis: pitangueira;<br />
E. proba: luma;<br />
E. pseudopsidium portoricensis:<br />
quiebrahacha;<br />
E. punicifolia: guayabito;<br />
E. specialis: arrayán; mato; ñangapiré;<br />
pitanga;<br />
E. Stahlü: limoncillo;<br />
E. temu: temu;<br />
E. tetrasperma: guasábara; guayabacón;<br />
E. tuberculata: grajo.<br />
EUPATORIUM ayapana; triplinerve:<br />
ayapana; diapana;<br />
E. aromatisans: trébol;<br />
E. chilense: matagusano;<br />
E. chilca: chilca;<br />
E. glutinosum: matico;<br />
E. ivaefolium: bayuján; rompezaragüey;<br />
E. odoratum: albahaquilla; filigrana;<br />
E. salvia: salvia;<br />
E. sternbergianum: mancapaqui;<br />
E. volubile: cepú.<br />
EUPHORBIA centuncoloi<strong>de</strong>s: lagunera;<br />
E. cotinifolia: barrabás; chepo;<br />
sapo;<br />
E. heterophylla: lechera; lechosa;<br />
E. láctea: escar<strong>de</strong>n;<br />
E. latazi: lechoso; palo <strong>de</strong> leche;<br />
E. penicillata: huachanca;<br />
E. pilulifera: golondrina; malcasada;<br />
sangrinaria; yerba <strong>de</strong> boca;<br />
yerba <strong>de</strong> la niña;<br />
E. portulacoi<strong>de</strong>s: pichoa;<br />
E. pulcherrima: moño; pascua;<br />
pastora;<br />
E. púnica: pascua;<br />
E. serpens: lechera; teta <strong>de</strong> vieja;<br />
meona;<br />
E. tithimaloi<strong>de</strong>s: ítamo;<br />
E. trigonia: corona;<br />
E. sp.: disciplinilla; guarús.<br />
EUPHORIA nephelium: rambután.<br />
EURYSOMA fervidus: hediondo.<br />
EUTERPE globosa: asahí; manaca;<br />
palma sierra; palma real; palma<br />
<strong>de</strong> yagua; yaguarrama;<br />
E. olerácea: manaca;<br />
E. vinifera: cacheo.<br />
EUXENIA, Cham. Sinón.: Podanthus,<br />
Lagasc.i.<br />
E. mitiqui: mitrio.<br />
EUXOLUS (Amaranthus) viridis:<br />
blero; carurú.<br />
EVOLVULUS almoi<strong>de</strong>s: retama;<br />
E. villosus: pclusilla.<br />
EXCOECARIA lucida: yaití;<br />
E. sagraei: manzanillo.<br />
EXOSTEMMA. Rubiáceas; árboles<br />
y arbustos <strong>de</strong> falsas quinas. Unas<br />
12 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
E. caribaeum: aguedita; aité; cerillo;<br />
cuabilla; cuero <strong>de</strong> sapo; cupá;<br />
palo hueso; macagua; quina caribe;<br />
yaití;<br />
E. floribundum: vigueta;<br />
E. longiflorum: clavellina;<br />
E. maynense: puca-yanta;<br />
E. neriifolium: agracejo.<br />
EXOTHEA copalillo: copalillo;<br />
E. paniculata: aicuaje; gaita; yaicuaje.<br />
FABJANA. Solanáceas; arbustos.<br />
II esps. <strong>de</strong> Bol. y Chile.<br />
F. imbricad: pichi.<br />
FAGARA. Rutáceas. 130 esps. <strong>de</strong><br />
arbustos que crecen en las regiones<br />
cálidas <strong>de</strong>l globo, especialmente en<br />
Puerto Rico, SDgo. y Jamaica. (India<br />
y Japón). Sinón.: Xanthoxylum.<br />
F. alata: jía;<br />
F. caribaea: cenizo;<br />
F. martinicensis: Rf.: Zanthoxylum<br />
m.: ayúa; cenizo.<br />
F. monophylla: mapurite;<br />
F. pterota: arañagato; granadillo;<br />
limoncillo; tomeguín;<br />
F. tediosa: mate.<br />
FAGELIA bituminosa: Rf.: Centrosema.<br />
FAGUS oblonga: Rf.: Notophagus:<br />
pellín.
BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 209<br />
FARAMEA, Aubl. Rubiáceas; arbustos.<br />
20 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
F. glandulosa: charichuela;<br />
F. odoratissima: huesito; toro;<br />
F. sertulifera: lechoso;<br />
F. vaginata: café cimarrón; cafetillo.<br />
FERDINANDUSA. Rubiáceas; árboles<br />
o arbustos trepadores. 12 esps.<br />
<strong>de</strong> Antillas y Amér. <strong>de</strong>l Sur tropical.<br />
F. chloranza: guacamayo.<br />
FEROLIA arviegata: ronrón.<br />
FESTUCA quadri<strong>de</strong>ntata: pigonil;<br />
F. pampeana: coirón.<br />
FEVILLEA. Cucurbitáceas; arbustos<br />
trepadores. 6 o 7 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
F. cordifolia: cabalonga; chichimora;<br />
jayama; secua;<br />
F. hi<strong>de</strong>racea: habilla; jabilla.<br />
FICUS complicata: samatito;<br />
F. glabrata: chuare;<br />
F. rubricosta: jamo;<br />
F. sápida: higuito;<br />
F. velutina: araguato;<br />
F. sp.: abrazapalo; amate; anacahuita;<br />
agarrapalo; chilamate; guapoí;<br />
higuerón; higuerote; higüey;<br />
ibapoí; jagüey; jigüe; matapalo; siricote.<br />
FIMBRISTYLIS annua: anamú;<br />
namú.<br />
FLAVERIA. Compuestas; hierbas<br />
<strong>de</strong> Amér. <strong>de</strong>l Sur.<br />
F. contrayerva: balda; contrayerba;<br />
chinapaya; daudá; espanto; matagusano.<br />
FLEURYA. Rf.: Mucuna.<br />
FLOTOVIA discanthoi<strong>de</strong>s: palo<br />
blanco; tayú.<br />
FLOYERA (Schutesia) stenshylla:<br />
cachanlagua.<br />
FORSTERONIA corymbosa: curamagüey;<br />
sanjuanera.<br />
FOUQUIERIA splen<strong>de</strong>ns: ocotillo.<br />
FOURCROYA. Rf.: Agave.<br />
FRAGARIA. Rosáceas, análogas a<br />
las fresas; todas las esps. son oriundas<br />
<strong>de</strong> Amér.<br />
F. acutifolia: tembetan;<br />
14<br />
F. chilensis: fresón; frutilla.<br />
FRAXINUS viridis: búfano.<br />
FRANCISCEA, Gris. Sección <strong>de</strong>l<br />
gen. Brunfelsia, L.<br />
FRANCOA. Saxifragáceas, francocáceas;<br />
hierbas vivaces. 2 esps. <strong>de</strong><br />
Chile.<br />
F. sonchifolia: llaupangue.<br />
FREZIERA. Temstremiáceas. Unas<br />
10 esps.<br />
F. sericea: cerezo <strong>de</strong> monte; chantre;<br />
mandul;<br />
F. reticulata: caimo.<br />
FUCHSIA. Onagrariáceas; leñosas<br />
o subfrutescentes. Más <strong>de</strong> 50<br />
esps. con unas 500 varieda<strong>de</strong>s indígenas<br />
<strong>de</strong> Amér. Están muy extendidas<br />
por Europa.<br />
F. coccínea: lágrimas <strong>de</strong> San Pedro;<br />
F. macrostemma: palo blanco;<br />
chuco;<br />
F. sp.: aljaba; fusia.<br />
GAIADENDRON tagua: tábano.<br />
GALACTODENDRUM, HC. Artocarpáceas;<br />
árboles <strong>de</strong> Amér. <strong>de</strong>l<br />
Sur. Sinón.: Brosimum, Sw.<br />
GALACTODENDRUM. Kunth.<br />
Urtíceas exclusivamente americanas,<br />
<strong>de</strong> Colomb., Venez. y Brasil. Es el<br />
mastate, o palo <strong>de</strong> leche o <strong>de</strong> vaca.<br />
GALIANTHE: guaicurú.<br />
GALINSOGA, R. y P. Compuestas<br />
heliánteas; hierbas. 4 esps. <strong>de</strong><br />
Amtropical y hasta Méx. y Argent.<br />
G. parvi<strong>flora</strong>: guasca; pacoyuyo.<br />
GALIPEA. Rutáceas; árboles y arbustos<br />
aromáticos. 20 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
G. cusparía; febrífuga: cuspa; cuspare;<br />
cusparía; chuspa;<br />
C. officinalis: angostura.<br />
GALIUM bigemium: barranquera;<br />
charrúa;<br />
G. ralbum: lengua <strong>de</strong> gato; relbún.<br />
GALPH1NIA glauca: gota <strong>de</strong> oro.<br />
GALVESIA, R. y P. Escrofulariáceas;<br />
hierbas, a veces arbustos.
210 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />
1 esp. <strong>de</strong>l Perú. Sinón.: Pitavia,<br />
Molina.<br />
G. limensis: curi.<br />
GARCINIA. Gutiferas <strong>de</strong> Am-<br />
Merid.<br />
G. (Verticillaria) acuminata: anime;<br />
canime; currucay; palo <strong>de</strong> aceite;<br />
G. mangostana: mangotín;<br />
G. morella: gutero; manajú.<br />
GARDOQUIA Gilliesii: oreganillo;<br />
G. incana: pichuiquite;<br />
G. tomentosa: pumbo.<br />
GARRYA. Cornáceas; arbustos.<br />
7 esps. <strong>de</strong> Ainér. <strong>de</strong>l Norte, Méx.<br />
y Cuba.<br />
G. sp.: comenegro.<br />
GARUGANDRA amorphoi<strong>de</strong>s: espina.<br />
GAUSSIA princeps: barrigona.<br />
GELSEMINUM (Stenolobium)<br />
stans: can<strong>de</strong>lillo.<br />
GENIPA. Rubiáceas; árboles y<br />
arbustos, a veces trepadores.<br />
G. americana: bi; colorado; jachalí;<br />
jagua; guaitil; maluco; jigualti;<br />
ñandipá; vitu;<br />
G. (Thevetia) caruto: caruto;<br />
guaitil; jagüilla.<br />
GEOFFRAEA. Leguminosas; plantas<br />
leñosas. 5 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
G. inermis: moca;<br />
G. spinosa: azufaifo;<br />
G. superba: ibirapitá; jigua.<br />
GEONOMA. Palmeras. 32 esps.<br />
<strong>de</strong> Amtropical.<br />
G. baculifera: caña <strong>de</strong> la India;<br />
G. oxycarpa: macaco;<br />
G. simplicifrons: maraya;<br />
G. sp.: malambo; molinillo.<br />
GERARDIA. Escrofulariáceas; hierbas.<br />
15 esps.<br />
GERANIUM berterianum: corecore.<br />
GESNERIA. Gesneriáceas; herbáceas<br />
cubiertas <strong>de</strong> una vellosidad<br />
blanda. 30 esps. <strong>de</strong> Amtropical y<br />
Antillas.<br />
G. mexicana: colegial;<br />
G. rubra: tapete;<br />
G. tubi<strong>flora</strong>: flor <strong>de</strong> San José;<br />
G. Vargasii; calzón <strong>de</strong>l diablo.<br />
GILIBERTIA. Umbelíferas; arbustos<br />
lampiños, <strong>de</strong>l Perú.<br />
G. arbórea; laurifolia: bibona; cacho<br />
<strong>de</strong> venado; palo muñeca; vaquero;<br />
zopilote. Rf.: Dendropanax<br />
arbórea.<br />
GINORA. Litrariáceas; arbustos<br />
<strong>de</strong> Cuba.<br />
G. americana: rosa <strong>de</strong> río;<br />
G. diplusodon: cuaresmilla;<br />
G. glabra: clavellina;<br />
G. rohrii: bucarillo.<br />
GIRASOL. Compuestas; plantas<br />
anuas <strong>de</strong>l Perú.<br />
GLIRICIDIA maculata: ma<strong>de</strong>ra<br />
negra;<br />
G. sepium: cacahuananche; madre-cacao;<br />
matarratón.<br />
GLODITSCHIA amerphoi<strong>de</strong>s: corondá;<br />
espina.<br />
GLOXINIA. Gesneriáceas; herbáceas.<br />
6 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
G. gymnostoma: sacharosa.<br />
GNAPHALIUM spicatus: palomita;<br />
G. viravira: birabira; huirahuira;<br />
márcela; marrubio; viravira; yerba<br />
<strong>de</strong> vida.<br />
GODMANIA: cacho <strong>de</strong> venado.<br />
GODO YA. Ocnáceas, gutiferas;<br />
árboles. 3 esps. <strong>de</strong>l Perú y Colomb.<br />
G. antioquiensis: caunce;<br />
G. splendida: quiebrahacha.<br />
GOETHEA. Malváceas; arbustos.<br />
Segregado <strong>de</strong>l gen. Pavonia. Del<br />
Brasil.<br />
G. elegans: matabuey.<br />
GOMORTEGAEA, R. y P. Sinón.:<br />
A<strong>de</strong>nostemon, Pers.<br />
G. nítida: gualgual; queule.<br />
GOMPHIA, Schreb. Sinón.: Ouratea,<br />
Aubl.<br />
G. alternifolia: orilla;<br />
G. ilicifolia: Rf.: Drypetes i.<br />
GOMPHRENA globosa: San Diego-
BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 211<br />
GONOLOBUS. Asclepiadáceas; sufrutescentes<br />
o herbáceas <strong>de</strong> jugo lechoso.<br />
75 esps.<br />
G. aristolobus: lecherote;<br />
G. cundurango: condurango;<br />
G. edulis: cuayole;<br />
G. microphyllus: palomita;<br />
G. pedunculatus: talayote;<br />
G. pubescens: guauro.<br />
GONZALEA spicata: rabo <strong>de</strong> ratón.<br />
GOSSIPIUM arboreum: algodón;<br />
G. barba<strong>de</strong>nse: sarobei;<br />
G. herbaceum: amandiyú; mandiyú.<br />
GOUANIA domingensis: leñatero;<br />
masca palo;<br />
G. sp.: dodora; jaboncillo; güirote.<br />
GOURLIEA chilensis: chañar;<br />
G. subtropicalis: chañarcillo.<br />
GRAMEN saetia: saetía;<br />
G. yabuna: yabuna.<br />
GRANADILLA. Esta sección, DC,<br />
<strong>de</strong>l gen. Passi<strong>flora</strong>, compren<strong>de</strong> más<br />
<strong>de</strong> 80 esps. americanas, más <strong>de</strong> la<br />
mitad brasileñas (y 1 <strong>de</strong> Madagascar).<br />
GRANATUM (Carapa) guianensis:<br />
caoba.<br />
GREWIA mexicana: majagua.<br />
GRINDELIA. Compuestas, estéreas;<br />
herbáceas. 25 esps. <strong>de</strong> Méx.<br />
G. bruphtalmoi<strong>de</strong>s: borla <strong>de</strong> oro;<br />
G. glutinosa: lechiguilla; palancapacle;<br />
G. terapacana: chine.<br />
GRISLEA. Litrariáceas; arbustos.<br />
1 esp. <strong>de</strong> Colomb. y Venez.<br />
G. secunda: indiecito.<br />
GRONOV1A. Loasáceas; herbáceas<br />
trepadoras. 1 esp. <strong>de</strong> AmCentral.<br />
G. scan<strong>de</strong>ns: pan caliente.<br />
GROSOPIA tórrida: guarango.<br />
GROSULARIA margarita: tigüilote;<br />
uvito.<br />
GUACHAMACA toxicaria: guachamacá;<br />
guaricamaco; guaricamo.<br />
GUADUA. Gramíneas arborescentes.<br />
15 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
G. amplexifolia: otate;<br />
G. angustifolia: guama; caña amarga;<br />
caña brava;<br />
G. paraguayensis: picanilla; tacuara;<br />
tacuarembó. Rf.: Bambusa.<br />
GUAJACUM. Rutáceas; árboles o<br />
arbustos resinosos o balsámicos. 18<br />
esps.<br />
G. arboreum: guayacán polvillo;<br />
palo sano; vera;<br />
G. officinalis: guayacán;<br />
G. sanctum: guayacancillo.<br />
GUAPEBA, Gómez. Sinón.: Pouteria,<br />
Aubl.<br />
GUAREA. Meliáceas; árboles o<br />
arbustos. 30 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
G. caoba: caoba;<br />
G. chicho: chapaya; chichón;<br />
G. humilis: guaraguaíllo;<br />
G. microcarpa: cócora;<br />
G. speci<strong>flora</strong>: cedrillo;<br />
G. trichiloi<strong>de</strong>s; swartzii: bailador;<br />
cabima; cabirma; cabomba; gri-gri;<br />
guaraguao; jamao; mestizo; trompillo.<br />
GUASSA Grossurdyli: guasa.<br />
GUATAPANA Grossurdyli: aguatapana;<br />
guatapana; guatapaná.<br />
GUATTERIA, R. y P. Anonáceas;<br />
árboles y arbustos. 5 esps. <strong>de</strong><br />
Méx. y regiones tropicales <strong>de</strong> los<br />
An<strong>de</strong>s.<br />
G. blainii: haya; negra lora; yaya;<br />
G. carga<strong>de</strong>ro: carga<strong>de</strong>ro;<br />
G. odorata: pesgua;<br />
G. olivaeformis: Rf.: Rollinia jimenezii;<br />
G. schomourgkrana: haya; yaya;<br />
G. (oxandra) virgata: haya; yaya.<br />
GUAYA VA. Mirtáceas; árboles o<br />
arbustos y aun plantas subfrutescentes<br />
<strong>de</strong> frutos azucarados y refrescantes.<br />
100 esps. <strong>de</strong> las regiones<br />
cálidas <strong>de</strong> América. Rf.: Psidiurh.<br />
GUAZUMA. Bitneriáceas (esterculiáceas);<br />
árboles <strong>de</strong> Amtropical.<br />
G. guazuma: guásima; guásuma;<br />
guázuma;
212 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />
G. ulmifolia: caulote; cedro; cuaulote;<br />
guásimo; inga; papayillo.<br />
GUETTARDA. Bl. Rubiáceas chicóreas;<br />
árboles, arbustos y subarbustos.<br />
Unas 40 csps. <strong>de</strong> Amtropical<br />
(e Indias). Sinón.: Laugeria,<br />
Jacq.<br />
G. costaricensis: mala; malacahuite;<br />
G. lucida: llorón;<br />
G. scabra: cucubano; cuero duro.<br />
GUEVINIA. Proteáceas; árboles. 1<br />
esp. <strong>de</strong> Chile.<br />
G. avellana: avellano; guevín;<br />
nebú.<br />
GUIDONIA rosauriana: agracejo;<br />
G. sylvestris: Rf.: Cassearia s.<br />
GUILANDINA. Palmeras. 3 esps.<br />
<strong>de</strong> Amtropical. Rf.: Caessalpinea, L.<br />
G. sp.: guacalote; mate, mato.<br />
GUILLIELMA. Palmeras. 3 esps.<br />
<strong>de</strong> Amtropical.<br />
G. sp.: chonta; chontaduro; chontaruro;<br />
chontilla; macana; paripón;<br />
pichiguao; pijiguao; pirijao;<br />
G. utilis: pejibaye; pijibay.<br />
GUILLERMINA australis: palo<br />
pollo.<br />
GUNNERA, L. Urticáceas; gunneráceas;<br />
herbáceas, unas menudas<br />
y otras gigantescas. 17 esps. exclusivamente<br />
australes, la mayoría americanas<br />
y <strong>de</strong> las islas próximas.<br />
G. chilensis: dinacho;<br />
G. scabra: pangue; quitasol.<br />
GUSTAVIA. Mirtáceas; arbóreas;<br />
<strong>de</strong> Amtropical.<br />
G. augusta: membrillo;<br />
G. speciosa: chupa; chupo.<br />
GUZMANIA. Bromeliáceas; herbáceas.<br />
1 esp. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
G. tricolor: curujey.<br />
GYMINDA latifolia: cocorrón;<br />
coscorrón.<br />
GYMNOTRIX latifolia: paja;<br />
G. rigida: simbol.<br />
GYNANDROPSIS pentaphyüa:<br />
Rf.: Cleome p.<br />
GYNERIUM. Gramíneas <strong>de</strong> gran<br />
tamaño; hierbas <strong>de</strong> las Pampas. 3<br />
esps. <strong>de</strong> Amtropical y subtropical.<br />
G. argenteum: corta<strong>de</strong>ra; yerba <strong>de</strong><br />
las pampas;<br />
G. sacharoi<strong>de</strong>s: lata; caña brava;<br />
G. sagittatum: caña <strong>de</strong> la India;<br />
G. sp.: caña amarga; caña brava;<br />
paja brava; pindó; suro.<br />
GYRANTHERA caribensis: cán<strong>de</strong>lo.<br />
GYROCARPUS americauus: volador.<br />
HAEMATOPUS palliatus: pilpil;<br />
pilpilcn.<br />
HAEMATOXYLUM, L. Leguminosas<br />
cesalpíneas. 3 esps. <strong>de</strong> Méx.<br />
y AmCentral.<br />
H. campechanium: campeche.<br />
HAEMOCHARIS: almendrillo;<br />
maricao.<br />
HAENKEA chilensis: maitén.<br />
HALOPEPLIS Gilliesi: jume.<br />
HAMEADYCTON amazonicum:<br />
yagé.<br />
HAMELIA. Rubiáceas; hameliáceas;<br />
arbustos cuya corteza y hojas<br />
se emplean en el curtido <strong>de</strong> las<br />
pieles. Unas 10 esps.<br />
H. lútea: bálsamo; busunuco; ponasí;<br />
vencenuco; zorrillo.<br />
HANCORNIA. Apocináceas; arbolillos<br />
que producen caucho. Son<br />
<strong>de</strong>l Brasil.<br />
H. speciosa: mangaba.<br />
HAÑYA Rodriguezii: supara.<br />
HAPLOCLATHERA. Ternstremiáceas;<br />
árboles <strong>de</strong> Amtropical.<br />
HAPLOPAPPUS: bailahuén.<br />
HARPALICE. Leguminosas; hierbas<br />
volubles <strong>de</strong> Méx.<br />
H. cubensis: cerillo.<br />
HARRISIA eryphora: patana; patanco;<br />
H. fermovi: jijira.<br />
HAYA carnosa: cerilla.<br />
HEBESTIGNA cúbense: jurabaina.<br />
HECASTOPHYLLUM. Leguminosas<br />
papilionáceas; arbustos <strong>de</strong> Amtropical.
BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 213<br />
H. brownii: Rf.: Pterocarpus: maray-maray;<br />
moca blanca.<br />
H. monetaria; plumieri: Rf.: Dalbergia<br />
m.: brasilete.<br />
HEDERÁ arbórea: cachimba; bibona;<br />
palo muñeca.<br />
HEDWIGIA. Terebintáceas; árboles<br />
balsámicos. Muy parecido este<br />
gen. al gen. Bursera. 8 esps. <strong>de</strong><br />
Amtropical.<br />
H. balsamifera: abey; azucarero;<br />
caricarito; cochino; masa.<br />
HEDYCHIUM coronarium: mariposa.<br />
HEDYOSMUM. Piperáceas; árboles<br />
o arbustos aromáticos. 20 esps.<br />
<strong>de</strong> las regiones cálidas <strong>de</strong> Amér.<br />
H. scabrum: tarqui.<br />
HEIMIA. Litrariáceas; arbolillos.<br />
2 esps. <strong>de</strong> Méx.<br />
H. salicifolia: quiebraarado;<br />
H. siphilitica: hanchinal.<br />
HELENIUM, L. Compuestas heliánteas;<br />
hierbas. 2 esps. <strong>de</strong> Méx. y<br />
California.<br />
H. sp.: chapuz.<br />
HELIANTHUS. Compuestas que<br />
han dado nombre a la serie <strong>de</strong><br />
las heliánteas; hierbas o matas.<br />
H. (Verbesina) alatus: botoncillo;<br />
capitaneja;<br />
H. annus: acahual; gigantón;<br />
H. cornifolius: lampote;<br />
H. tuberosus: ajipa; topinambur;<br />
tupinambo; yacone;<br />
H. sp.: tlacopacle.<br />
HELICONIA. Musáceas; herbáceas.<br />
Sinón.: Bihai, Mili.<br />
H. bihai: bijagua; bijao; bijanillo;<br />
mijao; platanillo;<br />
H. psittacorum: Rf.: Bihai p.;<br />
H. sp.: caporuno; guanasna; riquirriqui.<br />
HELICOTYLES. Ulmáceas; árboles<br />
<strong>de</strong>l Brasil y Guayanas.<br />
H. latifolia: choibá; querendo;<br />
H. ojoche: ojoche.<br />
HEL1CTERES. Malváceas; árboles<br />
y arbustos. Unas 30 esps.<br />
H. apétala: camaruco;<br />
H. guazumaefolia: rabo <strong>de</strong> puerco;<br />
tornillo;<br />
H. isora: chauco; tornillo.<br />
HELIETA parvifolia: barreta.<br />
HELIOCARPUS americana: amarra;<br />
apeihvá; burío; caulote; cuaulote;<br />
lapachillo; mastate.<br />
HELIOPHYTON indicum: cotorrera;<br />
rabo <strong>de</strong> alacrán.<br />
HELIOTROPIUM. Borragíneas,<br />
que ha dado nombre al grupo <strong>de</strong><br />
las heliotrópeas; herbáceas o sufrutescentes.<br />
Unas 220 esps. <strong>de</strong> ambos<br />
mundos. Más <strong>de</strong> 100 esps. son <strong>de</strong><br />
Amér. <strong>de</strong>l Sur.<br />
H. curassavicum: cotorrera; rabo<br />
<strong>de</strong> alacrán;<br />
H. indicum: rabo <strong>de</strong> ratón;<br />
H. peruvianum: carne gorda;<br />
H. portoricensis: panacea;<br />
H. sp.: alacrancillo; te <strong>de</strong>l mar.<br />
HELOSCIADIUM ranuncufolium:<br />
apio.<br />
HELOSIS. Balanoforáceas; hier<br />
bas parásitas. 3 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
Sinón.: Caldasia, Caldas.<br />
HELOSTEUM. Rf.: Drymaria:<br />
yerba centella.<br />
HEMIMERIS. Rf.: Alonsoa.<br />
H. caulialata: cascabelillo;<br />
H. coccínea: ricaco.<br />
HENRIETTA. Melastomáceas; árboles<br />
o arbustos. 20 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
H. fascicularia: camasey.<br />
HERMESIAS. Subfamilia <strong>de</strong> las<br />
cesalpinoi<strong>de</strong>as; arbolillos inermes<br />
con flores vistosas. 10 esps. <strong>de</strong> Amtropical<br />
en su parte NE. y en las<br />
Antillas.<br />
H. grandiceps: palo cruz. Rf.:<br />
Brownea g.<br />
HERNANDIA. Hernandiáceas; árboles<br />
<strong>de</strong> Amtropical (y Asia).<br />
H. sonora: maga.<br />
HERPESTIS. Escrofulariáceas. 12<br />
esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
H. monniera: graciola;<br />
H. colubrina: yerba <strong>de</strong> culebra.
214 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />
HERPETICA alata: Rf.: Cassia a.:<br />
talantala.<br />
HERRANIA, K. Schum. Malvaceas<br />
butneriáceas; árboles cuyas hojas<br />
tienen cierta semejanza con las<br />
<strong>de</strong>l cacao. 4 esps. (o sección <strong>de</strong>l gen.<br />
Theobroma, L).<br />
H. albi<strong>flora</strong>: cacao cimarrón; cacao<br />
<strong>de</strong>l monte;<br />
H. pulcherrima: cacaíto.<br />
HERRERÍA. Liliáceas; sufrutescentes;<br />
<strong>de</strong> flores en racimos. De<br />
Chile y Brasil.<br />
H. stellata: quila; zarzaparrilla.<br />
HESPEROMELES. Rosáceas; arbustos<br />
<strong>de</strong>l Perú.<br />
H. latifolia: pujin.<br />
HETEROPHYLLAE Ianceolata:<br />
ciega<strong>de</strong>ra.<br />
HETEROPTERIS. Malpigiáceas:<br />
arbustos. 15 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
HETEROSPERMUM. Heliánteas;<br />
herbáceas <strong>de</strong> Méx. y Perú.<br />
H. diversifolium: amores secos.<br />
HEVEA. Euforbiáceas; jatrópeas;<br />
árboles gran<strong>de</strong>s con jugo lactífero<br />
muy abundante. Producen el caucho.<br />
8 esps. <strong>de</strong>l Brasil y Guayana.<br />
Rf.: Castilloa; Symphonia: caucho;<br />
capi; hule; hulero; goma; jacia;<br />
mangaba; peloto; yació.<br />
HIBISCUS abelmoschus: almizclillo;<br />
H. cannabinus: San Juan;<br />
H. cooperi: flor <strong>de</strong> isla;<br />
H. esculentus: Rf. Abelmoschus e.;<br />
H. grandiflorus: sanjoaquín;<br />
H. mutabilis: amor al uso; amistad<br />
<strong>de</strong>l día; malvarrosa; maravilla;<br />
H. pentacarpus: monacillo;<br />
H. phoeniceus: altea; leche <strong>de</strong><br />
Venus; peregrina;<br />
H. rosa sinensis: amapola; astromelia;<br />
Cayena; papo <strong>de</strong> la reina;<br />
pavona;<br />
H. subdarifa: agrio <strong>de</strong> guinea;<br />
aleluya; serení;<br />
H. sulfureus: algodoncillo;<br />
H. tiliaceus: <strong>de</strong>majagua; emajagua;<br />
majagua;<br />
H. sp.: ambra; guaraná.<br />
HIERACIUM frigidum: pelosilla;<br />
H. lagopus: papelillo.<br />
HIPPEASTRUM. Amarilidáceas;<br />
unas 50 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
H. bicolor: Rf.: Amaryllis annua;<br />
H. miniatum: lacre <strong>de</strong> montaña;<br />
H. puniceum: Rf.: Amaryllis p.;<br />
H. reginoa: tararaco.<br />
HIPPOCRATEA. Hipocrateáceas;<br />
arbustos trepadores. Unas 50 esps.<br />
<strong>de</strong> Amér. (y <strong>de</strong> África).<br />
H. coriácea: almendro;<br />
H. malpighifolia: castaña purgante;<br />
H. ovata: bejuco <strong>de</strong> cruz;<br />
H. volubilis: bejuco prieto.<br />
HIPPOMANE, L. Euforbiáceas;<br />
árboles lampiños con látex abundante<br />
muy venenoso. 1 esp. <strong>de</strong> Am-<br />
Central, Antillas y Colomb.<br />
H. acuparium; biglandulosa; mancinella:<br />
chilamate; lcchecillo; manzanilla.<br />
Rf.: Sapium.<br />
HIRTELLA mollicoma: garrapato;<br />
hicaco; mulato;<br />
H. rugosa: teta <strong>de</strong> burra.<br />
HOLCUS sorghum: Rf.: Sorgum<br />
vulgare.<br />
HOLOCALYX balansae: alecrín;<br />
ihvihrá-pepé; uirapapa.<br />
HOMALIUM. Tipo <strong>de</strong> la familia<br />
homalíneas; arbustos <strong>de</strong> Amtropical.<br />
H. pcdicellatum: angelín; angelino;<br />
H. racemosa: angcüno; caramacate;<br />
tostado.<br />
H. sp.: tuque.<br />
HOMALOCENTHRUS hexandrus:<br />
Rf.: Panicum laxum: tepalón.<br />
HORDEUM murimum: cebadilla;<br />
H. sp.: cola <strong>de</strong> zorro.<br />
HORTENSIA japónica: hortensia.<br />
HOYA carnosa: flor <strong>de</strong> cera.<br />
HUALANIA colletoi<strong>de</strong>s: quillai.<br />
HUERTEA. Apindáceas; árboles.<br />
1 esp. <strong>de</strong>l Perú.<br />
H. glandulosa: cedrón.<br />
HUFELANDIA. Lauráceas; árboles<br />
<strong>de</strong> las Antillas.
BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 215<br />
H. péndula: aceitunillo; cedro<br />
macho; palo colorado.<br />
HUMIRIA. Lináceas; árboles. 20<br />
esps. <strong>de</strong> Amtropical (y 1 <strong>de</strong> África<br />
tropical occi<strong>de</strong>ntal).<br />
HURA. Euforbiáceas; gran<strong>de</strong>s árboles.<br />
3 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
H. crepitans: arenillero; catagua;<br />
ceibillo; ccibote; haba <strong>de</strong> indio; habilla;<br />
hura ruidosa; jabilla; jabillo;<br />
mil pesos; salva<strong>de</strong>ra; tronador.<br />
HYDRANGEA hortensis: hortensia.<br />
HYDROCOTILE asiática: tetilla;<br />
H. bonariensis: oreja <strong>de</strong> abad; petacón<br />
;<br />
H. multi<strong>flora</strong>: yerba loca;<br />
H. multi<strong>flora</strong>; umbellata; vulgaris:<br />
tembla<strong>de</strong>rilla;<br />
H. reda: yerba <strong>de</strong> cuarto;<br />
H. umbellata: matedlo; ombligo<br />
<strong>de</strong> Venus; quitasolillo; sombrerillo.<br />
HYDROCHARIS stolonifera: buchón<br />
<strong>de</strong> esponja.<br />
HYDROLEA. Hidroleáceas; herbáceas.<br />
Muchas especies.<br />
H. spinosa: bagre; barba <strong>de</strong> juil;<br />
tabaco.<br />
HYMENACHINE strictum: malojilla;<br />
malojillo.<br />
HYMENAEA. Leguminosas cesalpíneas;<br />
árboles resinosos que producen<br />
el copal. 8 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
H. courbaril: abatí-timbay; algarrobo;<br />
anime; copal; copalillo; copinol;<br />
corrobore; cuapinol; cupesí;<br />
curbaril; guapinol; limpiadientes;<br />
paquío; suchicopal;<br />
H. floribunda: aguairán; nazareno.<br />
HYMENOCALLIS caribaea: lirio<br />
<strong>de</strong> San Juan;<br />
H. hamancae. Rf.: Amaryllis áurea.<br />
HYPELATE paniculata: Rf.: Exothea<br />
p.: aihuaje; gaita; yaicuaje;<br />
H. trifoliata: palo <strong>de</strong> hierro.<br />
HYPERICUM arenaroi<strong>de</strong>s: mazorquilla-.<br />
H. connatum: oreja <strong>de</strong> gato;<br />
H. laricifolium: romerillo;<br />
H. strictum: chinchamali;<br />
H. thesifolium: chinchimaní; chite.<br />
HYPOPLECTERUS bovinus: añil.<br />
HYPOXIS <strong>de</strong>cumbens: coquí falso;<br />
H. scorzoneraefolia: azafrán.<br />
HYPPOBROMA longifolia: Sinón.:<br />
Isotoma 1., Prcsl.<br />
HYPTIS. Labiadas; hierbas o<br />
subarbustos, <strong>de</strong> Amtropical.<br />
H. arbórea: tuenay;<br />
H. capitata: biojo; chibola; churrite;<br />
orégano; sandieguillo;<br />
H. spicigera: marrubio; mastranzo;<br />
cabra;<br />
H. suaveolens: orégano;<br />
H. sp.: ch.in; chía; chián.<br />
IBATIA muricata: guanabanillo;<br />
orozús; perichagua; pirichagua.<br />
ICACO. Rosáceas; arbustos <strong>de</strong> Amtropical.<br />
ICHMANTHUS. Rf.: Panicum<br />
pallens: carruzo.<br />
ICICA, Aubl. Anacardiáceas (burseráceas);<br />
árboles resinosos y balsámicos<br />
<strong>de</strong> Amtropical (y Asia).<br />
Sinón.: Protium, Burm.<br />
I. altissima: cedro blanco;<br />
I. caragna: caraña; mararo;<br />
I. copal: copal;<br />
I. cuspidata: yacifate;<br />
I. <strong>de</strong>candra: chipa;<br />
I. Hedwigia: Rf.: Hedwigia balsamifera;<br />
ILEX, L. Iliáceas; arbustos o árboles.<br />
170 esps. americanas en su<br />
mayoría.<br />
I. acuminata: brigueta; cuero <strong>de</strong><br />
sapo; macucú;<br />
I. cassine; religiosa: vigueta;<br />
I. montana: acebo;<br />
I. nitida: cuero <strong>de</strong> sapo; hueso<br />
prieto;<br />
I. paraguayensis: caminí; mato;<br />
te <strong>de</strong>l Paraguay;
216 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />
I. occi<strong>de</strong>ntale; si<strong>de</strong>roxyloi<strong>de</strong>: gongolí.<br />
ILLICIUM parviflorum: anís.<br />
IMPATIENS balsamina: Rf.: Balsamina:<br />
china;<br />
I. sultanae: besos.<br />
IMPERATA contracta: guajanilla.<br />
INDIGOFERA cytisoi<strong>de</strong>s: huisquilite;<br />
jiquilete; jiquilite.<br />
INGA. Leguminosas; árboles o<br />
arbustos. Unas 150 esps. <strong>de</strong> Amtropical<br />
y subtropical <strong>de</strong>l Sur y <strong>de</strong><br />
las Antillas.<br />
I. cinérea: cují; Rf.: Calliandra<br />
saman;<br />
I. circinalis: Rf.: Prosopis dulcis:<br />
amczquite; mezquite;<br />
I. coruscans: tasí;<br />
I. edulis: pepetón;<br />
1. (Calliandra) grandi<strong>flora</strong>: carboncillo;<br />
I. insignis: carago; carao;<br />
I. laurina: cojinicuil; cuajinicuil;<br />
cuajiniquil; cuijinicuil; cuijiniquil;<br />
guama; guama; guamo; guamúchil;<br />
guaba; guabo; jiña; jinicuil;<br />
jiniquil; juaquiniquil; pacay; paterna;<br />
I. leptoloba: pepeto;<br />
I. longifolia: chichimbina;<br />
I. marginata: churimo;<br />
I. pungens: Rf.: Pithecolobium<br />
dulce: guamachi; guamúchil;<br />
/. reticulata: Rf.: I. laurina;<br />
I. saman: Rf.: Calliandra s.;<br />
I. specialis: Rf.: Guazuma ulmifolia:<br />
inga; inga;<br />
I. spuria: biche; chelele; guatope;<br />
I. pulcherrima: quilinchuche;<br />
I. unguiculata: caupí;<br />
I. vera: Rf.: Mimosa inga: guaba;<br />
guama;<br />
I. sp.: guabino.<br />
INODES glauca: palma <strong>de</strong> sombrero;<br />
yarey.<br />
IPECACUANA. Rubiáceas. Rf.:<br />
Cephelis.<br />
IPOMOEA. Convolvuláceas; hierbas<br />
o arbustos. Se confun<strong>de</strong> con el<br />
jaramago español. Unas 300 esps.,<br />
las más notables son originarias <strong>de</strong><br />
AmMerid. y Antillas (algunas <strong>de</strong><br />
la India).<br />
I. arborescens: cazaguate;<br />
I. batata: Rf.: Batata edulis: batata;<br />
boniato;<br />
I. bonanox: buenas noches; nicua;<br />
I. carnea: batatilla;<br />
I. jalapa: Rf.: Mirabilis j.;<br />
I. platensis: mechoacán; michoacán;<br />
I. murucoi<strong>de</strong>s: cazaguate; ozote;<br />
I. purga: purga;<br />
I. tero<strong>de</strong>s: almorrana;<br />
I. tiliacca; rubra: bejuco <strong>de</strong> puerco;<br />
I. sp.: aguinaldo; balagre; cambute;<br />
cambustera; cambutera; churristate;<br />
jalapcña; suspiro.<br />
IRESINE. Quenopodiáceas; herbáceas<br />
o frutescentes. 18 esps. <strong>de</strong> Amér.<br />
ecuatorial.<br />
I. celosioi<strong>de</strong>s: camarón;<br />
I. celosía: plumilla;<br />
I. luzuli<strong>flora</strong>: valeriana.<br />
IRIARTEA. Palmeras arecíneas;<br />
árboles <strong>de</strong> gran altura; tallo cilindrico<br />
o ventrudo. De Amér. equinoccial.<br />
Rf.: Ceroxylon.<br />
I. obignana: garronuda;<br />
I. sp.: araque; maquenque; pambil.<br />
1SMENE hamancae: Rf.: Hymenocallis<br />
h.: Amaryllis áurea.<br />
ISOTOMA longi<strong>flora</strong>: Rf.: Lobelia:<br />
quibey; revienta caballo; tibey.<br />
IVA. Compuestas senecioní<strong>de</strong>as;<br />
hierbas o arbustos <strong>de</strong> Amér. <strong>de</strong>l<br />
Sur.<br />
1. cheiranthifolia: artemisa <strong>de</strong> costa<br />
; carquesa;<br />
I. frutescens: acapalti; acapati.<br />
IXORA coccínea: Santa Rita;<br />
I. férrea: dajao; palo <strong>de</strong> hierro;<br />
I. killipii: chimicúa.<br />
JACARANDA. Bignoniáceas; árboles<br />
<strong>de</strong> gran altura. 30 esps. <strong>de</strong> Amtropical.
BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 217<br />
J. acutifolia: yarabisco;<br />
J. cerúlea: abey macho; pavito;<br />
]. copaia: gallinazo;<br />
J. filicifolia: cupá; chíngale; guampa;<br />
J. mimosaefolia: buba; gualanday;<br />
guaranday;<br />
J. procera: caroba.<br />
JACARATIA- Papayeáceas (bixáccas);<br />
árboles o arbustos <strong>de</strong> Amtropical.<br />
]. do<strong>de</strong>caphylla: ñacaratiá; yacaratiá.<br />
Rf.: Carica.<br />
JACOBINIA. Acantáceas; hierbas<br />
o arbustos. Unas 30 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
J. macrantha: sacatinta;<br />
J. mohuitle: mohintli; mohuitl;<br />
moictle; muicle; muitle; Rf.: Justitia<br />
coccínea;<br />
J. umbrosa: pavoncillo.<br />
JACQUEMONTIA tammifolia: aguinaldo.<br />
JACQUINIA, Mut. Primuláceas;<br />
arbustos. Sinón.: Proekia.<br />
J. aculeata: espuela <strong>de</strong> caballero;<br />
manajuillo; rosetillo;<br />
f. armillaris: azucarito; barbasco.<br />
J. macrocarpa: burriquita.<br />
JATROPHA aconitifolia: chicasquil;<br />
\. cordata: matamuchachos;<br />
J. curcas: coquillo; piñón vómico;<br />
tártago; tempate;<br />
J. glandulosa: raíz <strong>de</strong> teyú;<br />
J. gossypifolia: frailecilla; tautúa;<br />
tuatúa;<br />
J. hastata: peregrina; yuramira;<br />
J. interregima; alelí;<br />
J. linearía: peregrina;<br />
[. manihot: guacamote; yuca;<br />
J. multifida: don Tomás; Santo<br />
Tomás; tártaro;<br />
J. vitifolia: chaya; chayo; guaritoto;<br />
tautubo;<br />
J. sp.: chicasquil.<br />
JESSENIA. Palmeras. 3 esps. <strong>de</strong><br />
Amér. austral.<br />
J. polycarpa: unamo. Rf.: Oenocarpus<br />
seje.<br />
JODINIA. Osirí<strong>de</strong>as; árboles o arbustos.<br />
1 esp. <strong>de</strong> Argent., Brasil y<br />
Urug.<br />
J. rhombifolia: paja; quebrachillo;<br />
quinchilín; quebracho flojo;<br />
sombra <strong>de</strong> toro.<br />
JONID1UM, Vent. Sinón.: Calceolaria,<br />
Loefl.<br />
J. parviflorum: bejuquillo; cuichunchulo;<br />
chuchunchullo; ipecacuana;<br />
maitencillo; teatina; violetilla.<br />
JUBEA. Rf.: Youbea.<br />
JUGLANS cinérea: tóete; togte;<br />
nogal.<br />
JULIANIA: clavo.<br />
JUNCUS acutus: pipirí; pirí;<br />
J. sp.: cayumbo; jayún; ñapo; ñocoy;<br />
cachina.<br />
JUNIPERUS barba<strong>de</strong>nsis: cedro.<br />
JUSSIAEA, L. Onagrarias notables<br />
por la belleza <strong>de</strong> sus flores;<br />
crecen en lugares húmedos.<br />
(. erecta: clavo;<br />
f. gemni<strong>flora</strong>: canario;<br />
J. polygonoi<strong>de</strong>s: clavito;<br />
J. repens: clavellina;<br />
). sufruticosa: clavelillo.<br />
JUSTITIA coccinea: mohuitl;<br />
J. pectoralis: Rf.: Dianthera p.;<br />
J. purpurea: saca-tinta;<br />
f. tinctoria: azul.<br />
KAGENECKIA. Rosáceas; árboles<br />
<strong>de</strong>l Perú.<br />
K. angustifolia: olivillo;<br />
K. lanceolata: Hoque; guayo;<br />
K. oblonga: bollen; guayo.<br />
KARATAS plumieri: guámam;<br />
piñuela.<br />
KILLINGIA odorata: capicat!; cara<br />
maná.<br />
KLEINIA ru<strong>de</strong>rale: anamú.<br />
KOHLERIA tubi<strong>flora</strong>: guatatuco.<br />
KRAMERIA. Poligaláceas; sufruticosas;<br />
medicinales, <strong>de</strong> AmMerid.<br />
K. cistoi<strong>de</strong>a: pacul;
218 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />
K. triandra: pumacucha; ratania;<br />
pumachucu;<br />
K. grayii: chaca te;<br />
KUNTHIA. Palmeras <strong>de</strong> los An<strong>de</strong>s.<br />
K. montana: caña <strong>de</strong> la víbora;<br />
caña <strong>de</strong> San Pablo; guarrazú; pacaya.<br />
LABATIA. Sapotáceas. 6 esps., una<br />
<strong>de</strong> SDgo.; una <strong>de</strong> Cuba, y cuatro<br />
<strong>de</strong>l Brasil.<br />
L. glomerata: aguaí; aguay;<br />
L. salicifolia: mataojo.<br />
LABLAB, Saví. Este género es<br />
hoy una sección <strong>de</strong> Dolichos, L.<br />
LACCOPF.TALUM giganteum:<br />
huamanripa.<br />
LACTUCA cana<strong>de</strong>nsis: Rf.: Erigeron<br />
c;<br />
L. intybacea: cerraja.<br />
LADENBERGIA. Rubiáceas. 2<br />
esps. <strong>de</strong>l Perú y Colomb.<br />
L. carua: carua.<br />
LAEMELLIA edulis: lechemiel.<br />
LAFOENSIA. Litráceas; hermosos<br />
árboles o arbustos. 8 esps. <strong>de</strong>l<br />
Brasil y Nueva Granada.<br />
L. sp.: chuspo.<br />
LAGASCEA, Cav. Compuestas;<br />
hierbas o matas. 8 esps. <strong>de</strong> AmCentral.<br />
L. mollis: bayuján; rompezaragüey.<br />
LAGENARIA vulgaris: acocote;<br />
alacate; baya; camasa; camaso; camuro;<br />
candungo; güiro; marimbo;<br />
porongo; poto; tari.<br />
LAGERSTROEMIA indica: astromelia;<br />
Júpiter. (Género <strong>de</strong>dicado<br />
a! botánico Carlos Alstroemer).<br />
LAGETTA. Timeláceas; árboles<br />
y arbustos. 3 esps. <strong>de</strong> AmCentral<br />
y Antillas.<br />
L. lintearia: daguilla; encaje; puntilla;<br />
volador.<br />
LAGUNCULARIA racemosa: gelí;<br />
mangle; patabán; patabanatar;<br />
cicahuite.<br />
LAMPAYA orficinalis: lampaya.<br />
LANTANA. Verbenáceas. Unas<br />
50 esps., la mayor parte <strong>de</strong> Amtropical<br />
y subtropical (y algunas <strong>de</strong><br />
Asia y África).<br />
L. brasiliensis: alcornoque; lantana;<br />
sucupira; yarabisco;<br />
L. cámara: cinco negritos; cordón<br />
<strong>de</strong> fraile; jarilla; soterré;<br />
L. cámara; crocea; odorata: ban<strong>de</strong>ra<br />
española; cariaquillo;<br />
L. canescens: comanceta;<br />
L. hispida: corronchocho;<br />
L. involucrata: yerba <strong>de</strong> la sangre;<br />
L. odorata; trifolia: filigrana;<br />
L. trifolia: venturosa;<br />
L. sp.: maestranza.<br />
LAPAGERIA, R. y P. Liliáceas.<br />
1 esp. <strong>de</strong>l Sur <strong>de</strong> Chile.<br />
L. rosca: copihue.<br />
LAPLACEA. Ternstremiáceas; árboles<br />
o arbustos <strong>de</strong> Amtropical (y<br />
archipiélago Indico).<br />
L. curtiana: almendro;<br />
L. symplocoi<strong>de</strong>s: chisgo.<br />
LARDIZABAL, R. y P. Lardizabaláceas;<br />
<strong>de</strong> frutos comestibles. 2<br />
esps. <strong>de</strong> Chile.<br />
L. biternata: boqui; pilpil.<br />
LARETIA acalis: llareta; guanaca.<br />
LARREA, Cav. Zigofiláceas; arbustos.<br />
4 esps.<br />
L. divaricata: jarilla;<br />
L. mexicana: gobernadora; palo<br />
hediondo.<br />
LASIADESMIA cubensis: guacacoa.<br />
LASIONEMA rosea: asmonich.<br />
LATHYRUS odoratus: choreque;<br />
doncenón.<br />
LATUA venenosa: latúa.<br />
LAUGERIA, Vahl. Rubiáceas. 2<br />
esps. <strong>de</strong> las Antillas.<br />
L. resinosa: aquilón.<br />
LAURELIA aromática: laurel.<br />
L. sempervirens: nuez moscada.<br />
LAURUS borbonis: aguacatillo;<br />
L. caustica: litre;
BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 219<br />
L. hexandra: ajuve;<br />
L. pichurin: pichurín.<br />
LAWSONIA alba: resi<strong>de</strong>n;<br />
L. inermis: amorriña;<br />
L. sp.: resedá.<br />
LEANDRA. Melastomatáceas. Casi<br />
200 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
LECYTHIS, L. Mirtáceas. Unas<br />
50 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
L. bracteata: albaricoquc;<br />
L. costaricensis: cocobola; cocobolo;<br />
jacapucayo; olla <strong>de</strong> mono;<br />
L. idatimon: guatacare.<br />
LEDUM palustre: chontajara; jara.<br />
LEONA cornuta: achoccha; achojcha;<br />
achoscha; caigua.<br />
LEONITIS nepetoefolia: bastón<br />
<strong>de</strong> San Francisco; cola <strong>de</strong> león;<br />
molinillo; rascamoño.<br />
LEONTODÓN taraxacum: diente<br />
<strong>de</strong> león.<br />
LEONURUS sibiricus: chiquisá.<br />
LEPIDIUM iberis: sabelección;<br />
L. bipinnatifidum: chichira.<br />
LEPTILON bonariensis: venadillo.<br />
LEPTOSTACHYA secundi<strong>flora</strong>:<br />
pusca.<br />
LERIA mutans: bretónica.<br />
LESQUERELLA mcndocina: alelí.<br />
LEUCAENA glauca: aromo blanco;<br />
hediondilla.<br />
LEUZEA portoricensis: sepí.<br />
LIBERTIA coerulescens: achupalla;<br />
callecalle; chupalla; trique.<br />
LIBIDIBIA, De Candolle. Sección<br />
<strong>de</strong>l gen. Caesalpinia; árboles<br />
o arbustos. 5 esps.<br />
L. punctata: quiebrahacha.<br />
LIBROCEDRUS tetragona: ciprés.<br />
LICANIA. Rosáccas. Unas 60 esps.<br />
<strong>de</strong> Amtropical.<br />
L. arbórea: cacahoananche; totoposte;<br />
L. inca na: hicaquillo.<br />
LIGNUM vitae: Rf.: Guajacum<br />
ofrkinalis.<br />
LIGTU, Ad. Sinón.: Aistroemera,<br />
L.<br />
LIGUSTICUM panul: panul.<br />
LIMANTHEMUM grayanum:<br />
trébol.<br />
LIMONIA trifoliata: limoncito.<br />
LINOCIERA: palo hueso.<br />
LINODENDRON lagctta: guana.<br />
LINUM aquilinum: ñanculahuén;<br />
retamilla.<br />
LIPPIA. Verbenáceas. 90 esps. <strong>de</strong><br />
Amtropical.<br />
L. callicarpa: caragra;<br />
L. citriodora: cedrón; cidrón; yerba<br />
Luisa;<br />
L. dulcís: orozús; regaliz;<br />
L. graveolens: dulce;<br />
L. hirsuta: amogre; murte;<br />
L. integrifolia: poleo;<br />
L. oreganoi<strong>de</strong>s: orégano.<br />
LIQUIDAMBAR styraciflus: ocozol;<br />
Rf.: Styrax officinalis.<br />
LIRIODENDOM. Magnoliáceas;<br />
árboles <strong>de</strong> hermoso aspecto. De la<br />
Amér. setentrional.<br />
LITHOSPERMUM medíale: garbancillo.<br />
LITHRAEA, Miers. Anacardiáceas.<br />
3 esps. <strong>de</strong>l Brasil, Argent. y<br />
Bol.<br />
L. brasiliensis: aruera;<br />
L. caustica: lliti;<br />
L. molle: molle; moya;<br />
L. molleoi<strong>de</strong>s: aguaraibá; aguaribai;<br />
guaribay; Rf.: Schinus;<br />
L. venenosa: litre.<br />
LOASEA. Loasáceas; hierbas trepadoras<br />
cubiertas <strong>de</strong> pelos que irritan<br />
y queman como los <strong>de</strong> la ortiga.<br />
81 esps. <strong>de</strong> las montañas <strong>de</strong><br />
Chile y Perú, pero que llegan hasta<br />
Méx. por el norte y hasta la Patagonia<br />
por el sur.<br />
L. hispida: ortiga brava.<br />
LOBELIA fulgens: car<strong>de</strong>nala; lobelia;<br />
tupa;<br />
L. longi<strong>flora</strong>: Rf.: Isotoma 1.;<br />
L. plumieri: bosborón.<br />
LOBIVIA corbula: añapanco.<br />
LOESELIA: güichichile.
220 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />
LOETIA. Flacurtiáceas. 10 esps.<br />
<strong>de</strong>s<strong>de</strong> el Brasil a Colomb., Méx. y<br />
Gran<strong>de</strong>s Antillas.<br />
L. apelata: guaguas!;<br />
L. grandi<strong>flora</strong>: lirio;<br />
L. guazumaefolia: trompillo.<br />
LOMATIA chilensis: quilquil;<br />
L. <strong>de</strong>ntata: pinol; pinol;<br />
L. ferruginea: huinque; piune;<br />
L. obliqua: radal.<br />
l.ONCHOCARPUS. Leguminosas;<br />
árboles <strong>de</strong> Amtropical.<br />
L. atropurpureus: jebe;<br />
L. latifolius: acurutú; jurabaina;<br />
palo hediondo;<br />
L. punctatus: acó;<br />
L. pyxidarius: caja;<br />
L. violaceus: acurutú; geno-geno;<br />
L. sp.: acacia; amor y celos; frijolillo;<br />
majomo; piñón amoroso.<br />
LOPHOPHORA williamsü: peyote.<br />
LORANTHUS americanus: capitaneja;<br />
L. aphyllus; tetrandus: quintral;<br />
L. jacquinii; plumieri: capitana;<br />
L. <strong>de</strong>structor: matapalo;<br />
L. marginatus: perezosa;<br />
L. paniculatus: hicaquillo; pajarito;<br />
L. phillyreoi<strong>de</strong>s: guate;<br />
L. tetrandus: mitrio; quintral.<br />
L. sp.: tina.<br />
LOXOPTERYGIUM. Anacardiáceas.<br />
4 csps. <strong>de</strong>l Brasil, Guayana y<br />
Argent.<br />
L. huasango: gualtaco.<br />
LUCHEA speciosa: cuaulote.<br />
LÚCUMA, Molina. Sapotáceas;<br />
árboles. 40 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
L. Bonplandi: sonzapote;<br />
L. domingensis; muíti<strong>flora</strong>; nervosa:<br />
canisté; canistel; totuma; Rf.:<br />
Sapota elongata;<br />
L. mammosa: Rf.: Achras m.;<br />
L. laurifolia; neriifolia: aguaí;<br />
aguay; mataojo;<br />
L. salicifolium: sigua; ciguapa;<br />
L. valparadisea: colorado;<br />
L. sp.: lucma; lúcuma; lúcumo;<br />
jácana; macuá; montelucuma; níspero;<br />
ruerna; zapotillo.<br />
LUDWIGIA caparrosa: caparrosa.<br />
LUFFA cylindrica: estropajo; paste;<br />
L. purgans: mochilita.<br />
LUPINUS argenteus; albus; mutabilis:<br />
chocho; pluma; tarui; taure;<br />
tauri.<br />
LUZURIAGA, R. y P. Liliáceas.<br />
3 esps. <strong>de</strong> Chile, Perú y Patagonia<br />
(y 1 <strong>de</strong> Nueva Zelandia).<br />
L. erecta: quilineja.<br />
LYCASTE: monja blanca.<br />
LYCIO1DES, L. Sapotáceas. 20<br />
esps. <strong>de</strong> la parte atlántica <strong>de</strong> Amér.<br />
Nombre vulgar: pajuí.<br />
LYCIOPLESIUM puberulum: latún.<br />
LYCIUM. Rf.: Gourliea; Acnistus.<br />
L. floribundum: chalcañar;<br />
L. humile: jume;<br />
L. umbrosum: upaguando;<br />
L. sp.: palo <strong>de</strong> gallina.<br />
LYCOPERDUM: callampa <strong>de</strong>l<br />
diablo.<br />
LYCOPERSICUM esculentus: Rf.:<br />
Solanum lycopersicum: tomate; jitomate.<br />
LYCOPODIUM clavatum: colchón<br />
<strong>de</strong> pobre;<br />
L. sp.: cola <strong>de</strong> quirquincho; trencilla.<br />
LYGODIUM: crespillo; meona.<br />
LYSILOMA bahamensis: abey;<br />
L. formosa: Rf.: Acacia f.;<br />
L. acapulcense: cicahuite.<br />
LYTHRUM alatum: yerba <strong>de</strong>l<br />
LLAGUNOA, R. y P. Sapindáceas.<br />
2 esps. <strong>de</strong> las montañas andinas,<br />
<strong>de</strong>s<strong>de</strong> Nueva Granada a Chile.<br />
Ll. glandulosa: atutemo; cuentas.<br />
LLAUPANKE, Feuillée. Sinón.:<br />
Francoa. Cav.
BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 221<br />
MABA caribaea: tagua-tagua; vigueta;<br />
M. inconstans: negra lora;<br />
M. sintenisii: guaya bota; tabaiba;<br />
tabeiba.<br />
MACHAERIUM, Pers. Leguminosas.<br />
Unas 60 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
M. acuminata: cascarón;<br />
M. arboreum: coba;<br />
M. fertile: tipa;<br />
M. humboldtianum: arañagato;<br />
M. millei: chiche;<br />
M. robiniaefolium: sietecueros;<br />
M. sp.: Jacaranda; palisandro; polisandro.<br />
MACHAONIA portoricensis: roseta;<br />
M. cymosa: espino.<br />
MACLURA. Móreas. 2 esps. <strong>de</strong><br />
Cub. y Estados Unidos.<br />
M. tinctoria: charaguaney; din<strong>de</strong>;<br />
fustete; moral; palo mora.<br />
MACROCNEMUM, Patr. Br. Rubiáceas.<br />
Unas 9 esps. <strong>de</strong> Antillas<br />
y Amér. <strong>de</strong>l Sur. No hay que confundir<br />
este género <strong>de</strong> Patr. Br. con<br />
el <strong>de</strong> Vahl, que es sinónimo <strong>de</strong><br />
Calycophyllum, DC, ni con el <strong>de</strong><br />
R. y P., que es sinónimo <strong>de</strong> Condaminea,<br />
DC.<br />
M. roseum: San Juan.<br />
MACROCYSTIS Humboldtii: aracanto;<br />
sargazo;<br />
M. pyrifira: huiro; quelpo.<br />
MADIA sativa: madi; madia;<br />
melosa.<br />
MADIOLA caroliniana: pilapila.<br />
MAGNOLIA. Tipo <strong>de</strong> la familia<br />
magnoliáceas; árboles <strong>de</strong> gran talla<br />
y notable aspecto. Del Norte <strong>de</strong><br />
Amér. 25 esps. (algunas <strong>de</strong> Asia<br />
oriental y <strong>de</strong>l Himalaya).<br />
M. mexicana: laurel;<br />
M. portoricensis: mauricio;<br />
M. splen<strong>de</strong>ns: laurel; laurel sabino.<br />
MAHAGONI, Ad. Sinón.: Swietenia,<br />
L.<br />
MAKAERIUM peronii: peronil.<br />
MALACHRA capitata: malva mulata.<br />
MALACOCHAETE riparia: estoquillo.<br />
M. totora: totora.<br />
MALANEA macrophylla: llorón.<br />
MALOUETIA nitida: guachamacá.<br />
MALPIGHIA. Malpigiáceas; arbustos<br />
o arbolillos. 20 esps. <strong>de</strong> Antillas<br />
y Amér. <strong>de</strong>l Sur.<br />
M. crassifolia: maricao; peralejo;<br />
M. fagniea: mananchi;<br />
M. glabra: arrayancito; cerezo;<br />
palo gallina; huesito; noro;<br />
M. latifolia: simaruba falsa;<br />
M. nitida: guacuco;<br />
M. punicifolia: cerecero; cerezo;<br />
nance; nancer; nancito; semeruco;<br />
M. semeruco: semeruco;<br />
M. spícata: astronomía; gerstroemia;<br />
M. urens: palo bronco.<br />
MALVA caroliniana: malva loca;<br />
M. peruviana: cuchimalva.<br />
MAMEI, Plu., Sinón.: Mammca,<br />
L.<br />
MAMILLARIA, Haw. Cactáceas.<br />
Muchas esps.<br />
M. coronaria: erizo;<br />
M. Herrerae: añapanco.<br />
MAMMEA, L. Gutíferas. 1 esp.<br />
<strong>de</strong> las Antillas.<br />
M. americana: albaricoque; mamey.<br />
Rf.: Achras mammosa.<br />
MANCINELLA, Tuss. Sinón.:<br />
Hippomane, L.<br />
MANGIFERA indica: manga;<br />
mango; mangó.<br />
MANICARIA. Palmeras ceroxilíneas.<br />
1 esp. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
M. saccifera. Rf.: Phytelephas macrocarpa.<br />
MANIHOT, Ad. Euforbiáceas; herbáceas,<br />
rara vez leñosas. Unas 80<br />
esps., <strong>de</strong> las que 71 son <strong>de</strong>l Brasil<br />
y 7 <strong>de</strong>l Perú, Guayana y Méx.<br />
M. utilissimn: arracacha; guacamote;<br />
mandioca; racacha; yuca.
222 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />
M. esculenta: guacamote; quiscamote;<br />
yuca brava.<br />
MARANTHA. Marantáceas. 15<br />
esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
M. allouya; arundinacea: cúrcuma;<br />
guapo; lairén; lerén; llerén; maranta;<br />
sagú; yerén; yuquilla;<br />
M. casupo: casupo.<br />
MARCGRAVIA. Marcgraviáceas;<br />
leñosas; trepadoras. 16 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
M. umbellata: murciélago.<br />
MARCORELLA, Necker. Ramnáceas.<br />
Sinón. <strong>de</strong> Colubrina, Brong.<br />
15 esps. <strong>de</strong> Amtropical; parte cálida<br />
<strong>de</strong> Amér. <strong>de</strong>l Norte (y 1 extendida<br />
por los trópicos <strong>de</strong>l Antiguo<br />
Mundo).<br />
MARGARIS nudi<strong>flora</strong>: perlitas.<br />
MARGYRICARPUS setosus: nigua;<br />
perdiz; sabinilla.<br />
MARSDENIA umbellata: curamagüey.<br />
MARTENSIS tala: Rf.: Celtis t.<br />
MARTINEZIA, R. y P. Palmeras.<br />
7 esps. <strong>de</strong> Antillas, Perú, Colomb.<br />
y Bol.<br />
M. caryotaefolia: amona; corozo;<br />
chascaray; mararay;<br />
M. elegans: marará;<br />
M. equinata: chonta.<br />
MARTINYA, L. Martiniáceas;<br />
herbáceas. I esp. <strong>de</strong> origen mexicano<br />
pero extendida por los trópicos. Existen<br />
12 esps. <strong>de</strong> martiniáceas, notables<br />
por la irritabilidad <strong>de</strong>l estigma, divididas<br />
en 3 géneros, indígenas <strong>de</strong><br />
Amér.<br />
M. annua: alacrancillo; araña; arañagato;<br />
martinia; ñaragato; uña <strong>de</strong><br />
gato;<br />
M. lútea: cuerno <strong>de</strong>l diablo;<br />
M. ugnata: cincollagas.<br />
MASDEVALLIA, R. y P. Orquí<strong>de</strong>as.<br />
Unas 100 esps. <strong>de</strong> las montañas<br />
<strong>de</strong>l Perú hasta Méx.<br />
M. trochilus: tominejo.<br />
MATAYBA. Sapindáceas. Unas<br />
36 esps. <strong>de</strong> Amtropical y subtropical.<br />
M. domingensis: ratón; tea.<br />
M. sp.: culo <strong>de</strong> hierro.<br />
MATISIA. Bombacáceas. 9 esps.<br />
<strong>de</strong> Colomb. y Guayana. (Dedicado<br />
por Humboldt a Francisco Javier<br />
Matiz, pintor <strong>de</strong> plantas <strong>de</strong> Colomb.).<br />
M. alchornaefolia: aruño;<br />
M. cordata: chupa; chupachupa;<br />
zapote;<br />
M. sp.: almirafo.<br />
MATRICARIA camomilla: sachamanzanilla.<br />
MAURAND1A. Escrofulariáceas;<br />
herbáceas trepadoras <strong>de</strong> Méx.<br />
M. sp.: recuerdo.<br />
MAURIA, Ant. Sinón.: Tapiria,<br />
Aubland;<br />
MAURIA, Kunth., subfamilia <strong>de</strong><br />
las aroi<strong>de</strong>as; árboles con flores pequeñas,<br />
en panojas. 7 esps. andinas.<br />
M. heterophylla: caspi; mantequilla<br />
MAURITIA, L. Palmeras. El subgénero<br />
Orophoma compren<strong>de</strong> 2 esps.<br />
<strong>de</strong>l Río Negro. El subgénero Morichc<br />
compren<strong>de</strong> 3 esps. <strong>de</strong>s<strong>de</strong> Trinidad<br />
a Minas Geraes. El subgénero<br />
Lepidococcus compren<strong>de</strong> 4 esps. extendidas<br />
<strong>de</strong>s<strong>de</strong> Río Negro hasta<br />
Bahía y Minas Geraes.<br />
M. flexuosa: aguachí; palma buche;<br />
moriche; queteve;<br />
M. simplicifolia: laurel; litre.<br />
MAXILLARIA. Orquí<strong>de</strong>as. Unas<br />
100 esps. Des<strong>de</strong> el Brasil a Méx. y<br />
las Antillas.<br />
M. alata: sasasasa;<br />
M. cruenta: monjita.<br />
MAXIMILIANA. Palmáceas <strong>de</strong><br />
hermoso aspecto. Del Brasil.<br />
M. güichire: güichirc;<br />
M. princeps: motacú;<br />
M. regia: cucurito; emperatriz <strong>de</strong><br />
la selva; palla;<br />
M. vitifolia: botija; pototillo.<br />
MAYEPEA caribaea: avispillo; tarana;<br />
M. compacta: caney; guaney; palo<br />
hueso.
BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 223<br />
MAYTENUS. Celastráceas. 70<br />
esps. <strong>de</strong> Amtropical y subtropical.<br />
Son arbustos.<br />
M. chilensis; magellanicus: magtún;<br />
maitén;<br />
M. buxifolium: carne <strong>de</strong> vaca;<br />
espinilla;<br />
M. cuneifolius: guairaje;<br />
M. ilicifolia: congorosa; quebrachillo;<br />
M. magellanicus: leñadura; magtún;<br />
maitén;<br />
M. lineatus: nazareno;<br />
M. tetragona: zapatero;<br />
M. verticillata: duraznillo; ulúa;<br />
uluya; ullú;<br />
M. viscifolia: capia;<br />
M. vitisidaca: colquiyuyo; yuquirá.<br />
MEIBONIA (Desmodium) discolor:<br />
mermelada <strong>de</strong> caballo;<br />
M. purpurea: junquillo;<br />
M. sp.: amores secos.<br />
MALENOXYLON, Schott. Leguminosas;<br />
árboles <strong>de</strong> gran talla. I<br />
esp. <strong>de</strong>l Brasil.<br />
M. brauna: garaúna; maría prieta.<br />
MEDICAGO: gualputa.<br />
MELANTHERA. Compuestas;<br />
herbáceas o sufruticosas <strong>de</strong> Amtropical.<br />
Nombres vulgares: ban<strong>de</strong>ra<br />
española; botón <strong>de</strong> plata; botoncillo;<br />
cariaquillo; venturosa.<br />
MELASTOMA strigosa: sietecueros;<br />
M. xathostachys: guachito.<br />
MELIA ace<strong>de</strong>rah: paraíso; piocha;<br />
quitasol.<br />
M. sempervirens: alilaila; lilaila.<br />
MÉLICA macra: paja brava.<br />
MEL1COCCA. Sapindáceas. 2 esps.<br />
<strong>de</strong> Amtropical.<br />
M. bijuga: anoncillo; cotoprís;<br />
cotuplí; guayo; maco; mamón; mamoncillo;<br />
quenepo.<br />
MELINIS. Gramíneas. 1 esp. <strong>de</strong>l<br />
Brasil (y Madagascar). Estimada<br />
como forraje.<br />
M. minuti<strong>flora</strong>: melao; yaraguá.<br />
MELIOSMA obtusifolia: Rf.: Atalandra<br />
o.<br />
MELOCACTUS, Lk. y Otto. Cactáceas.<br />
Unas 90 esps., la mayor parte<br />
antillanas. Rf.: Cactus.<br />
M. havanensis: cardón; Cardona;<br />
melón <strong>de</strong> costa.<br />
MELOCHIA. Butneriáceas; arbustos<br />
o matas cubiertas <strong>de</strong> pelos estrellados.<br />
Unas 60 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
M. hirsuta: raíz <strong>de</strong> toro;<br />
M. tomentosa: betónica; bretónica;<br />
M. sp.: malva.<br />
MELOTHRIA. Cucurbitáceas; herbáceas<br />
ásperas al tacto.<br />
M. guadalupensis: fruta <strong>de</strong> culebra;<br />
M. fulminensis: pepinillo.<br />
MENDICAGO lenticulata: carretilla.<br />
MENTZELIA. Loáseas. 35 esps.<br />
<strong>de</strong> AmCentral.<br />
M. áspera: pegadora.<br />
MERIANIA. Melastomatáceas; árboles<br />
o arbustos <strong>de</strong> porte diverso; flores<br />
bastante gran<strong>de</strong>s, a veces vistosas,<br />
más rara vez pequeñas. Unas 30<br />
esps. antillanas y <strong>de</strong> Amér. ecuatorial.<br />
M. majolis: flor <strong>de</strong> mayo;<br />
M. nobilis: amarraboyo; amarrabollos;<br />
marrabollo; marraboyo.<br />
MEROSTACHVS. Gramíneas. 8<br />
esps. <strong>de</strong>l Brasil, Parag. y Perú.<br />
M. argironema: tacuapí; tacuarí.<br />
MESEMBRIANTHEMUM chilensis:<br />
doca;<br />
M. cordifolium: tristeza;<br />
M. cryptallinum: yerba <strong>de</strong> plata.<br />
MESPILUS. Rosáceas; arbustos o<br />
arbustillos vistosos. Unas 40 esps.<br />
<strong>de</strong>s<strong>de</strong> la Amér. templada boreal<br />
hasta la meseta mexicana.<br />
M. pyracantha: tejocote.<br />
METOPR1UM brownea: Rf.: Rhus<br />
metopium: guao.<br />
M. toxiferum: cedro prieto.
224 AUCUSTO MALARET BICC, xiv, 1959<br />
MICONIA. Mclastomatáccas; arbolillos<br />
o plantas fruticosas <strong>de</strong> Amtropical.<br />
M. aeruginosa: mortiño; terciopelo;<br />
M. albicans: esmeraldo;<br />
M. argéntea: capirote; cordobán;<br />
maría.<br />
M. caudata: lance; lanzo;<br />
M. elata: cacao;<br />
M. globulosa: tuno;<br />
M. impectiolaris: pasmo;<br />
M. loevigata: cordobancillo;<br />
M. guianensis: camasey;<br />
M. tinctoria: n ¡güito;<br />
M. sp.: coica.<br />
MICRANDRA. Euforbiáceas; arbóreas<br />
con jugos ricos en caucho.<br />
Del Brasil.<br />
MICROCYCAS colocoma: corcho.<br />
MICROPHOLIS curvata: leche<br />
prieta.<br />
MIKANIA. Compuestas. Unas 150<br />
esps., casi todas <strong>de</strong> Amtropical.<br />
M. charrúa: barranquera; charrúa;<br />
M. gonoclada: guaco;<br />
M. scan<strong>de</strong>ns: cepú.<br />
MILIUM villosum: sorra.<br />
MILTONIA. Orquidáceas. 17 esps.<br />
<strong>de</strong>s<strong>de</strong> el Brasil a Méx.<br />
M. vexilaria: Josefina.<br />
MIMOSA: Leguminosas. Unas 300<br />
esps. <strong>de</strong> Amtropical y subtropical<br />
(pocas <strong>de</strong> Asia y África).<br />
M. cabrero: cau<strong>de</strong>ro;<br />
M. ceratonia: zarza;<br />
M. farnesiana: Rf.: Acacia f.;<br />
M. farinosa: chirqui;<br />
M. inga: Rf.: Inga laurina;<br />
M. odorantissima: jaujau; sabicú;<br />
M. portoriecnsis: Rf.: Calliandra p.:<br />
M. púdica: adormi<strong>de</strong>ra; caicobé;<br />
ciérrate-bruja; ciérrate-ciérrate; dormi<strong>de</strong>ra;<br />
dormilona; mata-virgen;<br />
moriviví;<br />
M. saman: Rf.: Calliandra s.;<br />
M. unguiscati: alacrancillo; mongollano;<br />
uña <strong>de</strong> gato.<br />
MIMULUS tricolor: mimulo.<br />
MIMUSOPS balata: ácana; ácano;<br />
balata; balatá; hacano; jácana; purbio;<br />
purguo;<br />
M. discolor: almiquí;<br />
M. disecta: Rf.: Achras d.;<br />
M. elata: masarandú;<br />
M. excelsa: masarandumba;<br />
M. globosa: purbio; purguo; zapote;<br />
M. grisebachii; disecta: ausubo;<br />
M. j.iimiqui: aimiquí; jaimiquí;<br />
M. sp.: pendare.<br />
MINTHOSTACHYS setosa: muña.<br />
MIRABILIS. Nictagináceas; herbáceas.<br />
24 esps. <strong>de</strong> Amér. (menos<br />
1 que es <strong>de</strong>l Himalaya).<br />
M. jalapa: buenas noches; buenas<br />
tar<strong>de</strong>s; clavellina; <strong>de</strong>ngue; dondiego;<br />
jalapa; siciliana;<br />
M. longi<strong>flora</strong>: pebete.<br />
MÍRICA policarpa: huacán.<br />
MIROBALANUS catappa: almendrón.<br />
MOMORDICA balsamina; charantia:<br />
balsamina; caracucha; cun<strong>de</strong>amor:<br />
cundiamor; papayillo; sorosí.<br />
Rf.: Balsamina.<br />
MONADELPHANTUS floridum:<br />
capirona;<br />
MONEICA pentand: ataco; sangorache.<br />
MONIERA. Rutáceas; hierbas vellosas.<br />
2 esps. <strong>de</strong> Amtropical, con<br />
I en su costa oriental.<br />
M. trifolia: jaborandi.<br />
MONNINA, R. y P. Poligaláceas;<br />
herbáceas, fruticosas o arbustos. Más<br />
<strong>de</strong> 60 esps. <strong>de</strong>s<strong>de</strong> Méx. a la Argent.<br />
y Chile.; la mayoría, <strong>de</strong> los An<strong>de</strong>s<br />
<strong>de</strong> Colomb.<br />
M. angustata; r upes tris: igüilán;<br />
tintillo;<br />
M. lincarifolia: aguarica; quelenquelén;<br />
M. polystachya: quitaporquería.<br />
MONODORA myristica: enemosco;<br />
nuez moscada.
BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 225<br />
MONSTERA. Aráceas; herbáceas<br />
trepadoras. 15 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
M. pertusa: abalazo; balazo.<br />
MONTANOA, Llave y Lexarza.<br />
Sinón.: Eriocoma, HBK.; Eriocarpa,<br />
Cassini; Un<strong>de</strong>a, Kth. 20 esps.<br />
<strong>de</strong> Méx. a Chile.<br />
M. excelsa: tara;<br />
M. hibiscifolia: tora.<br />
MONTEZUMA, Mociño y Sessé.<br />
Bombáceas. 1 esp. <strong>de</strong> Méx. Es un<br />
árbol <strong>de</strong> flores gran<strong>de</strong>s, purpurinas,<br />
y por fuera rosadas, que salen <strong>de</strong>l<br />
tronco.<br />
M. speciosissima: maga.<br />
MONTRICHARDIA. Aroidáceas;<br />
herbáceas con jugo lechoso. De Amtropical.<br />
M. arborescens: boroboro; mocomoco.<br />
MOQUINIA polymorpha: cámara;<br />
cambará.<br />
MORINGA pterigosperma: colirio;<br />
jeringa; marango; sen <strong>de</strong> la tierra.<br />
MORISONIA, L. Caparidáceas;<br />
árboles o arbustos. 5 esps. <strong>de</strong> Antillas<br />
y AmMerid.<br />
M. americana: zorrocloco.<br />
MORONGIA distachya: cuernecillo.<br />
MORONEBEA. Gutíferas; arbóreas<br />
con jugos viscosos; <strong>de</strong> Amtropical.<br />
M. globulifcra: maní;<br />
M. montana: paraman.<br />
MORTUS guapuro: guaporú; guapuro;<br />
guapurú; sagüinto.<br />
MORUS celtidifolia: moral;<br />
M. nigra: mora;<br />
M. tataibá: tataibá.<br />
MOSCHOXYLUM. Meliáceas; árboles<br />
<strong>de</strong> Amtropical.<br />
M. trachyanthum: Rf.: Trichilia<br />
moschoxylum.<br />
MOURIR1A, Aubl. Melastomáceas;<br />
arbustos o árboles lampiños.<br />
Unas 40 esps. <strong>de</strong> Amtropical y Antillas,<br />
y, sobre todo, <strong>de</strong>l Brasil y<br />
Guayana.<br />
M. domingensis: multa; murta;<br />
M. pseudogeminata: paují;<br />
M. spathulata: mirto;<br />
M. parvifolia: lebrero; torcido;<br />
yaya.<br />
MUCUNA altissima: samuro;<br />
M. mutisiana: carnero;<br />
M. pruriens: cairel; jairel; ojo <strong>de</strong><br />
buey; picapica; tortera;<br />
M. sp.: samo.<br />
MUEHLENBECKIA chilensis: bochata;<br />
mollaca; mollaco; mullaca;<br />
quilo.<br />
MUELLERA, Lin. Leguminosas.<br />
2 esps. <strong>de</strong>l Brasil, Guayana y Méx.<br />
M. glaziovii: ibiraitá.<br />
MUNTINGIA. Tiliáceas; arbustos.<br />
De las Antillas.<br />
M. calabura: capul!; capulín; capulina;<br />
chirriador; memiso; pasito.<br />
MURRAYA exótica: azahar <strong>de</strong> la<br />
India; café <strong>de</strong> la India.<br />
MURUCUYÁ. Pasifloráceas; trepadoras.<br />
De las Antillas.<br />
MUSA. Nombres vulgares: banana;<br />
banano; barraganete; búlico;<br />
cambiolín; cambur; cambure; ciento-en-boca;<br />
comisario; congo; curraré;<br />
chamaluco; dominico; enano;<br />
fotoco; gigante; guarano; guatoco;<br />
güimbo; guineo dátil; guineo manís;<br />
guineo manzano; hartón; mafafo;<br />
majeño; malango; mampora;<br />
maqueño; maricongo; morado; niño;<br />
pacobá; patriota; piche; plántano;<br />
semicongo. ..<br />
M. sinensis: sisal.<br />
MUTISIA. (Gen. <strong>de</strong>dicado por<br />
Linneo en honor <strong>de</strong> José Celestino<br />
Mutis, médico resi<strong>de</strong>nte en Bogotá).<br />
Compuestas. 50 esps. <strong>de</strong> Amér. <strong>de</strong>l<br />
Sur.<br />
M. acuminata: chinchiculma; chinchilcuma;<br />
chinchinculma; chinchircuma.<br />
MYGINDA. Celastráceas; fruticosas<br />
sin espinas. De Amtropical.<br />
M. pallens: maravedí.<br />
MYOSCHILOS, R. y P. Santaláceas;<br />
fruticosas. 1 esp. <strong>de</strong> Chile.
226 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />
M. oblongus: codocoipu.<br />
MYRCEUGENIA, Berg. Mirtáceas.<br />
Sinón.: Luma. A. Gray. Compren<strong>de</strong><br />
15 esps. Des<strong>de</strong> Chile al Uruguay.<br />
M. fernandiziana: luma;<br />
M. multi<strong>flora</strong>: chilchilco;<br />
M. pitra: berraco; petra; pitra;<br />
M. stenophylla: ñipa; ñipe.<br />
MYRCIA, DC. Mirtáceas. Unas<br />
450 esps. Des<strong>de</strong> Urug. a Chile, hasta<br />
las Antillas y Méx. Son arbóreas<br />
o fruticosas.<br />
M. acuminata: orura; sarura;<br />
M. <strong>de</strong>flexa: cieniguillo; guayabacón;<br />
M. ferruginosa: cieniguillo;<br />
M. ovata: guabiyú;<br />
M. pagani: ausú;<br />
M. sp.: hoja menuda.<br />
MYRICA cerífera: arraiján; palo<br />
<strong>de</strong> cera;<br />
M. microcarpa: arraigan; arraiján;<br />
arrayán;<br />
M. policarpa: olivo <strong>de</strong> cera.<br />
MYRIOGYNE clatinoi<strong>de</strong>s: quilma<br />
y.<br />
MYRIST1CA otoba: otiba; otoba;<br />
M. sebifera: mosca<strong>de</strong>ro; sebo.<br />
MYROCARPUS, Allcm. Leguminosas;<br />
árboles. 2 esps. <strong>de</strong>l Brasil.<br />
M. fastigiatus: cabriuba; icí; incienso;<br />
isiga.<br />
MYRODIA. Bombáceas; arbóreas<br />
o fruticosas, <strong>de</strong> olor aromático pesado<br />
y tenaz. 7 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
M. turbinata: aspaí; garrocho;<br />
molinillo.<br />
MYROSPERMUM, Jacq. Leguminosas;<br />
árboles o plantas fruticosas,<br />
con jugos balsámicos <strong>de</strong> gran estimación<br />
médica. De Amtropical.<br />
M. emarginatus: cereipo; guatamare;<br />
guatemare; macagua; sereipo;<br />
tolú;<br />
M. pubescens: tache;<br />
M. salvat: chirraca; chirraco;<br />
M. salvatoriensis: bálsamo;<br />
M. sereipo: quinaquina.<br />
MYROXYLON, L. Leguminosas;<br />
árboles muy balsámicos. Se consi<strong>de</strong>ra<br />
como sección <strong>de</strong>l gen. Myrospermum.<br />
6 esps. <strong>de</strong> Amér. <strong>de</strong>l Sur<br />
tropical.<br />
M. balsamarum; peruiferum: quinaquina;<br />
tache;<br />
M. buxifolium: camarón; roseta;<br />
M. hoerio<strong>de</strong>s: huesillo;<br />
M. peruiferum; toluiferum: bálsamo;<br />
quinoquino;<br />
M. Pereirae: cajuil; chirraca; pajuí;<br />
pajuil.<br />
MYRSINE capororoca: haya; mameyuelo;<br />
M. coriácea: capororoca; arraigan;<br />
arraiján; arrayán; canelo; lanza; San<br />
Antonio; pororoca;<br />
M. Grisebachu: blanco; dagame;<br />
M. manglilla: manglillo;<br />
M. popayanensis: cucharo; espa<strong>de</strong>ro;<br />
morochillo;<br />
M. rapanea: chagúalo; chagualón;<br />
cucharo; mantequillo.<br />
MYRTUS. Mirtáceas, casi todas<br />
originarias <strong>de</strong> Amtropical.<br />
M. crythroxyloi<strong>de</strong>s: araticú; cotopais;<br />
cotoperiz;<br />
M. gregii: Rf.: Eugenia g.;<br />
M. longifolius: guamufate;<br />
M. luma: luma;<br />
M. mucronata: guabirá;<br />
M. microphylla: arraigan; arrayán;<br />
M. thea: alpamato;<br />
M. ugni: arrayán; murta; murtilla.<br />
MYZODENDRON, Banks. Mizo<strong>de</strong>ndráceas;<br />
único género <strong>de</strong> la familia.<br />
9 esps. <strong>de</strong>l Sur <strong>de</strong> Chile y<br />
Estrecho <strong>de</strong> Magallanes. Nombre<br />
vulgar: barba <strong>de</strong> ángel.<br />
NASTURNIUM mexicanum: platanillo;<br />
N. indicum: capuchina.<br />
NECTANDRA, Roland. Lauráceas.<br />
Unas 70 esps. <strong>de</strong> Amér. <strong>de</strong>l<br />
Sur subtropical, incluso Méx. y Antillas.
BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 227<br />
N. amara: ayuí;<br />
N. angustifolia: laurel;<br />
N. boniato: cigua; sigua;<br />
N. caparrapi: caparrapí;<br />
N. coriácea: avispillo;<br />
N. leucantha: aguacatillo; ayúa;<br />
bauyúa; bayúa; boniato; buniato;<br />
canelo; quizarrá;<br />
N. pichurin: pichurí; pichurín;<br />
pucherí; puchury.<br />
N. Rodici: bibirí; viroviro.<br />
NEEA, R. y P. Nictagináceas; arbustos<br />
o árboles. Unas 30 esps. <strong>de</strong>l<br />
Sur <strong>de</strong> Amér. ecuatorial; algunas<br />
<strong>de</strong> Jamaica y Guatemala.<br />
N. theifera: caparrosa.<br />
NELUMBIUM: aguapé; victoria<br />
regia.<br />
NEOVRIESIA macrostachya: pirigallo.<br />
NEPSERA: camasey.<br />
NEPTUNIA plenus: adormi<strong>de</strong>ra;<br />
<strong>de</strong>smanto;<br />
N. postrata: ciérrate-bruja.<br />
NEPHELIUM lapaceum: rambután.<br />
NERIUM olian<strong>de</strong>r: amancayo;<br />
azuceno <strong>de</strong> la Habana.<br />
NEUROLAENA. Compuestas. 2<br />
esps. <strong>de</strong> Antillas y Méx.<br />
N. lobata: gavilana.<br />
NICANDRA phisaloi<strong>de</strong>s: capul!;<br />
N. sp.: jigua.<br />
NICOTIANA. Solanáceas; herbáceas<br />
<strong>de</strong> Amtropical (algunas <strong>de</strong>l<br />
Asia oriental).<br />
N. glauca: palancho; palanpalán;<br />
N. sabacum: putei;<br />
N. sp.: cafuche; pitrén; tabaco;<br />
tabaquillo.<br />
NIDULARIUM caratas: curujujul.<br />
NIERENBERGIA. Solanáceas;<br />
hierbas. Unas 20 esps. que habitan<br />
<strong>de</strong>s<strong>de</strong> Méx. hasta la Amér. <strong>de</strong>l Sur.<br />
N. sp.: chuscho.<br />
NIGELLIA damascena: araña.<br />
NOPALEA, S. Dyck. Cactáceas,<br />
afín al gen. Opuntia; árboles o arbustos.<br />
3 esps. <strong>de</strong> AmCentral.<br />
N. sp.: tuna.<br />
NOTOPHAGUS. 12 esps. <strong>de</strong> hayas<br />
<strong>de</strong> Amér. antartica (y Nueva<br />
Zelandia y Sur <strong>de</strong> Australia).<br />
N. antárctica: pumilio; ñire;<br />
N. obliqua: gualle; coyán; roble;<br />
N. sp.: camarú; coihue; pellín;<br />
raulí.<br />
NUNNEZHARIA. R. y P. Palmas.<br />
Sinón.: Nunezia; Chamedora. Más<br />
<strong>de</strong> 60 esps. <strong>de</strong> AmCentral y Méx.<br />
hasta los An<strong>de</strong>s <strong>de</strong>l Brasil.<br />
NYMPHAEA. Ninfáceas <strong>de</strong> Amtropical.<br />
Ñ. ampia: bora; flor <strong>de</strong> agua;<br />
N. crenata: pampanillo;<br />
N. gondotiana: lechuguilla; martillo;<br />
N. odorata: lampazo.<br />
OBIONE cachiyuyo: lampa; matorro;<br />
cachiyuyo;<br />
O. pamparum: sampa.<br />
OCHROMA, Sw. Bombáceas; árboles<br />
<strong>de</strong> tronco muy liso. 8 esps.<br />
<strong>de</strong> Amtropical. Rf.: Bombax.<br />
O. tomentosum: garapacha;<br />
O. peruviana: huampo.<br />
OCOTEA cuneata: canelillo; canelo;<br />
granadillo; ira.<br />
O. latifolia: laurel <strong>de</strong>l país;<br />
O. leucoxylon: geogeo;<br />
O. pichurim: cobalonga; pucherí;<br />
O. portoricensis: avispillo;<br />
O. quisara: quizarrá;<br />
O. spectabilis: ayuí; ayuiné;<br />
O. wrightii: canelón.<br />
ODONTADENIA. Apocináceas;<br />
fruticosas; trepadoras con jugos lechosos.<br />
20 esps. <strong>de</strong> Amér. <strong>de</strong>l Sur<br />
tropical.<br />
O. speciosa: lecherote.<br />
OENOCARPUS bataua: seje;<br />
O. mapora: mapora;<br />
O. minor: manaque;<br />
O. sp.: maquenque.<br />
OENOTHERA, Spack. Onagráceas;<br />
hierbas ramosas, generalmente<br />
con flores vistosas. 20 esps. Des<strong>de</strong><br />
Chile a Texas.<br />
O. berteriana: metrón.
228 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />
OLMEDIA, R. y P. Moráceas; árboles<br />
con jugos lechosos. Unas 5<br />
esps. <strong>de</strong> Amér. <strong>de</strong>l Sur tropical.<br />
O. áspera: guáimaro.<br />
OLYRA, L. Gramíneas <strong>de</strong> Amtropical.<br />
O. arundinacea; latifolia: carrizo;<br />
carrucillo.<br />
OMPHALEA, L. Euforbiáceas;<br />
arbustos volubles o trepadores, rara<br />
vez árboles. 10 esps. <strong>de</strong> Guayana<br />
y Antillas.<br />
O. nucífera: avellano.<br />
ONCIDIUM, Sw. Orquí<strong>de</strong>as. Más<br />
<strong>de</strong> 300 esps. <strong>de</strong> Amtropical, Méx.<br />
y Antillas; <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la costa hasta cuatro<br />
mil metros <strong>de</strong> altura.<br />
O. kramerianum: mariposa;<br />
O. sp.: cebolleta.<br />
ONCOBA laurínea: hugro; ugre.<br />
OPLISMENUS: arrocillo.<br />
OPUNTIA, Haw. Cactáceas. Unas<br />
250 esps.<br />
O. airampus: airampo;<br />
O. ficus indica: alquitira;<br />
O. hernan<strong>de</strong>zii: nocheznopalli;<br />
O. cactus: nopal; cardón;<br />
O. quimilo: quimil; quimili;<br />
O. spinosissima: alpargata; guasábana;<br />
O. tuna: manca<strong>de</strong>ra;<br />
O. sp.: chumbera; higuera chumba;<br />
noctli; nopal; quiscaluro; tuna;<br />
vinca.<br />
ORBIGNYA, Mart. Palmeras. 6<br />
esps. <strong>de</strong> AmMerid.<br />
O. cohune: cayaco; guacoyul;<br />
O. sp.: CUSÍ.<br />
ORELLANA, Ludw. Sinón.: Bixa,<br />
L.<br />
OREOCALLIS. Proteáceas; fruticosas<br />
ornamentales <strong>de</strong>l Perú.<br />
O. grandi<strong>flora</strong>: picahuay.<br />
OREODAPHNE. Lauríneas; árboles<br />
<strong>de</strong> Amtropical.<br />
O. alba: lebisa;<br />
O. leucoxylon: aguacatillo;<br />
O. oleífera: caparrapí;<br />
O. parvi<strong>flora</strong>: haya.<br />
OREODOXA. Palmáceas <strong>de</strong> meditulio<br />
comestible. De Amtropical<br />
y Antillas.<br />
O. acuminata: mapora;<br />
O. frigida: palmicha; palmiche;<br />
palmicho; tambal; tambán;<br />
O. regia: Rf.: Roystonea r.;<br />
O. zancoa: zancona;<br />
O. sp.: santainés.<br />
OREOPANAX. Araliáceas. 40<br />
esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
O. capitatum: can<strong>de</strong>lero;<br />
O. incisus: maquimaqui;<br />
O. xalapense: higuera;<br />
O. liebmani: matapalo;<br />
O. verstedianum: moquillo;<br />
O. sp.: aralia; pumamaqui.<br />
ORIZA sp.: arroz canillita; arroz<br />
<strong>de</strong> canillita; arroz puyita.<br />
ORMOSIA. Leguminosas; árboles.<br />
De Amtropical.<br />
O. coccínea: huairuro;<br />
O. dasycarpa: mato.<br />
OSSAEA. Melastomáceas; fruticosas<br />
<strong>de</strong> Amtropical.<br />
O. sp.: camasey.<br />
OSTEOMELIS glabrata: motemote.<br />
OXALIS carnosa; tuberosa: aracacha;<br />
arracacha; cashpi; caví; cuíba;<br />
oca; racacha;<br />
O. hapaleoni<strong>de</strong>s: apalcona;<br />
O. lobata: flor <strong>de</strong> perdiz; macachí;<br />
macachín; rimú;<br />
O. coralloi<strong>de</strong>s: macha-macha;<br />
O. plumieri: mariposa;<br />
O. rosea: culle; puchucacha; quitatinta;<br />
vinagrera; vinagrilla; vinagrillo;<br />
O. tetraphylla: chirlo;<br />
O. violácea: rosoli;<br />
O. sp.: chuleo; churco; bibí; pata<br />
<strong>de</strong> pichón.<br />
OXANDRA. Saxifragáceas; árboles<br />
<strong>de</strong> las Antillas. Rf.: Guatteria.<br />
PACHYANTHUS, A. Rich. Melastomáceas;<br />
arbustos o árboles. 4<br />
esps. <strong>de</strong> Colomb. y 1 <strong>de</strong> Cuba.<br />
P. poiretti: cordobancillo.
BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 229<br />
PACHYLOBUS hexandrus: Rf.:<br />
Dacryo<strong>de</strong>s h.<br />
PACHIRA. Bombáceas; árboles<br />
<strong>de</strong> Amtropical. Rf.: Bombax; Sophia.<br />
P. alba: Carolina; majaguo; damagua.<br />
P. pringley: pitayó;<br />
P. sp.: castaño; jelinjoche; quirigüillo.<br />
PACHYRRIZUS, Rich. Leguminosas;<br />
hierbas volubles que suben<br />
mucho. 2 csps., una <strong>de</strong> Méx. y la<br />
otra <strong>de</strong> América (y Asia).<br />
P. angulatus: frijolillo; ícaro;<br />
P. tuberosus: ajipa; jicama; jiquima.<br />
PALYCOUREA, Aubl. Rubiáceas;<br />
fruticosas. Unas 100 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
P. coccínea: balsamillo;<br />
P. <strong>de</strong>nsi<strong>flora</strong>: coto;<br />
P. speciosa: lato.<br />
PANAX ondulata: Rf.: Cecropia<br />
peltata.<br />
PANCRAT1UM caribacum: lirio<br />
<strong>de</strong> San Juan;<br />
P. undulatum: lirio.<br />
PANICUM arborescens: carricillo;<br />
P. barbinoi<strong>de</strong>: yerba <strong>de</strong> Para;<br />
P. coloratum: súrbana;<br />
P. crus-galli: capín;<br />
P. dactilon: pata <strong>de</strong> gallina;<br />
P. diffusum: bermuda;<br />
P. fasciculatum: yerba <strong>de</strong> Castilla;<br />
zacate;<br />
P. grosarium: rabo <strong>de</strong> zorra;<br />
P. grumossum: cañita; paja mansa;<br />
P. insulare: Rf.: Andropogon i.;<br />
P. laxum: tepalón;<br />
P. molle: malojiila; malojillo;<br />
P. numidiarium: bruja; paranás;<br />
yaraguá;<br />
P. pallens: carruzo;<br />
P. pilosum: araña;<br />
P. trichoi<strong>de</strong>s: ilusión;<br />
P. urvilleanum: jaboncillo; jupe;<br />
P. zizanoi<strong>de</strong>s: nudillo;<br />
P. sp.: aguapé; arrocillo; camalote;<br />
paranás.<br />
PANKE, Wild. Sinón.: Francoa,<br />
Cav.<br />
PAPAYA digitata. Rf.: Carica d.<br />
(La familia <strong>de</strong> las papayaceas tiene<br />
3 géneros: Carica, Jacaratia y Vasconcella,<br />
con 23 esps.).<br />
PARATHESIS cubana: agracejo;<br />
P. serrulata: Rf.: Ardisia s.;<br />
P. sp.: agracejo; cofa.<br />
PARITIUM. Sinón.: Hibiscus.<br />
PARKINSONÍA. Legumináceas;<br />
arbustos <strong>de</strong> Amtropical.<br />
P. aculeata: cambrón; cascol; cinacina;<br />
rayo; yabo;<br />
P. sp.: espinillo; junco marino;<br />
juso.<br />
PARMEL1A capcrata: calchacura;<br />
chacalcura; chalcacura.<br />
PARMENTIERA. Gesneráceas<br />
(bignoniáceas); árboles. 2 esps. <strong>de</strong><br />
Méx. y Panamá.<br />
P. alata: Rf.: Crescentia a.;<br />
P. cerífera: árbol <strong>de</strong> las bujías;<br />
palo <strong>de</strong> vela;<br />
P. edulis: Rf.: Crescentia e.<br />
PARTHENIUM. Compuestas, <strong>de</strong><br />
las que existen 9 esps. <strong>de</strong> Amér.<br />
<strong>de</strong>l Norte, Central y Antillas.<br />
P. argenteum: guayula;<br />
P. histerophorus: Santa María.<br />
PASCALIA. Compuestas; herbáceas<br />
<strong>de</strong> Chile.<br />
P. coerulea: chichiquín; espuela<br />
<strong>de</strong> caballero; queltehué.<br />
PASPALUM alternifolium: espartillo;<br />
P. conjugatum: cañamazo; cáñamo;<br />
súrbana; turbará;<br />
P. distichium: gramilla;<br />
P. elongatum: paja colorada;<br />
P. fasciculatum: chapeca; chépica;<br />
camalote; gamalote; gramalote;<br />
P. paniculatum: cañuela; limoncillo;<br />
P. stoloniferum: maicillo; yerba<br />
<strong>de</strong>l Para;<br />
P. vaginatum: chépica; chípica;
230 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />
P. virgatuin: caguaso; corta<strong>de</strong>ra;<br />
maciega.<br />
PASSIFLORA. Pasifloráceas; hierbas<br />
o arbustos por lo general trepadores;<br />
rara vez son plantas erguidas.<br />
Más <strong>de</strong> 300 esps., la mayoría<br />
americanas.<br />
P. bi<strong>flora</strong>; coerulea; foetida: norbio;<br />
ñorbo; parchita; ñorbito; tagua-tagua;<br />
sandía cimarrona.<br />
P. mollisima: curuba; curubo;<br />
tumbo;<br />
P. pedata: caguajasa; caguajosa;<br />
P. quadrangularis: ba<strong>de</strong>a; tumbito;<br />
P. sp.: barbadina; caguaso; culupa;<br />
guaicuruco; guata; burucuyá;<br />
granadilla; mburucuyá; mburucujá;<br />
murucujá; murucuyá; pasi<strong>flora</strong>; pasionaria;<br />
pacha; parcha; poroporo;<br />
purupuru; tumbo.<br />
PATAGONIUM, Schrank: Sinón.:<br />
A<strong>de</strong>smia, DC.<br />
PATAGONULA. Borragíneas; árboles.<br />
2 esps. <strong>de</strong> Argent. y Brasil.<br />
P. americana: guayabí; guayaibí.<br />
PATRISIA <strong>de</strong>ntatn: Rf.: Guachamaca<br />
toxicaría.<br />
PAULLINIA, L. Sapindáceas; fruticosas,<br />
trepadoras, 121 esps. <strong>de</strong> Aratropical<br />
y subtropical. Rf.: Cupania.<br />
P. pinnata: azucarito; barbasco;<br />
cururú; chilmecate; pozolillo;<br />
P. subrotunda: montelucuma.<br />
PAVONIA. Malváceas; fruticosas<br />
o sufruticosas, rara vez herbáceas.<br />
90 esps. americanas (pocas <strong>de</strong> Asia).<br />
P. coccínea: malva;<br />
P. racemosa: majagüilla;<br />
P. tiphalea: anamú; tábano.<br />
PECTIS. Compuestas; hierbas. 40<br />
esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
P. ciliaris: romerillo; tebenque;<br />
P. serpyllifolia: yerba <strong>de</strong> San Juan;<br />
P. elongata: coronillo;<br />
P. sessili<strong>flora</strong>: chinapaya.<br />
PEDILANTHUS, Neck. Euforbiáceas;<br />
arbustos. 15 esps. <strong>de</strong> Amtropical,<br />
la mayoría antillanas.<br />
P. fendleri: clavos <strong>de</strong> Cristo;<br />
P. sp.: piñipiñi; ponopinito.<br />
PELARGONIUM alchemilloi<strong>de</strong>s:<br />
pata <strong>de</strong> león;<br />
P. zonale: novio.<br />
PELTOGYNE. Leguminosas; arbóreas<br />
o fruticosas. 5 esps. <strong>de</strong>l Brasil.<br />
P. paniculata: algarrobillo; zapatero;<br />
P. purpurea: nazareno.<br />
PELTOPHORUM superba: Rf.:<br />
Geoffroya s.;<br />
P. barteroanum: abey hembra;<br />
P. sp.: abey hembra; moruro; rayo.<br />
PENNISETUM intectum: secse;<br />
P. purpureum: yerba elefante;<br />
paja;<br />
P. rigidum: simbol;<br />
P. setosum: mesmete.<br />
PENTACLETHRA, Benth. Leguminosas;<br />
árboles. 2 esps. <strong>de</strong>l Brasil<br />
y Nicaragua. (1 <strong>de</strong> estas esps. es<br />
<strong>de</strong>l África tropical).<br />
P. filamentosa: gavilán; mulato.<br />
PEPEROMIA circinata: garrapatilla;<br />
P. obtusifolia: sapo;<br />
P. pellucida: peletaria; yerba peluda;<br />
yerba <strong>de</strong> plata.<br />
PEPO moschata: Rf.: Cucúrbita<br />
pepo.<br />
PERA. Euforbiáceas; arbóreas <strong>de</strong><br />
Amtropical. Sinón.: Perula Schreb.<br />
P. bumelifolia: jayabacaná; yayabacaná;<br />
P. tomentosa: cenicero.<br />
PERESCIA. Sinón.: Pcreskia.<br />
PERESKIA. Cactáceas; unas 15<br />
esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
P. bleo: abrojo;<br />
P. sacharrosa: sacharrosa;<br />
P. sp.: guamacho; hortensia; supire.<br />
PEREZIA, Lagasca. Compuestas;<br />
hierbas; rara vez arbustos. 70 esps.<br />
Des<strong>de</strong> Texas a Patagonia, principalmente<br />
andinas.<br />
P. coerulescens: contra yerba.<br />
PERIDIUM. Euforbiáceas; árboles<br />
<strong>de</strong> Amtropical.<br />
P. sp.: cenicero.
BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 231<br />
PERISTERJA. Orquí<strong>de</strong>as. 5 esps.<br />
<strong>de</strong> AmCentral.<br />
P. elata: espíritu santo.<br />
PERNETTYAN, Gau. Ericáceas;<br />
fruticosas <strong>de</strong> poco tamaño. 26 esps.<br />
<strong>de</strong> AmMerid., fuera <strong>de</strong> las regiones<br />
tropicales. (1 vive en Tasmania<br />
y Nueva Zelandia).<br />
P. pumila: chaura.<br />
PERSEA gratissima: aguacate;<br />
cura; palto;<br />
P. indica: canelo;<br />
P. lingua: lingue;<br />
P. krugii: canelo;<br />
P. petiolaria: aguacatillo;<br />
P. Raimondii: paltojera;<br />
P. schie<strong>de</strong>ana: chinín;<br />
P. spectabilis: aguacatillo;<br />
P. sp.: yas.<br />
PERUVIANA herba: Rf.: Erythroxylon<br />
coca.<br />
PETITIA, Jacq. Verbenáceas; árboles<br />
o arbustos. 4 esps. <strong>de</strong> Méx.<br />
y Antillas.<br />
P. domingensis: capá.<br />
PETIVERIA, Plumier. Fitolacaceas;<br />
hierbas que exhalan fuerte olor<br />
a ajo. 1 esp. <strong>de</strong> Méx., Antillas, Brasil<br />
y Argent.<br />
P. alliacea: anamú; calafchín;<br />
chanviro; mapurito; mucara; mucura;<br />
namú; unamú.<br />
PETRAEA, L. Verbenáceas; arbustos<br />
trepadores o erguidos. 12 esps.<br />
que habitan entre Méx. y Brasil,<br />
así como en las Antillas.<br />
P. arbórea: choreque; tostadito;<br />
P. glandulosa: penitente;<br />
P. rugosa: chicharrón; pluma <strong>de</strong><br />
la reina;<br />
P. volubilis: pétrea; viuda.<br />
PETUNIA, Jacq. Solanáceas; hierbas.<br />
14 esps. <strong>de</strong> Amér. <strong>de</strong>l Sur,<br />
principalmente al Sur <strong>de</strong>l Brasil y<br />
Argent.<br />
P. nyetagnifolia: conservadora;<br />
P. propinqua: tabaquillo.<br />
PEUMUS, Person. Monimiáceas;<br />
árboles siempre ver<strong>de</strong>s muy aromáticos.<br />
1 esp. <strong>de</strong> Chile.<br />
P. boldus: peumo.<br />
PHACA ochroleuca: tembla<strong>de</strong>rilla;<br />
yerba loca.<br />
PHACELIA circinata: champa.<br />
PHALARIS augusta: alpistillo;<br />
Ph. sp.: aguapé; camelote.<br />
PHARBITIS hispida: batatilla;<br />
campanilla; mecapatli;<br />
Ph. pubescens: batatín; papelillo;<br />
Ph. violácea: manto <strong>de</strong> la virgen;<br />
Ph. sp.: papilla; papiru.<br />
PHARTHEORIUM hysterophorus:<br />
altamisa.<br />
PHARUS. Gramíneas <strong>de</strong> Amtropical.<br />
Ph. arundinacca: cinta;<br />
Ph. latifolius: lambedora; pegape-<br />
PHASEOLUS a<strong>de</strong>nanthus: choncho;<br />
Ph. caracalla: tripa <strong>de</strong> fraile;<br />
Ph. lathyroi<strong>de</strong>s: a jai;<br />
Ph. linearis: guaipanete;<br />
Ph. pallar: pallar;<br />
Ph. tuberosus: jicama; jiquima;<br />
Ph. vexicullata: marrullero;<br />
Ph. sp.: frisolera; ayocote; corconche;<br />
cháncharo; chinapopo; chui;<br />
<strong>de</strong>gul; piloy; poroto.<br />
PHILODENDRON, Schott. Arói<strong>de</strong>as<br />
<strong>de</strong> Amtropical. Más <strong>de</strong> 100<br />
esps. Sinón.: Baursea, Rchb.<br />
Ph. (Montrichardia) arborescens:<br />
mocomoco;<br />
Ph. he<strong>de</strong>raceum: morrocoy; piragua;<br />
Ph. pertusum: abalazo;<br />
Ph. sp.: icipó; moronga.<br />
PHILOSCIA variegata: burrito.<br />
PHISIANTHUS albens: doca;<br />
tasi.<br />
PHLOX Drumondii: aurora.<br />
PHOEBE cubensis: boniato;<br />
Ph. elongata: geogeo;<br />
Ph. montana: avispillo;<br />
Ph. Tonduzii: aguacatillo;<br />
Ph. sp.: quizarrá.<br />
PHOLIATA: Rf.: Agaricus.<br />
PHORADENDRON chrysocarpum:<br />
pata <strong>de</strong> gallina;
232 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />
Ph. sp.: capitana; tina.<br />
PHRAGMITIS: tibisi.<br />
PHYALANTHIUS stellans; myrtilloi<strong>de</strong>s:<br />
jaragua.<br />
PHYCAGOSTIS manatorum: Rf.:<br />
Cymodocea m.<br />
PHILESIA buxifolia: copihue.<br />
PHYLLANTHUS acuminatus: chilillo;<br />
chíngale; chirrincho; gallina;<br />
Ph. angustifolius: panetela;<br />
Ph. nobilis: azulejo;<br />
Ph. salviaefolius: yuco;<br />
Ph. sellovianus: sarandí;<br />
Ph. sp.: higuerillo; sietecueros.<br />
PHYLLONOMA ruscifolia: lato.<br />
PHYLLOSTYLON brasil iensis:<br />
baitoa; jatía.<br />
PHYSALIS angulata; pubescens;<br />
peruvianus: farolito; matojobobo;<br />
sacabuche; sapo; topotopo; topotoropo;<br />
tomate;<br />
Ph. coztomal: costomate;<br />
Ph. curassavica: ancoche; camabú;<br />
pocote;<br />
Ph. factens: uva <strong>de</strong> perro;<br />
Ph. pubescens: capulí; miltomate;<br />
Ph. peruviana: uchuva;<br />
Ph. sp.: miltomate; tomate <strong>de</strong><br />
bolsa.<br />
PHYTELEPHAS macrocarpa: cabeza<br />
<strong>de</strong> negro; cadi; corojo; corozo;<br />
humiro; tagua; yarina.<br />
PHYTOLACCA bogotensis: cargamanta;<br />
carmín;<br />
Ph. <strong>de</strong>candra: carmín; jaboncillo;<br />
oblea;<br />
Ph. dioica: ombú;<br />
Ph. sp.: Juan <strong>de</strong> Vargas.<br />
PIAROPUS crasipes: flor <strong>de</strong> agua;<br />
P. speciosus: camelote.<br />
PICRAENA excelsa: cuasia; simaruba.<br />
PICRAMNIA, Sw. Terebintáceas<br />
(simarubáceas); árboles o arbustos,<br />
a menudo muy amargos. 30 esps.<br />
<strong>de</strong> Amtropical, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la Florida,<br />
Antillas y Méx. al Paraguay.<br />
P. bonplandiana: caregre;<br />
P. pentandra: aguedita; guarema;<br />
palo hueso.<br />
PICRODENDRON baccatum: yanilla.<br />
PICROLEMMA valdivia: valdivia.<br />
PICTET1A, De Candolle. Leguminosas;<br />
arbustos. 6 esps. <strong>de</strong> las<br />
Antillas y 1 <strong>de</strong> Méx.<br />
P. aculeata: tachuelo. Rf.: Randia<br />
a.<br />
PILEA ciliaris: culebra;<br />
P. globosa: quisa;<br />
P. microphylla: doradilla; samancito;<br />
vidrio;<br />
P. lucida: ortiga;<br />
P. repens: alfombra.<br />
PILOCARPUS, Vahl. Rutáceas;<br />
arbustos <strong>de</strong> Amtropical.<br />
P. sp.: jaborandi.<br />
PIMENTA, Lindley. Mirtáceas.<br />
La sección Amomis tiene 4 esps.<br />
<strong>de</strong> Venez. y Antillas. La sección<br />
Eupimenta compren<strong>de</strong> 1 esp. <strong>de</strong> las<br />
Antillas y AmCentral.<br />
P. acris: ausú; malagueta;<br />
P. pimento: Rf.: Amomis.<br />
PINEDA, R. y P. Flacurtiáceas<br />
(bixáceas); arbustos. 2 esps. <strong>de</strong> Colomb.<br />
y Perú.<br />
P. incana: Hoque.<br />
PINGUICULA fitifolia: grasilla.<br />
PINUS occi<strong>de</strong>ntalis: cuaba;<br />
P. teocote: ocote; teocote.<br />
PIPER amalago: guayuyo; mecaxóchitl;<br />
P. auritium: anisillo; estrella;<br />
P. angustifoliuin; elongatum: artante;<br />
matico; mocomoco;<br />
P. confussum: bayuyo; platanillo;<br />
P. citrifolium: jiguillo; oyuyú;<br />
P. jaborandi: jaborandi;<br />
P. macrohinum: umapuma;<br />
P. médium: alcotán; lata <strong>de</strong> pobre;<br />
P. pellucidum: peluda;<br />
P. peltatum; umbcllatum: basqueña;<br />
caisimón;<br />
P. rotundifolium: anisillo;<br />
P. tennispicum: calentura;
BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 233<br />
P. sp.: congona; cordoncillo; mático;<br />
mohomoho; mecasúchil; Santa<br />
Marta.<br />
PIPTADENIA. Leguminosas; árboles<br />
o arbustos inermes o espinosos.<br />
40 esps., la mayoría <strong>de</strong> Amtropical<br />
(3 <strong>de</strong>l África, 1 <strong>de</strong> Asia y 1<br />
<strong>de</strong> Nueva Guinea).<br />
P. cebil: cebil; chivil; cojóbana;<br />
corupán; curupa!; sachasebil;<br />
P. colubrina: huillca;<br />
P. niopo: niopo; yopo.<br />
P. rígida: anjico; niopo;<br />
P. speciosa: bocachico.<br />
PIRATINERA, Aubl. Sinón.: Alicastrum,<br />
P. Br.<br />
P. guianensis: palo <strong>de</strong> oro.<br />
PIRCUNIA, Bestero. Sinón.: Anisomcria,<br />
D. Don.<br />
PIRIQUETA. Turneráceas; hierbas<br />
cubiertas <strong>de</strong> pelos. De Amtropical.<br />
P. cistoi<strong>de</strong>s: piriqueta.<br />
PISCIDIA. Leguminosas; arbustos<br />
<strong>de</strong> flores rojas y blancas. De<br />
Amtropical.<br />
P. carthaginensis; erythrina: arepo;<br />
barbasco amarillo; can<strong>de</strong>lón; matapez;<br />
matasarna; ventura.<br />
PISONIA aculeata: alacrancillo;<br />
arañagato; uña <strong>de</strong> gato. Rf.: Randia<br />
a.<br />
P. pacurero: pacurero;<br />
P. proecox: Rf.: Acacia riparia:<br />
ñapindá; yuquerí;<br />
P. rotundata: vacabuey;<br />
P. subcordata: palo bobo;<br />
P. zapallo: zapallo.<br />
PISTACIA mexicana; terebinthus:<br />
pistacho.<br />
PISTIA occi<strong>de</strong>ntalis: lechuga cimarrona;<br />
Iechuguilln.<br />
PISUM sativum: alverja.<br />
PITAVIA, Molini. Rutáceas (terebintáceas)<br />
; árboles <strong>de</strong> Chile.<br />
P. punctata: canelillo; pitao.<br />
PITCAIRNIA. Bromcliáceas notables<br />
por la belleza <strong>de</strong> sus flores.<br />
Son <strong>de</strong> Antillas y <strong>de</strong> Amtropical.<br />
P. corallina: quiche;<br />
P. ferruginea: orco-achupalla;<br />
P. Herrerae; imperiaüs: achupalla;<br />
P. sprucey: bijanillo;<br />
P. trianac: cucaracha.<br />
PITHECOCTENIUM, Mart. Bignoniáceas;<br />
bejucos <strong>de</strong> flores vistosas.<br />
20 esps. extendidas entre Brasil y<br />
México.<br />
P. echinatum: rasqueta;<br />
P. muricatum: bateíta; cucharilla;<br />
peine <strong>de</strong> mico.<br />
PITECOLOBIUM, Mart. Leguminosas;<br />
arbustos o árboles. Unas 110<br />
esps. <strong>de</strong> Amtropical (y Asia; algunas<br />
<strong>de</strong> África y Australia).<br />
P. cognatum: sotacaballo;<br />
P. discolor: abey;<br />
P. dulce: mongollano; mochigüiste;<br />
P. excelsum: quiriguinche;<br />
P. filicifolium: cojóbana; loro; moruro;<br />
tengue;<br />
P. hymcnaefolium: orore; paují;<br />
P. longifolium: suribio;<br />
P. macrostachyum: chiminango;<br />
payandé;<br />
P. multiflorum: granadillo;<br />
P. obovale: cenizo; ojo <strong>de</strong> cangrejo;<br />
P. pachipus: guachimol;<br />
P. pubescens: maíz tostado;<br />
P. rufescens: jarino;<br />
P. saman: algarrobo; campano;<br />
guango; jenisero; orore; samán; urero;<br />
Rf.: samanen saman;<br />
P. scalare; tortum: palo amarillo;<br />
cuchibán; tataré; timbó;<br />
P. tortum; obovale: palo humo;<br />
P. unguiscati: arrancapellejo; escambrón;<br />
güíchere; mancamontero;<br />
uña <strong>de</strong> gato; yacure;<br />
P. sp.: masaguaro; ñaurc.<br />
PITTIERA longepedunculata: chiverrillo;<br />
guillotilla.<br />
PLATANUS orientalis: volador.<br />
PLATONIA, Mart. Gutíferas (clusiáceas<br />
o caneláceas); árboles <strong>de</strong><br />
gran talla. Del Brasil.<br />
P. insignis: pacurí.
234 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />
PLATYGINE, Mercier. Euforbiáceas;<br />
arbustos trepadores. 1 esp. <strong>de</strong><br />
Cuba.<br />
P. urens: Rf.: Urtica dioica.<br />
PLATYMISCIUM, Veg. Leguminosas;<br />
árboles o arbustos. 15 esps.<br />
<strong>de</strong> Amtropical. Algunas se señalan<br />
por la dureza <strong>de</strong> su ma<strong>de</strong>ra.<br />
P. polystachium: quirá.<br />
PLATYPODIUM: palo cajón.<br />
PLEGORRHIZA. Plantas cuyas<br />
raíces se emplean para curar heridas.<br />
Originarias <strong>de</strong> Chile.<br />
P. guaicuru: guaicurú.<br />
PLEODENDRON. Canaláceas. Género<br />
monodpico, en honor al botánico<br />
F. Plee. 1 esp. <strong>de</strong> PRico.<br />
P. macranthum: chupacallos.<br />
PLUCHEA odorata: ciguapacle;<br />
ciguapate; naguapate; siguapa te; suquinay;<br />
suquinayo;<br />
P. quitoc: quitoco;<br />
P. rosea: salvia.<br />
PLUMBAGO capensis: azulina;<br />
azulejo;<br />
P. major: lantén; llantén;<br />
P. scan<strong>de</strong>ns: guapote; lagaña <strong>de</strong><br />
aura; malacara; yerba <strong>de</strong>l diablo;<br />
yerba <strong>de</strong> pollo;<br />
P. sp.: higuillo; jiguillo; melaíllo;<br />
oyuyú.<br />
PLUMERÍA, Willd. Sinón.: Plumiera,<br />
Lin.<br />
PLUMIERA, Lin. Apocináceas;<br />
árboles o arbustos <strong>de</strong> hermosas y<br />
aromáticas flores. Más <strong>de</strong> 40 esps.<br />
P. alba (flores blancas); nivea;<br />
pallida; púdica: amacayo; amancay;<br />
amancayo; atabaiba; atapaimo; tabaiba;<br />
tabeiba; tamaiba; lirio;<br />
P. bicolor; rubra; rosea (flores<br />
rojas): alelí; amapola; cacalojoche;<br />
cacalosúchil; campotonera; caracacha;<br />
caracucha; champotonera; flor<br />
<strong>de</strong> mayo; flor mestiza; juche; sacaloxúchil;<br />
súchel; súchil.<br />
POA annua: piojillo;<br />
P. bonaerensis: cebadilla; paja.<br />
PODACHAENIUM paniculatum:<br />
tora.<br />
PODOCARPUS andina: lleuquc;<br />
P. chilena: maniu; mañiu;<br />
P. coriaceus: caoba; pinavete; sabina<br />
;<br />
P. <strong>de</strong>nsifolia; taxifolia: arenillo;<br />
chaquiro;<br />
P. glomeratus: sisín;<br />
P. montanus; taxifolia: pino hayuelo;<br />
P. Rospigliosii: uncumano;<br />
P. utilior: diablo fuerte;<br />
P. sp.: cobola.<br />
POEPPIGIA, Preal. Leguminosas;<br />
árboles. 1 esp. que se encuentra<br />
<strong>de</strong>s<strong>de</strong> las Antillas hasta Río <strong>de</strong> Janeiro.<br />
P. excelsa: abey;<br />
P. procera: chingalé.<br />
POINCIANA. Leguminosas; arbustos<br />
o árboles espinosos, notables<br />
por la belleza <strong>de</strong> sus flores. Son <strong>de</strong><br />
Amtropical (y Asia tropical).<br />
P. coriaria: Rf.: Caesalpinia c.<br />
P. elata: cascalote;<br />
P. Gilliesii: espiga <strong>de</strong> amor;<br />
P. pulcherrima: camarón; gallito;<br />
malinche; poinciana;<br />
P. regia: acacia; acacio; flamboyán;<br />
flamboyana; framboyán;<br />
P. sp.: guacamaya; guacamayo;<br />
guaracabuya; tabachín.<br />
POINSETTIA, Graham. Euforbiáceas;<br />
arbustos. 1 esp. <strong>de</strong> Méx.<br />
Hoy es sección <strong>de</strong>l género Euphorbia.<br />
POIREA alternifolia: guaica.<br />
POIRETIA, Vent. Leguminosas;<br />
hierbas y subarbustos. 6 esps. <strong>de</strong><br />
Amtropical. Rf.: Pictetia.<br />
POLAKOUSKIA tacaco: tacaco.<br />
POLIANTHES, L. Amarilidáceas.<br />
.3 esps. <strong>de</strong> AmCentral.<br />
P. tuberosa: amiga <strong>de</strong> noche; azucena;<br />
mangarila; margarita; nardo.<br />
POLYGALA amara: yerba lechera<br />
;<br />
P. gnidoi<strong>de</strong>s; thesioi<strong>de</strong>s: quelenquelén;<br />
P. micrantha: sarpoleta;<br />
P. stricta: quelenquelén.
BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 235<br />
POLYGONIUM acre; acuminatum:<br />
ajicillo; caimán; chilaperro;<br />
chile <strong>de</strong> perro; yerba <strong>de</strong> sapo;<br />
P. amphibium: chile <strong>de</strong> perro;<br />
P. glabrum: camalote; camelote;<br />
P. hydropiper: chilillo;<br />
P. hispidum: tabaquillo;<br />
P. (Persicaria) segetum: barbasco;<br />
verbasco;<br />
P. tammifolium: bellísima;<br />
P. sp.: moco <strong>de</strong> pavo.<br />
POLYLEPIS, R. y P. Rosáceas;<br />
arbolillos. 10 esps. <strong>de</strong> las montañas<br />
altas <strong>de</strong> Amtropical.<br />
P. racemosa; villosa: queñua;<br />
quínoa; quinuar; tabaquillo.<br />
POLYMNIA. Compuestas; herbáceas<br />
ornamentales.<br />
P. edulis: aricoma; jiquima; arboloco;<br />
P. maculata: tora;<br />
P. sonchifolia: llacón; yacón.<br />
POLYPODIUM: calaguala; doradilla.<br />
POLYPOGON elongatus: pluma<br />
quínoa.<br />
POLYPORUS senex: coihue.<br />
PONTEDERIA. Ponte<strong>de</strong>ráceas;<br />
hierbas acuáticas que se parecen a<br />
los narcisos. 2 esps. <strong>de</strong> Amér. <strong>de</strong>l<br />
Sur y regiones templadas <strong>de</strong>l Norte.<br />
Se cultivan en Europa como<br />
plantas <strong>de</strong> adorno.<br />
P. azurea: batata; taruya;<br />
P. neriifolia: mato;<br />
P. sp.: aguapé; camalote; camelote;<br />
gamalote.<br />
POPPIGIA, Hk. Sinón.: Poeppigia,<br />
Presl.<br />
PORLIERIA, R. y P. Zigofiláceas;<br />
arbustos, más rara vez árboles.<br />
3 esps. <strong>de</strong> Méx. y los An<strong>de</strong>s.<br />
P. angustifolia: guayacán;<br />
P. higrometrica: guayacán; palo<br />
santo; turucasa.<br />
POROPHYLLUM, Vaill. Compuestas;<br />
hierbas. 25 esps. <strong>de</strong> Am-<br />
Merid. y Méx.<br />
P. coloratum: papaloquelitc;<br />
P. ru<strong>de</strong>rale: anamú.<br />
PORTULACACEAS. Familia <strong>de</strong><br />
hierbas o plantas sufruticosas con<br />
hojas carnosas. 114 esps., la mayoría<br />
americanas. Los géneros principales<br />
son: Portulaca; Lewisia; Montia;<br />
Calandrina y Claytonia.<br />
PORTULACA olerácea: saca tuna;<br />
P. pilosa: diez <strong>de</strong> la mañana; flor<br />
<strong>de</strong> las once.<br />
POSADAEA, Cogn. Cucurbitáceas<br />
<strong>de</strong> fruto bastante gran<strong>de</strong>. 1 esp. <strong>de</strong><br />
Colomb. (En honor <strong>de</strong> Posada Arang°)-<br />
P. spherocarpa: brujito; tarralí.<br />
POTAMOGETÓN lucens: lino;<br />
P. sp.: chincalote; yerba <strong>de</strong> pollo.<br />
POTHOMORPHE umbellata: Rf.:<br />
Piper u.<br />
POTHOS flexuosus: mamure;<br />
P. sp.: turiara.<br />
POULICOUREA speciosa: clavel<br />
<strong>de</strong> muerto.<br />
POURRETIA. Bromeliáceas; leñosas.<br />
De Amér. cálida. Sinón.: Cavanillesia,<br />
R. y P.<br />
P. platonifolia: mocondo; mocundo;<br />
P. pyramidata: achupalla.<br />
POUTERIA. Sapotáceas; árboles<br />
o arbustos. 30 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
P. suavis: aguaí; aguay;<br />
P. touvarensis: níspero.<br />
PREODAPHNE: haya.<br />
PRIORIA, Leguminosas; árboles<br />
altos. 1 esp. <strong>de</strong> Panamá y Jamaica.<br />
P. copaifera: camíbar; cativo.<br />
PRIVA. Verbenáceas; herbáceas<br />
cubiertas <strong>de</strong> pelos ásperos. Son <strong>de</strong><br />
Amtropical y subtropical.<br />
P. echinata: amor seco; amores<br />
secos; churrite; priva.<br />
PROBOSCIDEA. Schmi<strong>de</strong>l. Martiniáceas.<br />
6 esp. <strong>de</strong>l litoral americano,<br />
<strong>de</strong>s<strong>de</strong> Arizona al Perú y<br />
La Plata.<br />
P. altheaefolia: yuca <strong>de</strong> caballo;<br />
P. lútea: cuernos <strong>de</strong>l diablo.<br />
PROEKIA, L. Bixáceas (flacurtiáceas);<br />
arbustos o arbolillos. 4 esps.<br />
<strong>de</strong> Amtropical.
236 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />
P. crucis: guásima <strong>de</strong> costa; guasimilla;<br />
P. mori<strong>flora</strong>: huesito;<br />
P. sp.: saguá.<br />
PROSOPIS a<strong>de</strong>smioi<strong>de</strong>s: tintitaco;<br />
P. algarrobilla: cal<strong>de</strong>n;<br />
P. campestris: algarrobillo; alpataco;<br />
P. cumanensis: yaque;<br />
P. chilensis: algarrobo;<br />
P. dulcís; juli<strong>flora</strong>: amezquite;<br />
mezquite;<br />
P. dulcis: carita;<br />
P. ferox: churqui;<br />
P. juli<strong>flora</strong>: algarrobo; bayahonda;<br />
cambrón; guarango; taco; tamarugo;<br />
P. kuntzei: itín;<br />
P. ñandubai: ñandubay;<br />
P. ruscifolia: vinal;<br />
P. striata: mancapotrillo;<br />
P. sp.: Jacaranda.<br />
PROTIUM, Burm. Burseráceas.<br />
47 esps., <strong>de</strong> las que 6 son <strong>de</strong>l Antiguo<br />
Mundo, y las <strong>de</strong>más <strong>de</strong> los<br />
bosques tropicales <strong>de</strong> Amér.<br />
P. caragna: Rf.: Elaphrium; Icica;<br />
P. heptaphyllum: caraña; caraño;<br />
copal; tacamaca; tacamacha; tacamajaca;<br />
P. insigne: cabimbo;<br />
P. laxifolium: guacamayo;<br />
P. sp.: guacharaca<br />
PROUTIA, Lagasca. Compuestas;<br />
arbustos. 2 esps. <strong>de</strong> Argent., Chile<br />
y Perú.<br />
P. pungens: guañil.<br />
PRUNUS armeniaca: chabacano;<br />
P. capollin: Rf.: Cerasus o;<br />
P. occi<strong>de</strong>ntalis: Rf.: Cerasus o.;<br />
P. salicifolia: Rf.: Cerasus s.;<br />
P. sphoerocarpa: cuajanisillo.<br />
PSEUDOLMEDIA spuria: macagua;<br />
negra lora;<br />
P. egersii: guión.<br />
PSEUDOPHOENIX vinifera: Rf.:<br />
Euterpe v.<br />
PSIDIUM. friedrichsthalianum:<br />
cas;<br />
P. guayabita: guayabillo;<br />
P. savanarum: güízaro;<br />
P. pomiferum: arazá; guayabo;<br />
jalocote.<br />
PSILOPAGON albilorum: escorzonera.<br />
PSORALEA glandulosa: culén;<br />
cullén; hualhua;<br />
P. mutisii: culén; rúchica;<br />
P. sp.: amansapeón.<br />
PSYCHOTRIA braciata: cachimbo;<br />
P. browneii: palo moro;<br />
P. péndula: hicaquillo;<br />
P. undata: bálsamo;<br />
P. sp.: taburete; tapacamino.<br />
PSYCROPILA andícola: mallico.<br />
PTEROCARPUS, Heimerl. Sección<br />
<strong>de</strong>l gen. Boerhaavea, L.<br />
P. draco; officinalis; tuberosus:<br />
dragonero; mucanana; palo pollo;<br />
P. ebenus: ébano;<br />
P. hecastophyllum: maray-maray;<br />
P. rohrii: palo rosa;<br />
P. ternata: brasilete.<br />
PTEROGINE nitens: biraró; tipa.<br />
PUCCINIA graminis: chagüiscle;<br />
chahuistlc; roya.<br />
PURUMA, Schenk., o Pourouma,<br />
Aubl, o Pouroumea, Rchb. Moráceas;<br />
árboles. 20 esps. <strong>de</strong> Amér.<br />
<strong>de</strong>l Sur tropical.<br />
P. sápida: sirpe; uvo.<br />
PUJA, Molina. Bromeliáceas. Pocas<br />
esps. <strong>de</strong>l Perú y Chile.<br />
P. Bonplandina: achupalla;<br />
P. coarctata: Rf.: Tillandsia rubra;<br />
P. chilensis: puya;<br />
P. longystila: achupalla;<br />
P. Weberbaueri: tica.<br />
QUAMOCLIT vulgaris: balsamina;<br />
cambutera; cambustera; cun<strong>de</strong>amor;<br />
cundiamor.<br />
QUARARIBEA, Aubl. Sinón.:<br />
Myrodia, Sw.<br />
QUASIA amara: Rf.: Simaruba a.<br />
Q. cedrón: cedrón; crúcete.<br />
QUEBRACHIA, Gris. Anacardiáceas.<br />
5 esps. <strong>de</strong> Argent., Brasil y<br />
Este <strong>de</strong> los An<strong>de</strong>s.
BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y PLORA 237<br />
Q. sp.: cicahuite; quebracho.<br />
QUERCUS acutifolia: aguatle.<br />
QUILLAJA, Mol. Rosáceas; árboles.<br />
3 esps. <strong>de</strong>l Brasil, Perú y<br />
Chile. Rf.: Sapindus.<br />
QUINCHAMALIUM. Santaláceas.<br />
20 esps. <strong>de</strong> Chile.<br />
Q. chilensis: chinchamali; chinchinami;<br />
quinchamala; quinchamalí.<br />
QUINQUINA, Cond. Sinón.: Cinchonia,<br />
L.<br />
RAJANIA. Dioscóreas; arbustos.<br />
De las Antillas.<br />
R. cordata: guaraguao;<br />
R. cordata; mucronata: alambrillo;<br />
guáyaro; gulumbo; ñame.<br />
RAMIREZZIA cubensis: Rf.: Poeppigia<br />
excelsa.<br />
RANDIA aculeata: alfiler; cabrón;<br />
cotorra; «cambrón; espinillo; espino;<br />
jamagüey; tintillo; yamagüey;<br />
R. armata: cruceta; crucillo;<br />
R. calophylla: arrayán; rasca-barriga;<br />
R. jalapensis: horquetilla;<br />
R. lasiantha: rosetillo;<br />
R. latifolia: agalla; pitajoní;<br />
R. nigescens: cabra.<br />
RANUNCULUS muricatus: centella;<br />
R. vaginalis: arracachuela.<br />
RAPANEA ferruginea: ratón;<br />
R. guayanensis: chagualito; mameyuelo;<br />
R. Lorentziana: capororoca; pororoca;<br />
R. sp.: canelón; lanza blanca.<br />
RAPHIA taedigera: yolillo.<br />
RATONIA apétala: macurije.<br />
RAVENALA madagacariensis: palo<br />
viajero.<br />
RAVENIA. Rutáceas <strong>de</strong> Amtropical.<br />
R. urbani: tortugo prieto.<br />
RAUWOLFIA, R. y P. Sinón.:<br />
Citharexylon, Mili. Apocináceas; árboles<br />
y arbustos <strong>de</strong> AmMerid.<br />
RENEALMIA. Bromeliáceas (zingiberáceas)<br />
; herbáceas, generalmen-<br />
te epífitas. De Amtropical y extratropical.<br />
R. amoena: cojatillo;<br />
R. sylvestris: conopio.<br />
RESTENIA. Rf.: Conorhinus.<br />
RETAMILIA ephedra: camán.<br />
REYNOSIA revoluta: almendrillo;<br />
R. wrightii: cocuyo.<br />
RHAMNIDIUM reticulatum; revolutum:<br />
almendrillo.<br />
RHAMNUS elegans: corono;<br />
Rh. elipticus: arbolito; mabí;<br />
Rh. humboldtianus: capulí; capulín;<br />
Rh. senticosus: molono.<br />
RHEEDIA. Gutíferas; árboles resinosos.<br />
Rh. cristata; ruscifolia: cabima;<br />
manajú;<br />
Rh. (Calophyllum) cupi: cupí;<br />
Rh. madroño: madroño;<br />
Rh. portoricensis: sebucán.<br />
RHEXIA. Poligonáceas; herbáceas.<br />
Del Norte <strong>de</strong> Amér. Nombre vulgar:<br />
camasey.<br />
RHYNCHOSIA caribaea: pepusa;<br />
Rh. minima; reticulata: frijolillo.<br />
RHINOCARPUS excelsa: caracoli;<br />
mijaguo; mijao.<br />
RHIPSALIS. Cactáceas. 57 esps.<br />
<strong>de</strong> Amtropical.<br />
Rh. cassytha: disciplinilla;<br />
Rh. sarmentacea: grosella.<br />
RHIZOBOLUS, Schreb. Sinón.:<br />
Caryocar, L. Plantas ternstremiáceas;<br />
arbóreas. De Amtropical.<br />
RHUS cavanillesii: lengua <strong>de</strong> vaca;<br />
Rh. coriaria: zumaque;<br />
Rh. juglandifolía: alubillo; caspi;<br />
caspicaracho; caspincaracho; hinchador;<br />
manzanillo;<br />
Rh. metopium: guao;<br />
Rh. radicans: sumaque; zumaque.<br />
RHYTIGLOSSA caracasana: curía.<br />
RIBES magcllanicus: parrilla;<br />
R. glandulossum: uvilla.<br />
RICHARDIA scabra: tabaquillo.<br />
RICHARDSONIA. Rubiáceas; arbustos.<br />
De Amtropical.
238 AUGUSTO MALARET BICC. XIV, 1959<br />
R. scabra: palo pollo.<br />
RICINUS communis: higuerillo;<br />
tártago.<br />
RIVINA. Fitolacáceas; herbáceas o<br />
sufruticosas. De Amtropical.<br />
R. humilis: caimoní; carmín; ojo<br />
<strong>de</strong> ratón;<br />
R. loevis: sangre <strong>de</strong> toro;<br />
R. octandra: guaniqu!; sotacaballo;<br />
R. purpurescens: arrebol; carpintero.<br />
ROBINIA, L. Leguminosas; árboles<br />
y arbustos. 6 esps. <strong>de</strong> Méx.<br />
R. maculata: cocohite; matarratón;<br />
R. nicou: azucarito; barbasco; borracho.<br />
ROCELLA tinctoria: orchilla.<br />
RODOSTACHYS bicolor: achupalla;<br />
chupalla.<br />
ROLLINIA. Anonáceas; árboles<br />
o arbustos. Del Brasil.<br />
R. edulis: tucuragua;<br />
R. emarginata: araticú;<br />
R. Jimenezii: anonillo;<br />
R. longifolia: anón; anona;<br />
R. mucosa: anón; candongo;<br />
R. multi<strong>flora</strong>: anón; anoncillo; corazón<br />
cimarrón;<br />
R. salicifolia: envira;<br />
R. spicatus: arachichú.<br />
RONDAMON guianensis: curare;<br />
maracure.<br />
RONDELETIA. Rubiáceas; arbustos.<br />
De Amtropica!.<br />
R. angustata: cocuyo;<br />
R. febrífuga: cordobán;<br />
R. odorata: careicillo;<br />
R. stellata: caobilla; hatillo;<br />
R. tinifolia: a<strong>de</strong>dica; vigueta;<br />
R. sp.: caobilla <strong>de</strong> sabana; encospe.<br />
ROPHALA. Proteáceas. De Amtropical.<br />
R. complicata: chaparro;<br />
R. montana: aguatapana;<br />
R. obovata: azufre.<br />
ROSEA. Amarantáceas; herbáceas.<br />
De Amtropical.<br />
R. sinensis: amor al uso; malvarrosa.<br />
ROUBIEVA. Quenopodiáceas; herbáceas.<br />
De AmMerid.<br />
R. multifida: Rf.: Chenopodium<br />
multifidium.<br />
ROUPALA sp.: danto; ratón; yagüero.<br />
ROUREA glabra: juan caliente;<br />
matanegro.<br />
ROYSTONEA, Cook. Sinón.: Acrista,<br />
Cook.<br />
R. borinqueña: asahí; barrigona;<br />
chaguarama; mapora; palma real;<br />
palma <strong>de</strong> yagua; palmiche; yaguarrama.<br />
R. sp.: caruta.<br />
RUBIA ramosissima: bruja.<br />
RUDAMACHIA incisa: Rf.: Artocarpus.<br />
RUDGEA. Rubiáceas; arbóreas o<br />
su fru ticosas.<br />
R. retifolia: amanga.<br />
RUDOLPHIA. Leguminosas; fruticosas;<br />
trepadoras. De Antillas y<br />
Méx.<br />
RUELLIA esculenta: Rf.: Trichanthera<br />
esc.<br />
R. germini<strong>flora</strong>: fulminante;<br />
R. tuberosa: guaucí; jaquita; saltaperico;<br />
yuquilla <strong>de</strong> ratón;<br />
R. sp.: calentura.<br />
RUMEX acutus; crispus: vinagrera;<br />
R. patientia: huacha; lengua <strong>de</strong><br />
vaca; paciencia;<br />
R. sanguineus: mulata;<br />
R. cuneifolius: llague; llaque;<br />
R. sp.: bijuacá.<br />
RUPRETCHIA costata: pipilacha;<br />
R. excelsa: lanza.<br />
RUSCHTEINERA Luciani: doncella.<br />
RUSSEL1A. Escrofulariáceas; arbustos.<br />
De Méx. y Antillas.<br />
R. júncea: lluvia coral; lluvia <strong>de</strong><br />
corales.<br />
RYTIDOPHYLLUM. Gesneráceas;<br />
arbustos o sufruticosas. De Amtropical.
BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 239<br />
R. crenolatum: boca <strong>de</strong> león;<br />
R. stipulare: quibey; revienta caballo;<br />
tíbey.<br />
SABADILLA. Liliáceas. 5 esps.<br />
<strong>de</strong> Venez., AmCentral y Florida.<br />
S. sp.: cebadilla.<br />
SABAL. Palmáceas; <strong>de</strong> las mas<br />
pequeñas que se conocen. De Amér.<br />
boreal, entre los paralelos 29<br />
y 41.<br />
S. mauritiaeformis: carata;<br />
S. umbraculifera: chagareta; japa;<br />
palma cana; palmera <strong>de</strong> abanico.<br />
SABINEA. Leguminosas; fruticosas.<br />
De las Antillas.<br />
S. florida: retamo;<br />
S. punicea: caracolillo.<br />
SACELLIUM lanceolatum: guayabil.<br />
SACCHARUM polystachium: barba<br />
<strong>de</strong> indio; caguala;<br />
S. ravanea: rabo <strong>de</strong> zorra;<br />
S. vulnerarium: sorra;<br />
S. sp.: torolico.<br />
SAGITTARIA chilensis: lengua<br />
<strong>de</strong> vaca;<br />
S. montevi<strong>de</strong>nsis: achira.<br />
SALICORNIA costicosa: jume.<br />
SALIX bonplandiana: ahuejote.<br />
SALPICHROA rhomboi<strong>de</strong>a: huevo<br />
<strong>de</strong> gallo.<br />
SALVIA. Plantas labiadas.<br />
S. bi<strong>flora</strong>: ñucchchu;<br />
S. brevicale: chirrite;<br />
S. coccínea: ban<strong>de</strong>rilla; moradilla;<br />
S. columbaria: chía; chian;<br />
S. costaricensis: corazón;<br />
S. integrifolia: soconcha;<br />
S. occi<strong>de</strong>ntalis: gallinazo;<br />
S. petiolaris: magapaqui;<br />
S. polystachya: hisopo; jalacate;<br />
romerillo;<br />
S. sessi<strong>flora</strong>: aretillo; carbonero;<br />
jíbaro;<br />
S. verbenacea: golondrina;<br />
S. sp.: maco.<br />
SAMANEA saman: Rf.: Calliandra<br />
s.<br />
S. samanigua: samanigua.<br />
SAMYDA. Samidáceas; arbustos.<br />
5 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
S. arbórea: Rf.: Cassearia stipularis;<br />
S. spinosa: cambrón;<br />
S. sp.: jía.<br />
SAMIENTA repens: votri.<br />
SANICEUM molle: yerba <strong>de</strong><br />
Para.<br />
SANSEVIERA guianensis: mapaná;<br />
S. sp.: lengua <strong>de</strong> vaca.<br />
SAPINDUS saponaria: amol; amolé;<br />
boliche; bolito; chambimbe; duruche;<br />
güiril; checo; chípero; chochobolos;<br />
choloque; chumbimbo; ibaró;<br />
jabón; jaboncillo; pacón; paraparo;<br />
S. sp.: casita; chípero; tarsana.<br />
SAPIUM aucuparium; stenophyllum:<br />
curapé; curupí; palo <strong>de</strong> leche;<br />
lechecillo; lecherón; ñipe; piñiquc;<br />
S. laurocerasus: atabaiba; lechecillo;<br />
tabaiba;<br />
S. macrocarpum: chilamate;<br />
S. sebiferum: arraigan; palo <strong>de</strong><br />
cera;<br />
S. sp.: tambán; yos.<br />
SAPOTA achras; mammosa: chU<br />
co; chicozapote; níspero; zapote; zapotillo;<br />
S. elongata: ctnistel; totuma.<br />
SARACHA edulis; peruviana: uchuba;<br />
uchuva; uchuvo.<br />
SARCOMPHALUS acutifolius: azufaifo;<br />
S. laurinus; retusus: yaya; yayajabico;<br />
S. reticulatus: cacao rojo; palo <strong>de</strong><br />
hierro; sopaipo;<br />
S. sp.: espejuelo.<br />
SAROTHECA salviae<strong>flora</strong>: Rf.:<br />
Jacobinia.<br />
SASSAFRAS officinarum: navanche.<br />
SASSAFRID1UM veragüense: quizarrá.<br />
SAURAUJA costaricensis: mocó;<br />
S. peduncularis: ursina; dulumoco;<br />
lulomoco; moquillo.
240 AUGUSTO MALARKT BICC, XIV, 1959<br />
SAXEGOTIA conspicua: maniu;<br />
mañiu.<br />
SAXÍFRAGA: huamanripa.<br />
SCABIOSA atropurpúrea: ambarina;<br />
bambalí; poma;<br />
S. marítima: viuda.<br />
SCAEVOLA plumieri: Rf.: Lobelia<br />
p.<br />
SCANDIX chilensis: alfilerillo; peine<br />
<strong>de</strong> Venus. Rf.: Herodium moschatum.<br />
SCHEELEA regia: corozo; curúa;<br />
mararay;<br />
Sch. brachyclada: chapaya.<br />
SCHINOPSIS Lorentzii: quebracho;<br />
S. peruviana: cocoloba.<br />
SCHINUS. Terebintáceas; arbolillos.<br />
2 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
S. molle: aguaribay; aguaraibá;<br />
gualeguay; guaribay; molle; moya;<br />
pimiento; pirú; turbinto;<br />
S. sp.: amera; copalquahuitl.<br />
SCHIZOCARPUM: quilamol.<br />
SCHLEGELIA: higüerito.<br />
SCHMIDELIA edulis: chalchal;<br />
S. commina: yanilla;<br />
S. viticifolia: caja; quiebrahacha.<br />
SCHRANKIA distachya: cuernecillo.<br />
SCHULTEZIA heterophylla: genciana;<br />
S. stenophylla: tabaco.<br />
SCIADOCALYX digitali<strong>flora</strong>: arito.<br />
SCIADODENDRON excelsum:<br />
chile; jobo <strong>de</strong> lagarto; lagarto.<br />
SCIRPUS: cachina; popote.<br />
SCLERIA floribunda: curibano.<br />
SCLEROCARPUS: colacate.<br />
SCOPARIA, L. Rf.: Capraria, L.<br />
S. dulcis: escobilla; orozús.<br />
SCUTIA buxifolia: coronillo;<br />
S. férrea: Rf.: Condalia f.<br />
SEBASTIANA. Euforbiáceas; fruticosas.<br />
De Chile.<br />
S. albicans; pallens: yaití;<br />
S. lucida: aceitillo.<br />
SÉCALE magu: magú.<br />
SECURIDACA virgata, Sw.: mará<br />
velí; flor <strong>de</strong> la cruz.<br />
SECHIUM, P. Br. Cucurbitáceas.<br />
De Amtropical.<br />
S. edule: achojcha; cayote; cidrayota;<br />
chayota; chayóte; chote; chuchu;<br />
gayota; güisayote; güisquil;<br />
huisquil; tayón; tayote.<br />
SEGUIEIRA, Loefl. Fitolacáceas;<br />
árboles o arbustos <strong>de</strong> Amtropical.<br />
Nombre vulgar: icipó.<br />
SELENICERUS pteranthus: Rf.:<br />
Cereus p.<br />
SENEBIERIA pinnatifida: quimpe.<br />
SENECIO cryophyton: chachacoma;<br />
sachacuma;<br />
S. <strong>de</strong>nticulatus: palpallén;<br />
S. formosus: árnica;<br />
S. hualtata: gualtata; sanguinaria;<br />
S. verstedianus: papelillo;<br />
S. praecox: mulato;<br />
S. rhizomatus: llancahuasa;<br />
S. vaccinoi<strong>de</strong>s: cubilan;<br />
S. sp.: huamanripa; pimientilla.<br />
SERACCARPUM anacardium:<br />
Rf.: Anacardium officinarum.<br />
SERICOGRAPHIS mohintli: Rf.:<br />
Jacobinia m.<br />
SERJANIA. Sapindáceas; arbustos<br />
trepadores. Más <strong>de</strong> 100 esps. <strong>de</strong><br />
Amtropical.<br />
S. ossana: colorado;<br />
S. sp.: jaboncillo.<br />
SESBANIA. Leguminosas. De los<br />
países cálidos <strong>de</strong>l Norte <strong>de</strong> Amér.<br />
y Antillas.<br />
S. sp.: cantagallo; sesbania.<br />
SESUVIUM microphyllum; portulacastrum:<br />
vidrio.<br />
SICANA odorifera: cajúa; curaba;<br />
curuguá; curuguay; chila; melocotón;<br />
pepino angolo.<br />
SICKINGIA. Rubiáceas; árboles;<br />
rara vez arbustos. 14 esps. <strong>de</strong> Amér.<br />
<strong>de</strong>l Sur cálida.<br />
S. erythroxylon: aguatire;<br />
S. tinctoria: Rf.: Condaminea t.<br />
SICYIOS edule: lacayote.<br />
SIDA acuta: chichibé;
BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 241<br />
S. dcnsi<strong>flora</strong>: peteberí;<br />
S. rhombifolia: afata; escoba; escobilla;<br />
cáñamo; pichana; pichanga;<br />
malva.<br />
SIDERODENDRON. Rubiáceas;<br />
árboles con el leño muy duro. De<br />
Amtropical y Antillas.<br />
SIDEROXYLON auzuba: ausuba;<br />
ausubo; nisperillo; zapotillo;<br />
S. foetidissimum: caya amarilla;<br />
tempisque;<br />
S. masticho<strong>de</strong>ndron: caguán!; caya<br />
colorada; jocuma;<br />
S. mexicana: zapote;<br />
S. nigra: ausubo;<br />
S. pallidum; masticho<strong>de</strong>ndron: tortugo;<br />
S. pacurero: pacurero;<br />
S. portoricensis: tabloncillo;<br />
S. sp.: ébano; hácano.<br />
SILENE armería: gatico.<br />
SIMARUBA. Simarubáceas; arbóreas.<br />
De Amtropical.<br />
S. amara; tulae: aceitillo; crúcete;<br />
hombre gran<strong>de</strong>;<br />
S. excelsa; glauca: palo blanco;<br />
S. amara: aceitillo; cuasia; simarruba;<br />
simaruba.<br />
SINGENESIA monesia: altamisa;<br />
S. sp.: marcu.<br />
SIPHOCAMPYLLUS ferrugineus:<br />
tirapedo.<br />
SIPHONIA. Rf.: Symphonia; Hevea.<br />
S. elástica: hule; hulero. Rf.: Hevea.<br />
SISONIA aculeata: yaguapindá.<br />
SISYRINCHIUM bogotense: fitofito.<br />
S. graminifolium: maicillo;<br />
S. micranthum; bogotense: espadilla;<br />
S. ñuño: ñuño; ñuñu;<br />
S. palmifolium: palmilla; palmitoria;<br />
S. speciosum: lagüe.<br />
SLOANEA. Tiene 45 esps. <strong>de</strong><br />
Amtropical.<br />
S. berteriana: cacaíllo; cacao roseta;<br />
matulo;<br />
16<br />
S. curatifolia: achiotillo; pito;<br />
S. quadrivalvia: terciopelo;<br />
S. sp.: cresta <strong>de</strong> gallo.<br />
SMILAX campestris: zarzaparrilla;<br />
S. cordifolia: palo <strong>de</strong> vida;<br />
S. floribunda: palo chico;<br />
S. mexicana: chiquigüite;<br />
S. rotundifolia: cocolmeca;<br />
S. sp.: donguey; dunguey; raíz <strong>de</strong><br />
la China. Rf.: Dioscorea.<br />
SOBRAL1A mandonü: monteazucena.<br />
SOCRATEA fusca: araque.<br />
SOLANDRA. Solanáceas; arbustos.<br />
De las Antillas y Amtropical.<br />
S. grandi<strong>flora</strong>: papaturra;<br />
S. nítida; grandi<strong>flora</strong>; longi<strong>flora</strong>:<br />
chamico;<br />
S. scan<strong>de</strong>ns: gusaticha.<br />
SOLANUM. Solanáceas. Más <strong>de</strong><br />
600 esps. De las Antillas y Amtropical.<br />
S. americanum; nigrum: mora;<br />
S. antillarum: ajicillo;<br />
S. asperum: arañagato; chucho;<br />
tabacón áspero;<br />
S. biforme; nigrum: guapurucito;<br />
S. candicaas: amasaca;<br />
S. caripensis: dulunsoga;<br />
S. comersonii: bataulla;<br />
S. crispum: chavalongo; natri;<br />
S. doncell: huistomate;<br />
S. dulcamara: suspiro;<br />
S. esculentum; globiferum; quitoense:<br />
lulo;<br />
S. caegnifolium: granadillo;<br />
S. foetidum: hedionda;<br />
S. galeatum: tetilla;<br />
S. glaucum: duraznillo;<br />
S. havanense: tomatillo;<br />
S. laevigatum; micranthum: tabacón;<br />
S. laurifolium; paniculatum: pen<strong>de</strong>jera;<br />
S. leprosum; eleagnifolium: meloncillo;<br />
S. lycopersicum: tomate;<br />
S. maglia: maglia;<br />
S. mamosum: güirito; marimbita;<br />
pichichío; pindanga;
242 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />
S. meri<strong>de</strong>nse: coquino;<br />
S. muricatum: cachuma; cachún;<br />
S. nigrum: arachichu; yerba mora;<br />
S. oleagnifolium: meloncillo; quilloquillo;<br />
S. pocote: pocote;<br />
S. pulverulentum: ñuñuma; ñuñunya;<br />
S. quitoense: naranjillo;<br />
S. saponaceum: codocodo;<br />
S. scabrum: ajicón; jamaica;<br />
S. sisymbriifolium: putui;<br />
S. tuberosum: papa; patata; turma;<br />
S. toxicarium: friegaplatos; lavaplatos;<br />
S. verbascifolium: tabaco; tabacón<br />
afelpado;<br />
S. sp.: achacani; a<strong>de</strong>la; gualuza;<br />
hualusa; lágrimas <strong>de</strong> María; pachacomo;<br />
papa purgante; papa silvestre;<br />
pilcahue; pituca; tayá; yúa.<br />
SOLIDAGO mexicana: naguapate;<br />
S. montana: lechuguilla; palancapací<br />
e;<br />
S. verga áurea: pluma <strong>de</strong> oro;<br />
S. stricta: plumerillo.<br />
SONCHUS oleraceus: cerraja; ñilgue;<br />
soncho.<br />
SOPHORA tetraptera: pelú;<br />
S. tomentosa: tambalisa;<br />
S. sp.: mayu.<br />
SORGUM halapense: cañuela;<br />
S. vulgare: curagüilla; maicillo;<br />
maiz <strong>de</strong> Guinea; triguillo.<br />
SOROCEA. Artocárpeas. 2 esps.<br />
<strong>de</strong>l Brasil.<br />
S. ilicifolia: ñandipá.<br />
SPANANTHE paniculata: arracachuela.<br />
SPATODEA campanulata: caobo.<br />
SPELETIA. Compuestas; hierbas<br />
o matas leñosas. De los An<strong>de</strong>s <strong>de</strong><br />
Amér. <strong>de</strong>l Sur.<br />
S. grandi<strong>flora</strong>: frailejón.<br />
SPHACELE, Bth. Sinón.: Alguelagum,<br />
Ad.<br />
S. campanulata: romerillo.<br />
SPHRORUNTUS nana: bruja.<br />
SPIGELIA. Espigeliáceas; herbáceas,<br />
rara vez frutescentes. Unas 40<br />
esps.<br />
S. anthelmentica: arachichu; espigelia;<br />
lombricera;<br />
S. anthelmia: quiteria;<br />
S. splen<strong>de</strong>ns: colmillo <strong>de</strong> puerco.<br />
SPILANTHES, Jacq. Sinón.: Ceratocephalus,<br />
Burn. Plantas compuestas;<br />
herbáceas <strong>de</strong> AmMerid.<br />
S. americana: botoncillo; yuyoquemado;<br />
S. olerácea: cabrito;<br />
S. loevia: Rf.: Bourreria I.;<br />
S. mutissii: chisacá;<br />
S. urens: <strong>de</strong>sflema<strong>de</strong>ra;<br />
S. sp.: chinapaya; guaca; guaco.<br />
SPONDIAS dulcís: jobillo; jobo;<br />
mombín;<br />
S. lútea: jobo; marapa;<br />
S. lútea; purpurea; mirobalanus:<br />
caja; jobo; jocote; mombín; pitarrillo;<br />
S. sp.: ciruelo; ismoyo; jorco; sismoyo.<br />
SPOROBULUS indicus: espartillo;<br />
pitilla; zacate.<br />
STACHYTARPHETA polyura: rabo<br />
<strong>de</strong> zorra.<br />
STAHLÍA, Bello (En honor <strong>de</strong>l<br />
botánico portorriqueño Dr. Agustín<br />
Stahl). 1 esp. <strong>de</strong> PRico.<br />
S. marítima: caobilla; cóbana; palisandro.<br />
STANHOPEA costaricensis: torito;<br />
S. tigrina: cucarrón.<br />
STAPELIA cordifolia: pancolote;<br />
S. variegata: africana; estrella.<br />
STATICE: guacurú; guaicurú.<br />
STELLARIA madia: quilloi; bocado<br />
<strong>de</strong> gallina.<br />
STENOLOBIUM, Bth. Leguminosas;<br />
arbustos trepadores. Sinón.: Calopagonium,<br />
Desv. 4 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
S. coeruleum: jicama; jiquima;<br />
S. stans: chirlosbirlos; guaran.<br />
Rf.: Tecoma s.<br />
STENOSTOMUM. Rubiáceas; árboles.<br />
De las Antillas.
BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 243<br />
S. acutatum: boje; quina;<br />
S. lucidum: llorón; Rf.: Guettarda<br />
lucida;<br />
S. resinosum: Rf.: Laugeria r.,<br />
Vahl.;<br />
S. rotundatum: caobilla.<br />
STENOTOPHORUM secundatum:<br />
cañamazo; cáñamo.<br />
STEPHANOTIS floribunda: estefanota.<br />
STERCULIA apétala: camajonduro;<br />
camajorú;<br />
S. carthaginensis: anacahuita; camaruca;<br />
camaruco; camoruco; cumaruco;<br />
panamá; sunsún;<br />
S. cubensis: guana;<br />
S. rex: lluvia.<br />
STERNBERGIA lútea: brujita.<br />
STILLINGIA. Euforbiáceas; arbustos<br />
o arbustillos. De AmMerid.<br />
S. fruticosa: lechera;<br />
S. sebifera: palo sebo;<br />
S. sebiferum: Rf.: Sapium s.<br />
STIPA frígida: yerba <strong>de</strong> las pampas;<br />
S. icho: icho; ocsa; paja <strong>de</strong>l Potosí;<br />
pajón; vizcachera; paja brava;<br />
S. manicata: flechilla;<br />
S. papposa: aibé.<br />
S. officinalis: ocozol.<br />
STRELITZIA reginae: Rf.: Heliconia.<br />
STRYCHNOS triptinerva: cabalonga;<br />
S. grayi: mancamontero;<br />
S. sp.: curare; huevo <strong>de</strong> fraile;<br />
maracure; mavacure.<br />
STYRAX. Estiracáceas; árboles o<br />
arbolillos. Unas 60 esps., la mayor<br />
parte <strong>de</strong> Amtropical.<br />
SUAEDA herbácea: jume;<br />
S. divaricata: vidriera.<br />
SWARTZIA. Leguminosas; arbolillos<br />
y arbustos. 20 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
S. tomentosa: panacoco.<br />
SWIETENIA. Cedreláceas (meliáceas);<br />
árboles generalmente gran<strong>de</strong>s.<br />
3 esps. muy semejantes. De<br />
las Antillas, Perú y Méx.<br />
S. elegans: lapachillo.<br />
S. mahagoni: acajú; aguano; caoba;<br />
caobana; caobilla; cóbana; cóbano;<br />
cojoba; cojóbana; cojobilla;<br />
mará;<br />
S. sp.: caracoli.<br />
SYMPHONIA o Syphonia. Euforbiáceas;<br />
arbóreas con jugos resinosos<br />
que fácilmente se convierten en<br />
una masa sólida y elástica. De Amtropical.<br />
Rf.: Hevea.<br />
S. elástica: hule; hulero;<br />
S. globulifera: cerillo;<br />
S. sp.: siringa.<br />
SYMPLOCOS. Estiracáceas; árboles.<br />
De Amtropical y boreal (y montañas<br />
<strong>de</strong>l Japón e India).<br />
S. alstonia: te;<br />
S. cubensis: azulejo;<br />
S. lanata: níspero cimarrón;<br />
S. latifolia: aceituna cimarrona;<br />
S. martinicensis: aceituna; aceituno;<br />
S. micrantha; polyantha: palo cabra;<br />
S. sp.: talchocote.<br />
SYNANTHERA xanthium calarticum:<br />
cashamarucha.<br />
SYNEDRELLA. Compuestas; hierbas.<br />
1 esp. <strong>de</strong> las Antillas.<br />
S. nodi<strong>flora</strong>; vialis: chiquisá; espinillo;<br />
serbatana; Rf.: Calyptocarpus<br />
vialis.<br />
TABERNAEMONTANA asminoi<strong>de</strong>s:<br />
lirio;<br />
T. psychotriaefolia: berraco; verraco;<br />
T. sp.: amarillo; azaharillo; azajarillo;<br />
chilindrón; huevo <strong>de</strong> gallo;<br />
pegoge; pegojo.<br />
TABEUIA coralibe: alumbre; coralibe;<br />
T. Dugandi: cañaguate; cañahuate;<br />
T. nodosa: caspi; palo cruz;<br />
T. palmeri: amapa prieta;<br />
T. rufescens: ma<strong>de</strong>ra negra.<br />
TACHIA guianensis: jacumaru.
244 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />
TACSONIA, Juss. Pasifloráceas;<br />
arbustos trepadores. Sinón.: Passi<strong>flora</strong>.<br />
Sus esps. son <strong>de</strong> Amtropical.<br />
T. antioquensis; rosea; mollisima:<br />
curuba; curubo; tumbo;<br />
T. speciosa: purupuru.<br />
TAGETES. Compuestas; hierbas<br />
o arbustos <strong>de</strong> olor fuerte y <strong>de</strong>sagradable.<br />
De AmMerid.<br />
T. erecta; patula: africana; amapola;<br />
ayarrosa; campanuchil; cempasúchil;<br />
cempoal; clavel <strong>de</strong>l aire;<br />
clavel <strong>de</strong> muerto; clavelón; clemole;<br />
copetuda; chambergo; damasquina;<br />
flor <strong>de</strong> muerto; quinchihue;<br />
T. congesta; pussilla: anisillo;<br />
T. glandulifera: guinchigüe; mata-gusano;<br />
quinchihue;<br />
T. lucida: pericón;<br />
T. microglosa: rudillo;<br />
T. minutus: chinchilla; huacatay;<br />
huatacay;<br />
T. terni<strong>flora</strong>: chilchil.<br />
TALAUMA. Magnoliáceas; género<br />
formado a expensas <strong>de</strong> las magnolias;<br />
árboles <strong>de</strong> flores gran<strong>de</strong>s muy odoríferas.<br />
12 esps. <strong>de</strong> Amér. (y Asia).<br />
T. cespe<strong>de</strong>sii: cape-gran<strong>de</strong>;<br />
T. minor: azulejo;<br />
T. plumieri: magnolia; súchel; súchil.<br />
TALGUENEA. Rámneas; arbustos.<br />
De los An<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Chile.<br />
T. costata: talgüén.<br />
TALINUM crenatum: lengua <strong>de</strong><br />
vaca.<br />
TALISIA. Sapindáceas; árboles o<br />
arbustos. De Amtropical. Sinón.:<br />
Aclado<strong>de</strong>a, R. y P.<br />
T. stricta: matapuerco.<br />
TAMARINDUS occi<strong>de</strong>ntalis: tamarindo.<br />
TAMARIX gallica: mostacilla;<br />
taray.<br />
TANETIO. Bignoniáceas; arbustos<br />
parásitos. 1 esp. <strong>de</strong> Antillas.<br />
T. jaroba: jaroba.<br />
TAPIRIA. Burseráceas; árboles. 1<br />
esp. <strong>de</strong> Guayaría.<br />
T. guianensis: jobillo.<br />
TARAXACUM laevigatum: diente<br />
<strong>de</strong> león; escorzonera.<br />
TARIRI, Aubl. Sinón.: Picramnia,<br />
Sw.<br />
T. (Picramnia) Bonplandiana: caregre.<br />
TAXIDEA americana: talayote;<br />
tlalayotle.<br />
TECOMA lepidophylla: romperopa;<br />
rompe-rosa; sabañón;<br />
T. leucoxylon: cedro blanco; ébano;<br />
guarapariba; leño amarillo o<br />
blanco; Rf.: Bignonia 1.;<br />
T. mollis: chirlosbirlos;<br />
T. pentaphylla: apamate; guayacán;<br />
ocobo;<br />
T. serratifolia: acapro; apamate;<br />
poni;<br />
T. sorbifolia: cholán;<br />
T. spectabilis: acapro; araguaney;<br />
cañahuate; chicalá;<br />
T. stans: can<strong>de</strong>lillo; carboncillo;<br />
copete; chacarrandai; fresnillo; guayacin;<br />
ma<strong>de</strong>ro; saúco; timboque;<br />
vencenuco;<br />
T. sp.: lapacho; roble; tayí.<br />
TEMUS moschata: Rf.: Eugenia<br />
temu.<br />
TENERIUM: agrimonia.<br />
TEPHROSIA cinérea: barbacoa;<br />
T. toxicaría: barbasco <strong>de</strong> loma;<br />
guanibrey.<br />
TEPUALIA stipularis: tepú; trepual.<br />
TERANNUS uncinatus: cresta <strong>de</strong><br />
gallo.<br />
TEREBINTOS americana: almacigo;<br />
jiñicuite; palo jiote.<br />
TERMINALIA australis: blanquillo;<br />
T. catappa: almendro; almendro<br />
<strong>de</strong> playa; almendrón; carrasco; castaño;<br />
chicharrón.<br />
TERNSTROEMIA. Ternstremiáceas;<br />
arbóreas o fruticosas. De Amtropical.<br />
T. altemirania: cura;<br />
T. elliptica: Rf.: Achras mammosa;
BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 245<br />
T. obovalis: copey; cupey;<br />
T. luquillensis: colorado.<br />
TESSARIA. Compuestas; arbustos.<br />
De AmMerid.<br />
T. absinthoi<strong>de</strong>s: brea;<br />
T. integrifolia: sauce playero;<br />
T. legitima: pájaro bobo;<br />
T. sp.: péril.<br />
TETILLA. Francoáceas; herbáceas.<br />
1 esp. <strong>de</strong> Chile.<br />
T. hydrocotylaefolia: culantrillo;<br />
tetilla.<br />
TETRACERA poeppigiana: bejuco<br />
<strong>de</strong> carey; guaraná; guaraná;<br />
T. sessili<strong>flora</strong>: raspaguacal.<br />
TETRAGASTRIS. Terebintáceas;<br />
arbóreas. De Antillas y Amtropical<br />
continental.<br />
T. balsamifera: azucarero; copal.<br />
Rf.: Hedwigia b.<br />
TETRAZYGIA. Melastomáceas<br />
(malpigiáceas); fruticosas. De las<br />
Antillas.<br />
T. Stahlii: cenizo.<br />
TEXODIUM mexicana; mucronatum:<br />
ahuehué; ahuehuete; ciprés <strong>de</strong><br />
Moctezuma; sabino.<br />
THALASIA: yerba <strong>de</strong> tortuga.<br />
THALICTRUM: alboquillo.<br />
THEOBROMA, L. Cacaoáceas; árboles<br />
o arbustos. 20 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
T. bicolor: bacao; macao; pataste;<br />
T. simirium: teta negra.<br />
THEOPHRASTA. Teofrastáceas;<br />
árboles. 7 esps. <strong>de</strong> SDgo.<br />
T. americana: carrasco; chicharrón.<br />
THESPESIA. Malváceas; fruticosas.<br />
De Chile.<br />
T. grandi<strong>flora</strong>: maga;<br />
T. populnea: cremón; majagüilla.<br />
THEVETIA. Apocináceas; árboles.<br />
De Amtropical. Rf.: Cerbera;<br />
Genipa.<br />
THIBAUDIA macrophylla: uvito<br />
<strong>de</strong> monte; camarona;<br />
T. melli<strong>flora</strong>: puechato;<br />
T. quereme: quereme.<br />
THLASPI bursa pastoris: chichira.<br />
THOA urens: chilillo.<br />
THOUNIA. Menispermáceas; fruticosas.<br />
Del Perú.<br />
T. nervosa; trifoliata: canelilla;<br />
canelillo; copalillo;<br />
T. ornifolia: capicruz;<br />
T. portoricensis: serrasuelo;<br />
T. stricta: guara; scboruquillo.<br />
THRINAX argéntea: guano; huano.<br />
THRINGIS laxa: yarey.<br />
THRYOPHYLLUS mo<strong>de</strong>stus:<br />
chinchirigüí.<br />
THUJA occi<strong>de</strong>ntalis: tuya;<br />
T. ortusa: palo <strong>de</strong> vida.<br />
THUNBERGIA. (Género <strong>de</strong>dicado<br />
al Prof. Thunberg).<br />
T. alata: anteojo <strong>de</strong> poeta; ojo <strong>de</strong><br />
poeta; colombiana.<br />
TIBOUCHINA ciliata: San Juan;<br />
T. lepidopta; mutabilis: sietecueros;<br />
T. mutandia: mayo; sietecueros.<br />
TIGRIDIA. Irí<strong>de</strong>as; ornamentales.<br />
De Méx.<br />
T. pavonia: cacomite; flor <strong>de</strong> tigre;<br />
guatemala; maravilla.<br />
TILLANDSIA. Bromeliáceas; herbáceas,<br />
en su mayoría epifitas. De<br />
Amér. cálida.<br />
T. argéntea: curujey;<br />
T. recurvata: guincho; nido <strong>de</strong><br />
gungulén; güicho;<br />
T. rubra: cardón; caraguatá; chagual;<br />
chaguar; chahuar; gravatá;<br />
T. usneoi<strong>de</strong>s: agavepalo; barbas<br />
<strong>de</strong> viejo; caragra; clavel <strong>de</strong>l aire;<br />
flor <strong>de</strong> aire; cabello <strong>de</strong>l Rey; melenas;<br />
pásele; paste; pastle; pazcle;<br />
Rf.: Dendropogon u.;<br />
T. sp.: guajaca; mierda <strong>de</strong> gallina.<br />
TINGULONGA, Rumph. Sinón.:<br />
Protium, Burn.<br />
T. caragna: Rf.: Elaphrium c.<br />
TITHONIA. Compuestas; herbáceas.<br />
De Méx.<br />
T. rotundifolia: escopeta;<br />
T. sp.: titonia.
246 AUGUSTO MALARET BICC, XIV, 1959<br />
TOLUIFERA pereirae: palo <strong>de</strong><br />
bálsamo.<br />
TOURNEFORTIA glabra: maíz<br />
<strong>de</strong> gallo;<br />
T. foetida; gnaphaloi<strong>de</strong>s; Iaurifolia;<br />
volubilis: alhucema; balsamillo;<br />
incienso; incienso <strong>de</strong> playa; cuabilla;<br />
nigua.<br />
T. suffruticosa: patlauac;<br />
T. sp.: cayaya.<br />
TOURRETIA. Bignoniáceas; herbáceas<br />
rastreras o trepadoras. Del<br />
Perú.<br />
T. Lappacia: acoquila.<br />
TOVOMITA. Clusiáceas; árboles<br />
y arbustos. De Amtropical.<br />
T. elliptica: sebucán.<br />
TRACHYPOGON gouni: espartülo.<br />
TRADESCANTIA. Comelináceas;<br />
algunas <strong>de</strong> sus bellas especies se<br />
cultivan en Europa. De una <strong>de</strong> las<br />
especies <strong>de</strong> este género se ha observado<br />
por primera vez el curioso<br />
fenómeno <strong>de</strong>l movimiento intercelular<br />
protoplásmico. Son originarias<br />
<strong>de</strong> las regiones tropicales y cálidas<br />
<strong>de</strong> Norte <strong>de</strong> América (y algunas<br />
<strong>de</strong> Asia y África austral).<br />
T. discolor: cordobán; sanguinaria;<br />
yerba <strong>de</strong> boca;<br />
T. elongata: cañutillo; cojitre;<br />
T. geniculata: palo pollo.<br />
TRAGIA. Euforbiáceas. La esp.<br />
más conocida es <strong>de</strong> las Antillas.<br />
T. volubilis: Rf.: Urtica.<br />
TREMA micrantha: guasimilla;<br />
cabra; carrasposo; masaquilla; memiso.<br />
TREWOA. Ramnáceas; fruticosas.<br />
De los An<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Chile.<br />
T. trinerva: trevo.<br />
TRIANOSPERMA tayuya: Rf.:<br />
Cayaponia t.<br />
TRIANTHEMA monogyna: tostón.<br />
TRIBULUS cistoi<strong>de</strong>s; maximus:<br />
abrojo; pasmo; talcacao;<br />
T. terrestris: roteta.<br />
TRICHANTHERA. Acantáceas;<br />
arbóreas. De Amtropical.<br />
T. (Ruellia) esculenta: cajeto; nace<strong>de</strong>ro;<br />
quiebrabarriga; quiebrabarrigo;<br />
T. gigantea: palo <strong>de</strong> agua.<br />
TR1CHILIA catiguá: catiguá; llorón;<br />
rompehueso: Rf.: Cassearia.<br />
T. cuneata: cola <strong>de</strong> pava; uruca;<br />
T. havanensis: uruca;<br />
T. moschata; spondio<strong>de</strong>s: cedrillo;<br />
guaraguao;<br />
T. moschoxylum; moschata; trachyantha:<br />
bariaco;<br />
T. paluda; hirta; spondio<strong>de</strong>s: cabo<br />
<strong>de</strong> hacha; caracol!; gaita; guab;ín;<br />
jobobán; jubabán; ramoncillo;<br />
T. trifolia: cerezo macho;<br />
T. sp.: ciguaraya; jamao; siguaraya;<br />
yamagua; yamao.<br />
TRICHOSTIGMA octandra: bejuco<br />
<strong>de</strong> paloma; guaniquí.<br />
TRICUSPIDARIA. Liliáceas; arbóreas.<br />
De Chile.<br />
T. <strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ns: patagua.<br />
TRIFOLIUM peruvianum: layo;<br />
T. repens: carretón.<br />
TRINAX. Palmeras; echan las<br />
liojns en forma <strong>de</strong> abanico. 6 esps.<br />
De las Antillas.<br />
TRIPLARIS. Poligonáceas. De<br />
Amtropical.<br />
T. americana: cán<strong>de</strong>lo; guacamayo;<br />
T. caracasana: tangarana;<br />
T. guayaquilensis: fernansánchez;<br />
T. tomentosa: hormigo.<br />
TRIPSACUM laxum: guatemala.<br />
TRISTIGES glutinosa: capín.<br />
TRIUMPHETA. Tiliáceas. De las<br />
Antillas.<br />
T. lappula: mozote;<br />
T. rhomboi<strong>de</strong>s: pegapega;<br />
T. sp.: guisaso; guizazo; mozote;<br />
rabo <strong>de</strong> gato.<br />
TRIXIS discolor: contrayerba.<br />
TROPAEOLUM, L. Tropeoláceas;<br />
hermosas enreda<strong>de</strong>ras. Unas 50 esps.<br />
<strong>de</strong> AmMerid.
BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 247<br />
T. aduncum; peregrinum: huallpahuallpa;<br />
malla; canariera;<br />
T. majus: capuchina; caracucho;<br />
jacinto; malla; pelón; taco <strong>de</strong> la<br />
reina; texado;<br />
T. mauritzianum: cachipillo;<br />
T. pentaphyllum: patito;<br />
T. tuberosum: cubio;<br />
T. sp.: anyu: añu; marañuela.<br />
TROPHIS, L. Sinón.: Bucephalon,<br />
L.<br />
T. americana; racemosa: palo ramón.<br />
TUBESUZA florescens: lapacho.<br />
TUPA. Lobeliáceas; herbáceas o<br />
subarbustos. 25 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
Rf.: Lobelia.<br />
TURNERA. Turneráceas; herbáceas<br />
o arbustillos ornamentales. De<br />
Amtropical. Unas 57 esps.<br />
T. diffusa: damiana;<br />
T. ulmifolia: marilópez.<br />
TURPINIA. Leguminosas <strong>de</strong> Amtropical.<br />
Turpinia, Pers.: Sinón.:<br />
Poiretia, Vent.<br />
T. occi<strong>de</strong>ntalis: cedrillo;<br />
T. paniculata: cedro hembra.<br />
TURRETIA lappacia: acoquila.<br />
TYPHA angustifolia: macío; masío;<br />
batro; vatro;<br />
T. truxillensis; angustifolia: tule;<br />
T. sp.: totora.<br />
UGNI molinae: Rf.: Myrtus: murtilla;<br />
uñi.<br />
ULLUCUS. Portulacáceas (baseláceas);<br />
hierbas o tubérculos alimenticios.<br />
1 esp. <strong>de</strong> Bol. y Perú.<br />
Nombres vulgares: chugua; melloco;<br />
olluco; papa lisa; ulluco.<br />
ULMUS mexicanus: ira.<br />
ULVA lactuca; latissima: luche.<br />
UNCARIA: rangayo.<br />
URA brasiliensis: asacú.<br />
URAGOGA. Rf.: Cephaelis.<br />
URENA sinuata: carapicho;<br />
U. thyphalea: tábano.<br />
URERA: chichicastón; pringamo-<br />
URTICA: can<strong>de</strong>lilla; chichicate;<br />
chichicaste; pringamoza; quisa; rupachico.<br />
USNEA barbata: barba <strong>de</strong>l monte;<br />
guincho; nido <strong>de</strong> gungulén; sajasta;<br />
U. hieronymi: barba <strong>de</strong> la piedra.<br />
UVERA grandifolia: ortiga brava.<br />
VACCINIUM alaternoi<strong>de</strong>s: albricias;<br />
V. mortinia: mortiño;<br />
V. myrtillus: mirtilo.<br />
VACHELIA farnesiana: Rf.: Acacia<br />
f.<br />
VALERIANA orfkinalis: guasilla;<br />
turpu;<br />
V. mazatetes: mazatetes;<br />
V. paniculata: macae; valeriana;<br />
V. papilla: papilla;<br />
V. tolucana: mazatetes.<br />
VALISIA olivacformis: Rf.: Melicoca<br />
o.<br />
VALLEA cordifolia: achacapulí;<br />
V. stipularis: raque; roso; sanjuanito.<br />
VALLESIA. Apocíneas. De Amtropical.<br />
V. glabra: ancochi; ancucho;<br />
V. cymbaefolia: boniato.<br />
V ANILLA. Orquidáceas; herbáceas.<br />
De Amtropical (y Asia). Nombre<br />
vulgar: vainilla.<br />
VARENNEA. Leguminosas. 1<br />
csp. <strong>de</strong> Méx.<br />
V. polystachya: dulce.<br />
VARRONIA. Borragíneas; arbóreas<br />
o fruticosas.<br />
V. alba: capá blanco;<br />
V. calyptrata: tigüilote;<br />
V. rotundifolia: membrillejo; tina.<br />
VASCONCELLIA. Papayaceas; arbóreas.<br />
De Amtropical.<br />
V. microcarpa: higuillo; papayuela.<br />
VELLOSIA. Hemodoráceas; herbáceas;<br />
abundan en Brasil, don<strong>de</strong><br />
se hallan los mejores yacimientos<br />
<strong>de</strong> diamantes, y son las plantas que<br />
contribuyen a dar carácter particular
248 AUGUSTO MALARET BICC, xiv, 1959<br />
a dicha región. (Algunas especies son<br />
<strong>de</strong> Madagascar).<br />
VERBENA atriodora: verbena;<br />
V. erinoi<strong>de</strong>s: sandía; sandía-lahuén;<br />
V. polystachya: verbena.<br />
VERBESINA. Compuestas; herbáceas<br />
o sufruticosas. De Amtropica!.<br />
V. alatus: botoncillo; capitaneja;<br />
V. helianthoi<strong>de</strong>s: tara;<br />
V. tubarcensis: sarbatana.<br />
VERNONIA albicaulis: santa María;<br />
V. brachiata: tuete;<br />
V. dumeta: rubus!;<br />
V. havanensis: bayuján; rompezaragüey;<br />
rompezaragüelles;<br />
V. odoratissima: pebetera;<br />
V. scorpioi<strong>de</strong>s: mancapaqui;<br />
V. serpylifolia: golondrina;<br />
V. sp.: lagaña <strong>de</strong> aura.<br />
VERÓNICA: cajetilla.<br />
VERTICILLARIA. Clusiáceas; árboles<br />
que producen el bálsamo <strong>de</strong><br />
Santa María. Sus esps. son <strong>de</strong>l Perú.<br />
Rf.: Garcinia.<br />
VESCIA. Solanáceas; fruticosas.<br />
1 csp. <strong>de</strong> Chile.<br />
V. sp.: huévil.<br />
VIBURNUM glabratum: bodoquero;<br />
cura;<br />
V. sp.: comulá; chuguacá; rique;<br />
pitá.<br />
VICTORIA. Ninfeáceas <strong>de</strong> flores<br />
muy gran<strong>de</strong>s; viven en las aguas<br />
<strong>de</strong> curso lento, <strong>de</strong>l Brasil y Guayana.<br />
V. regia: aguapé; irupé; tarapé;<br />
taropé; victoria regia.<br />
VIGNA carjang: frijol <strong>de</strong> vaca;<br />
V. luteola: frijol marrullero;<br />
V. vexillata: frijol cimarrón;<br />
V. antillana: caupí.<br />
VIGUIERA: Saxifragáceas; arbustivas.<br />
De Amtropical.<br />
V. excelsa: dacopacle;<br />
V. lanceolata: suncho.<br />
VILLAMILLA octandra: guacamayo;<br />
guaniquí.<br />
VILLARESIA. Iliáceas; árboles.<br />
De Chile.<br />
V. congonha: mate;<br />
V. mucronata: guillipatagua; naranjillo.<br />
VILLARIA. Rf.: Victoria.<br />
VILLARSIA: hicotea.<br />
VINCA rosea: cortejo; dominica;<br />
princesa; vicaría.<br />
VINCETOXICUM pubescens:<br />
guauro. Rf.: Gonolobus p.<br />
V. salvinii: cuchamper.<br />
VIOLA tricolor: pensamiento.<br />
VIROLA vcnezuelensis: camaticaro.<br />
VISMIA. Canaláceas; arbóreas. Del<br />
Brasil.<br />
V. acuminata: nortijo;<br />
V. guianensis: achotillo; carate;<br />
lacre; sangregao;<br />
V. lauriformis; loevis: carate.<br />
VITEX berteorana: aceituno;<br />
V. divaricata: ofón; péndulo blanco;<br />
V. floridula: palo cuajado;<br />
V. gigantea: pechiche;<br />
V. ilicifolia: granndillo;<br />
V. mollis: aguilote;<br />
V. montevi<strong>de</strong>nsis: tarumá; tarumán;<br />
V. rigens: copalillo;<br />
V. sp.: guarataro.<br />
VITIS caribaea: bejuco <strong>de</strong> agua;<br />
agrá; agrás; parra; ubi;<br />
V. stricta: boqui.<br />
VIVIANIA. Rubiáceas; fruticosas.<br />
De Amtropical.<br />
V. chala: chala.<br />
VOCHYSIA. Voquisiáceas; fruticosas<br />
o árboles elevados. Del Brasil<br />
y Guayana. Son árboles o arbustos<br />
con jugos resinosos. Compren<strong>de</strong> esta<br />
familia 7 géneros con 127 esps. De<br />
Amtropical.<br />
V. guatemalensis: palo chancho.<br />
VOLKAMERIA. Verbenáceas; arbustivas.<br />
De las Antillas. Existe otro<br />
género <strong>de</strong> ericáceas; fruticosas o<br />
arbóreas, <strong>de</strong> Amtropical.<br />
V. fragrans: milflores.
BICC, xiv, 1959 LEXICÓN DE FAUNA Y FLORA 249<br />
VOUCAPANA: Rf.: Andira.<br />
VULPINO: rabo <strong>de</strong> zorro.<br />
WAHLENBERGIA. Compuestas;<br />
arbóreas. De AmCentral.<br />
W. linarioi<strong>de</strong>s: uñoperquén.<br />
WALLENIA. Mirsináceas; arbustivas.<br />
De Amtropical.<br />
W. laurifoüa: caimoní; camagua;<br />
camao; casmagua; casmao; caumao;<br />
chicagüe; guacnmarí.<br />
WALTHENIA: malva.<br />
WANDELIA diffusa: purga.<br />
WEDÉLIA acapulcensis: botón <strong>de</strong><br />
oro;<br />
W. reticulata: careicillo; carey.<br />
WEIMANNIA heterophylla; pubescens:<br />
encenillo;<br />
W. ova lis: machi;<br />
W. paniculata: triaca;<br />
W. paullinifolia; organensis: tarto;<br />
W. trichosperma: tenía.<br />
WELLINGTONIA gigantea: socoya.<br />
WERNERIA digitata: pupusa.<br />
WIGANDIA. Hidroleáceas; herbáceas.<br />
De Méx. y Perú. Otro gen.<br />
<strong>de</strong> borragíneas. De Mcx. y Perú.<br />
Sinón.: Cohiba, Raf.<br />
W. urens: pringamoza.<br />
WINTERANIA. Caneláceas; arbóreas.<br />
De las Antillas. Sinón.: Candía,<br />
P. y Br.<br />
WISTARIA sinensis: glicina.<br />
WITHERINGIA. Solanáceas; herbáceas;<br />
fruticosas o arbustillos. De<br />
Amtropical.<br />
W. crispa: Rf.: Solanum crispum:<br />
chavalongo; natri;<br />
W. tomatillo: tomatillo.<br />
XANTHIUM ambrosioi<strong>de</strong>s: Juan<br />
Alonso;<br />
X. spinosum: cepacaballo; clonqui;<br />
X. strumarium: guisaso; guizazo.<br />
XANTHOSOMA. Aroi<strong>de</strong>as; herbáceas.<br />
De las Antillas. Rf.: Colocasia.<br />
X. brasiliense: calalú;<br />
X. cúbense: malanguilla;<br />
X. sagitifolia: macal;<br />
X. sagitaefolium: Rf.: Arum s.;<br />
X. utile: mafafa;<br />
X. sp.: jayo; malanga; quiquisque;<br />
tiquisque; uncucha.<br />
XANTHOXYLUM. Zantoxíleas;<br />
árboles o arbustos. De Amtropical.<br />
(Algunas esps. <strong>de</strong>l Norte <strong>de</strong> Amér.,<br />
y en Asia y África equinocciales).<br />
X. clava Herculis: cenizo;<br />
X. coco: coco; coco espinoso; cochucho;<br />
X. culantrillo: culantrillo;<br />
X. fagara: amoroso; uña <strong>de</strong> águila;<br />
X. lanceolatum: enrubio;<br />
X. lanceolatum; martinicensis: avúa;<br />
X. mayu: mayu;<br />
X. naranjillo; spinosum: tembetar!;<br />
X. naranjillo: naranjillo;<br />
X. ochroxylum: bosúa; bosugo;<br />
justarrazón; molo;<br />
X. pterota: culantro; tomeguín;<br />
X. rigidum: tachuelo;<br />
X. stenopterum: palo humo;<br />
X. velutinum: doncel;<br />
X. sp.: palo chivo; mapurito; molo;<br />
sachalimón.<br />
XILOSMA buxifolium: roseta;<br />
X. prunifolia: cacho <strong>de</strong> venado;<br />
corona; cuernovenado.<br />
XIMENIA americana: ababuy; albarillo;<br />
ciruelo; chocomico; frailecillo;<br />
jía; pata;<br />
X. sp.: yana.<br />
XYLOPIA. Anonáceas; arbóreas<br />
o fruticosas. De Amtropical.<br />
X. aromática: mataro;<br />
X. cubensis: ausú; malagüera;<br />
X. grandi<strong>flora</strong>: burro;<br />
X. ligustrifolia: burilico; guarichi;<br />
X. longifolin: sembé;<br />
X. obtusifolia: palo <strong>de</strong> bomba;<br />
carey; cirio; guabico; güimba; pico<br />
<strong>de</strong> gallo;<br />
X. undulntn: enemosco;
250 AUGUSTO MALARET BICC, xiv, 1959<br />
X. sericea: imbira.<br />
XYLUM: ceiba.<br />
YOUBEA. Palmeras. De Chile.<br />
Y. spectabilis: coco chileno.<br />
YUCCA. Liliáceas. De AmMerid.<br />
y Central.<br />
Y. aloefolia: bayoneta; espino; itaba;<br />
izote; yuca; soyate; zuyate.<br />
ZAMIA. Zamiáceas; arbustivas.<br />
Unas 30 esps. <strong>de</strong> Amtropical.<br />
Z. angustifolia: alambrillo; guaya<br />
ro;<br />
Z. chigua: chigua;<br />
Z. furfuraceae: camotillo;<br />
Z. integrifolia: guáyiga;<br />
Z. intermedia; portoricensis: marunguey;<br />
Z. muricata: acesiva; cesiva; malunguey;<br />
palma mulata.<br />
ZANTHOXYLUM. Sinón.: Xanthoxylum.<br />
ZEA. Gramíneas. De Amtropical.<br />
El maíz.<br />
Z. sp.: canguil; chulpi; chulpizarra;<br />
chullpi; curagua; zara.<br />
ZEBRINA péndula: bujeo; cucaracha;<br />
panameña.<br />
ZEPHIRANTHES. Amarilidáceas;<br />
herbáceas. De Amtropical.<br />
Z. párvula: puya; pullapulla;<br />
Z. rosea; tubispatha: brujita.<br />
ZEXMENIA. Compuestas; heliánteas;<br />
herbáceas. 37 esps. <strong>de</strong> Amtropical<br />
y subtropical.<br />
Z. costaricensis: quitirrí;<br />
Z. frutescens: taxiscobo.<br />
ZINNIA. Compuestas; herbáceas<br />
muy ornamentales. De Méx. y Am-<br />
Merid.<br />
Z. elegans: cajigal; jalacate; mulata;<br />
rascamoño; reina Luisa; San<br />
Rafael;<br />
Z. pauci<strong>flora</strong>: clavelillo.<br />
ZINZIBER: cójate.<br />
ZUCCAGNIA. Leguminosas; fruticosas.<br />
Una esp. <strong>de</strong> Chile. Nombre<br />
vulgar: jarilla.<br />
ZYGOPHYLLUM arboreum: Rf.:<br />
Guajacum a.;<br />
Z. fabagum: gobernadora.<br />
ZIZIPHUS angolito: angolito;<br />
Z. ¡guanea: cagalera;<br />
Z. melastomoi<strong>de</strong>s: chichiboa;<br />
Z. mistol; peruviana: chusno;<br />
mistol;<br />
Z. reticulata: azufaifo;<br />
Z. saona; tomentosum: sajona;